Cyberprzestrzeń – nowe pole bitwy dla oszustów
Chwilę zastanówmy się nad tym, jak bardzo nasze życie zmieniło się w ciągu ostatnich kilku lat. Jeszcze do niedawna większość naszych codziennych czynności, od zakupów po komunikację ze znajomymi, odbywała się w realnym świecie. Teraz większość z nas przeniosła te aktywności do cyfrowej rzeczywistości, w której możemy robić zakupy, płacić rachunki, a nawet zarządzać naszymi finansami za pomocą kilku kliknięć na smartfonie.
Dane z raportu CERT Polska pokazują, że ta gwałtowna cyfrowa transformacja nie uszła uwadze cyberprzestępców. W 2021 roku liczba incydentów związanych z oszustwami na popularnych polskich portalach zakupowych, takich jak Allegro, OLX czy Vinted, wzrosła ponad 5-krotnie w porównaniu do poprzedniego roku. W 2022 roku ta liczba była już niemal 7-krotnie wyższa niż w 2020 roku.
Niestety, to nie koniec złych wiadomości. Według tych samych danych, od 2019 roku lawinowo rośnie liczba fałszywych sklepów internetowych, które wyłudzają dane dostępowe do kont bankowych użytkowników. W 2020 roku ich liczba wzrosła aż o 1256 punktów procentowych w porównaniu do 2018 roku. Co więcej, nawet porównując 2022 rok do ubiegłego, liczba takich portali wciąż rośnie o 34 punkty procentowe.
Poradnik, który uchroni Cię przed oszustami
Jako miłośnik technologii i świadomy użytkownik internetu, postanowiłem stworzyć dla Ciebie kompletny poradnik, który pomoże Ci bezpiecznie nawigować po cyfrowym świecie, unikając pułapek zastawianych przez cyberprzestępców. Usiądź wygodnie, a ja poprowadzę Cię krok po kroku przez najważniejsze zasady bezpieczeństwa, abyś mógł w pełni cieszyć się dobrodziejstwami nowoczesnych aplikacji mobilnych.
Weryfikuj, weryfikuj, weryfikuj
Pierwszą i najważniejszą zasadą, którą musisz zapamiętać, jest weryfikacja. Nigdy nie ufaj w stu procentach temu, co widzisz na ekranie swojego urządzenia. Oszuści są coraz bardziej wyrafinowani i potrafią tworzyć witryny internetowe, które niemal idealnie imitują oryginalne strony znanych firm czy instytucji.
Zanim dokonasz jakiejkolwiek transakcji online, dokładnie sprawdź adres URL. Zwróć uwagę na literówki lub drobne różnice, które mogą sugerować, że znajdujesz się na fałszywej stronie. Pamiętaj również, aby zawsze upewnić się, że strona internetowa jest zabezpieczona protokołem HTTPS – to Twoja gwarancja, że dane, które przekazujesz, są szyfrowane i bezpieczne.
Kolejnym krokiem powinno być zweryfikowanie wiarygodności sprzedawcy. Przeczytaj uważnie opinie na temat sklepu lub sprzedawcy, najlepiej na stronach niezależnych od nich. Sprawdź również, czy dany podmiot jest zarejestrowany w odpowiednich rejestrach, takich jak CEIDG. Dzięki temu unikniesz przykrych niespodzianek związanych z nieuczciwymi praktykami.
Uważaj na presję czasu i emocje
Oszuści często stosują różne socjotechniczne triki, aby wymusić na Tobie szybką decyzję. Bardzo popularne są komunikaty typu „Tylko 5 sztuk w magazynie!” lub „Ta oferta jest dostępna tylko dziś!”. Takie zagrywki mają na celu wywołanie u Ciebie poczucia pilnej potrzeby i zmuszenie do impulsywnego zakupu.
Pamiętaj, aby nigdy nie ulegać presji czasu. Weź chwilę, aby spokojnie przeanalizować ofertę i upewnić się, że jest ona autentyczna. Nie daj się też zwieść emocjom – nawet jeśli wydaje Ci się, że masz do czynienia z wyjątkową okazją, zachowaj zdrowy rozsądek.
Bądź ostrożny z płatnościami
Jednym z ulubionych sposobów oszustów na wyłudzanie pieniędzy jest przekonanie Cię do dokonania płatności poza bezpiecznymi bramkami płatniczymi. Mogą oni na przykład poprosić o przelew na swoje konto bankowe lub przekazanie im kodu BLIK.
Nigdy nie dokonuj takich płatności. Korzystaj wyłącznie z oficjalnych, zaufanych metod płatności oferowanych przez dany sklep internetowy. Pamiętaj, że kod BLIK służy do autoryzacji transakcji, a nie do przekazywania pieniędzy bezpośrednio osobie trzeciej.
