Nawet mikrofirma może paść ofiarą fałszywych wyciągów z konta – oto jak się chronić
Czy kiedykolwiek zastanawiałeś się, co by się stało, gdyby Twoja firma padła ofiarą oszustwa? Nie mówię tu o typowych przypadkach kradzieży, ale o sytuacji, w której ktoś nielegalnie uzyskuje dostęp do Twoich kont bankowych i wyłudza pieniądze? To naprawdę koszmarny scenariusz, ale niestety coraz częściej mamy z nim do czynienia. I co gorsza, na celowniku cyberprzestępców nie znajdują się już tylko duże korporacje – ofiarami coraz częściej padają również mikroprzedsiębiorcy.
Według raportu o infoDOK wydanego przez Związek Banków Polskich w drugim kwartale 2022 roku zablokowano aż 18 tys prób wyłudzeń kredytów na łączną kwotę 544 mln zł. Jednocześnie zastrzeżono ponad 37 tys skradzionych lub zgubionych dokumentów tożsamości. W ostatnim kwartale baza Systemu DOKUMENTY ZASTRZEŻONE wzrosła dokładnie o 37 112 szt – to niemal dokładnie tyle samo jak w analogicznym okresie rok temu. Statystycznie do bazy trafiało 408 szt dziennie.
Ograniczone do minimum formalności i możliwość zaciągnięcia pożyczki bez jakichkolwiek zaświadczeń to duże udogodnienie dla osób chcących jak najszybciej zdobyć dofinansowanie na dowolny cel. Uproszczone procedury przyznawania pożyczek czy nawet kredytów w bankach to także pewne ułatwienie dla złodziei tożsamości. Dowód osobisty jest przydatny podczas załatwiania formalności w urzędach, ale nie tylko. Dokument ten wykorzystywany jest również w innych sytuacjach, np. podczas meldowania się w hotelu czy wypożyczania sprzętu sportowego.
Zdarza się także, że oszuści podają się za pracowników banku i wysyłają maila z prośbą o aktualizację danych osobowych lub też dzwoniąc w tej sprawie do potencjalnej ofiary wyłudzenia. Inną stosowaną przez nich praktyką jest oferowanie atrakcyjnej pracy – najczęściej zdalnej na podstawie umowy o dzieło. Właśnie dlatego tak istotne jest, aby nie podawać danych osobowych osobom do tego nie upoważnionym i nie udostępniać informacji niezbędnych do zawarcia umowy o pracę, jeśli istnieją podstawy ku temu, że potencjalny pracodawca jest nieuczciwy.
Jak sprawdzić, czy nie padłem ofiarą kradzieży tożsamości?
Odpowiednim sposobem na sprawdzenie, czy nie padliśmy ofiarą złodzieja tożsamości, który wykorzystał nasze dane do zaciągnięcia pożyczki, jest monitorowanie baz Biura Informacji Kredytowej (BIG InfoMonitora SA), Krajowego Rejestru Długów, Krajowego Biura Informacji Gospodarczej czy ERIF. Tego typu instytucje gromadzą dane dotyczące historii spłaty zaciąganych zobowiązań, dlatego pobierając raport na własny temat, można sprawdzić, czy nie pojawiły się w nim zapisy o pożyczkach, których nie zaciągaliśmy.
„Raporty te można pobrać za darmo raz na pół roku” – mówi Marta Fila, Marketing Manager w AIQLabs, do którego należy marka SuperGrosz.
Innym rozwiązaniem jest skorzystanie z Alertu BIK. Po aktywowaniu tej usługi otrzymuje się powiadomienia za pomocą wiadomości SMS lub mailowej za każdym razem, kiedy bank współpracujący z BIK wyśle stosowne zapytanie. Firmy pożyczkowe również składają do BIK cykliczne raporty o potencjalnych kredytobiorców. W sytuacji, kiedy nie staramy się o kredyt, taka wiadomość może oznaczać, że ktoś na nasze dane chce uzyskać pożyczkę. Z podobnych usług warto skorzystać także w biurach informacji gospodarczej, z którymi z kolei współpracują firmy pożyczkowe. Dzięki temu otrzymuje się ostrzeżenie zarówno, gdy ktoś zechce zaciągnąć kredyt w banku, jak i zobowiązanie w instytucjach pozabankowych na nasze dane.
Co robić, gdy zgubię lub stracę dowód osobisty?
Kradzież lub zgubienie dowodu osobistego należy jak najszybciej zgłosić na policji, a także w bankach i firmach pożyczkowych, w których zaciągnęliśmy zobowiązania. Poza tym należy udać się do urzędu gminy i poprosić o zaświadczenie potwierdzające utratę dokumentu tożsamości, którym będzie można posługiwać się aż do wyrobienia nowego. Oprócz wspomnianych wyżej czynności warto też zastrzec dowód osobisty w Internecie. Najłatwiejsze zadanie mają osoby zarejestrowane na stronie BIK – wówczas można zrobić to za pomocą jednego kliknięcia. Jest to bezpłatne dla wszystkich użytkowników.
Jak udowodnić, że padłem ofiarą oszustwa?
Zdarza się, że pomimo zachowanych środków ostrożności, złodziejom udało się wykraść dane osobowe i zaciągnąć kredyt lub pożyczkę. Wówczas należy bezzwłocznie powiadomić policję oraz prokuraturę, niezależnie od tego, na jaką kwotę zaciągnięto zobowiązanie. Oczywiście może zdarzyć się, że cała sprawa zakończy się w sądzie. Jak wówczas udowodnić, że padliśmy ofiarą oszustwa?
W przypadku umów wymagających podpisu pożyczkobiorcy, można powołać biegłego grafologia, który potwierdzi, że podpis został sfałszowany. Jeśli zaś pożyczka została zaciągnięta przez Internet, można przedstawić wyciąg z konta osobistego, dzięki czemu udowodnimy, że pożyczone pieniądze nigdy nie trafiły na nasz rachunek.
Pamiętajmy, że oszuści nie znają granic, a ich metody stają się coraz bardziej wyrafinowane. Dlatego tak ważna jest nasza czujność i regularne monitorowanie naszych kont bankowych. Tylko dzięki temu możemy skutecznie chronić się przed wyłudzeniami.