Jeśli ktoś, nawet znajomy, poprosi Cię o udostępnienie kodu BLIK, zweryfikuj tożsamość tej osoby, zanim podejmiesz jakiekolwiek działanie. Najlepiej zadzwoń do niej i upewnij się, że to rzeczywiście ona pisze do Ciebie. Lepiej dmuchać na zimne niż stracić swoje oszczędności.
Czujność to Twój najlepszy oręż
Niezależnie od tego, czy dokonujesz zakupów online, czy korzystasz z bankowości mobilnej, zawsze zachowuj czujność. Uważnie sprawdzaj każde przychodzące do Ciebie wiadomości, a szczególnie te, które zawierają linki lub proszą o podanie poufnych danych.
Jak podkreśla zespół CERT Polska, fałszywe wiadomości często zawierają elementy sensacyjne lub wzbudzające emocje, mające na celu wywołanie u Ciebie impulsu do szybkiego działania. Zawsze weryfikuj nadawcę i uważnie sprawdzaj treść, zanim klikniesz w jakikolwiek link.
Pamiętaj również, aby regularnie aktualizować oprogramowanie na swoich urządzeniach, w tym system operacyjny i aplikacje. Producenci nieustannie pracują nad łataniem luk bezpieczeństwa, a Ty powinieneś na bieżąco korzystać z tych usprawnień, aby skutecznie chronić się przed atakami.
Bądź przygotowany na najgorsze
Mimo najlepszych starań, czasem możemy paść ofiarą oszustwa. Jeśli zauważysz, że ktoś próbuje Cię oszukać lub już Ci się to przydarzyło, natychmiast zareaguj.
Zabezpiecz swoje dane, nie udzielaj oszustom żadnych dodatkowych informacji i jak najszybciej zgłoś incydent odpowiednim organom, na przykład do CERT Polska czy na policję. Zbieraj wszelkie dowody, takie jak wiadomości, zrzuty ekranu czy numery rachunków, które mogą pomóc w ściganiu przestępców.
Pamiętaj, że nie jesteś sam w tej walce. Możesz również poinformować innych użytkowników o zaobserwowanych próbach oszustwa, aby chronić kolejne osoby przed podobnym losem.
Korzystaj z aplikacji mobilnych z głową
Świat aplikacji mobilnych to prawdziwa skarbnica wygody i możliwości. Dzięki nim możemy w mgnieniu oka załatwić naszą codzienność, od płatności po zarządzanie finansami. Jednak, jak już wiemy, to również podatny grunt dla cyberprzestępców.
Dlatego, korzystając z aplikacji mobilnych, pamiętaj o podstawowych zasadach bezpieczeństwa. Upewnij się, że pobierasz je wyłącznie z oficjalnych sklepów, takich jak Google Play czy App Store. Zwracaj uwagę na oceny i opinie innych użytkowników. Nigdy nie instaluj aplikacji z nieznanych źródeł, nawet jeśli ktoś Ci ją gorąco poleca.
Ponadto, dbaj o zabezpieczenie swojego urządzenia. Ustaw blokadę ekranu, korzystaj z silnych haseł lub metod biometrycznych, takich jak odcisk palca czy skanowanie twarzy. Regularnie aktualizuj system operacyjny i oprogramowanie antywirusowe. Dzięki tym prostym czynnościom znacznie zmniejszysz ryzyko dostania się do Twoich danych w niepowołane ręce.
Bądź świadomym i odpowiedzialnym użytkownikiem
Choć cyfrowy świat niesie ze sobą wiele zagrożeń, to jednocześnie oferuje nam niesamowite możliwości. Aplikacje mobilne stały się nieodłączną częścią naszego codziennego życia, ułatwiając nam wiele czynności.
Aby w pełni cieszyć się ich dobrodziejstwami, musisz jednak być świadomym i odpowiedzialnym użytkownikiem. Pamiętaj o zasadach, które przedstawiłem w tym poradniku, a będziesz mógł bezpiecznie i spokojnie nawigować po cyfrowym świecie. Weryfikuj, weryfikuj i jeszcze raz weryfikuj – to Twoja najlepsza broń przeciwko oszustom.
Jeśli jednak mimo wszystko padniesz ofiarą cyberataku, nie poddawaj się. Szybko zareaguj, zabezpiecz swoje dane i zgłoś incydent odpowiednim organom. Pamiętaj, że nie jesteś sam w tej walce – społeczność użytkowników internetu wspólnie pracuje nad zwalczaniem tego typu przestępstw.
Bądź czujny, korzystaj rozsądnie, a cyfrowy świat stanie przed Tobą otworem. Życzę Ci udanych i bezpiecznych zakupów oraz wszelkiego rodzaju codziennych aktywności w aplikacjach mobilnych!
