Zakupy online – wygoda i pułapki
Wszyscy je kochamy, prawda? Nic nie może się równać z wygodą przeszukiwania ofert sklepów na całym świecie w zaciszu własnego domu, a następnie kliknięcia 'Kup teraz’ i oczekiwania na dostawę wymarzonego produktu. Pandemia tylko spotęgowała naszą miłość do e-commerce – sklepy stacjonarne były zamknięte, więc zakupy online stały się ratunkiem dla naszej konsumpcyjnej pasji.
Niestety, ta wygoda ma też swoje ciemne strony. Cyberprzestępcy zdają sobie sprawę, że coraz więcej ludzi robi zakupy w sieci i chętnie wykorzystują to do własnych celów. Oszustwa związane z internetowymi transakcjami handlowymi stają się coraz powszechniejsze, a ich skala jest zatrważająca.
Według raportu FTC (Federalnej Komisji Handlu) w 2022 roku Amerykanie stracili ponad 5,8 miliarda dolarów w wyniku różnego rodzaju oszustw, z czego aż 2,4 miliarda to straty związane z internetowymi zakupami. To naprawdę ogromne kwoty!
Dlatego w dzisiejszym artykule chcę Cię nie tylko przestrzec przed niebezpieczeństwami czyhającymi na nas podczas robienia zakupów online, ale także pokazać, jak je rozpoznawać i jak się przed nimi chronić. To naprawdę ważne, bo nikt z nas nie chce stać się ofiarą sprytnych cyberprzestępców.
Najpopularniejsze rodzaje oszustw związanych z e-commerce
Zanim przejdziemy do omawiania konkretnych sposobów na unikanie oszustw, warto przyjrzeć się bliżej najbardziej popularnym metodom używanym przez cyberprzestępców. Oto najczęstsze z nich:
1. Fałszywe sklepy internetowe
Jedną z najpopularniejszych metod jest po prostu stworzenie fałszywej strony internetowej, która wygląda identycznie jak strona renomowanego sklepu. Cyberprzestępcy wykorzystują tu nasze przyzwyczajenia – jeśli widzimy dobrze znaną markę, to zwykle nie kwestionujemy jej autentyczności. A potem wystarczy, że podamy swoje dane osobowe i dane karty kredytowej, a przestępca ma wszystko, czego potrzebuje, by nas okraść.
2. Podrobione konta na platformach sprzedażowych
Innym sposobem jest zakładanie fałszywych kont na znanych platformach e-commerce, takich jak Allegro czy Facebook Marketplace. Przestępcy wystawiają tam atrakcyjne oferty, a gdy ktoś kupi dany produkt, okazuje się, że nigdy go nie otrzyma.
3. Sfałszowane opinie i reklamy
Cyberprzestępcy często tworzą także fikcyjne opinie i reklamy, by przekonać potencjalnych klientów o legalności swojej działalności. Dzięki temu ofiary łatwiej dają się nabrać na ich oferty.
4. Metoda „przynęta i zamiana”
Gdy ktoś już kupi produkt u oszusta, często spotyka go przykra niespodzianka – zamiast towaru, jaki zamówił, otrzymuje podróbkę lub nic w ogóle. To metoda „przynęta i zamiana”, którą chętnie stosują cyberprzestępcy.
Niezależnie od konkretnej metody, cel jest zawsze ten sam – wyłudzenie naszych danych osobowych lub pieniędzy. Dlatego musimy być bardzo czujni, gdy robimy zakupy w sieci.
Jak rozpoznać i uniknąć oszustw?
1. Sprawdzaj wiarygodność sprzedawcy
Zanim klikniesz 'Kup teraz’, poświęć chwilę, by zweryfikować, czy masz do czynienia z uczciwym sprzedawcą. Sprawdź, czy ma on opublikowane dane kontaktowe, takie jak adres, numer telefonu czy adres e-mail. Poszukaj również opinii na jego temat w Internecie – najlepiej na niezależnych stronach, a nie tylko na samej platformie sprzedażowej.
Pamiętaj, że fałszywi sprzedawcy często nie mają kompletnych informacji o swojej „firmie” na stronie, a opinie, które zamieszczają, mogą być zmyślone. Dlatego warto też sprawdzić, czy dany podmiot jest zarejestrowany w odpowiednich rejestrach, np. w Krajowym Rejestrze Sądowym.
2. Uważaj na zbyt atrakcyjne oferty
Jeśli natkniesz się na coś, co wydaje się być zdecydowanie taniej niż u innych sprzedawców, to prawdopodobnie oszustwo. Cyberprzestępcy liczą na naszą chciwość i kusząoferują produkty po zaniżonych cenach, licząc, że nie będziemy sprawdzać, skąd się one biorą.
Pamiętaj, że w większości przypadków „coś za coś” to po prostu pic na wodę. Jeśli wydaje Ci się, że znalazłeś okazję życia, to najprawdopodobniej masz do czynienia z przestępcą, który chce Cię ograbić.
3. Sprawdzaj autentyczność linków i adresów URL
Cyberprzestępcy często próbują podszywać się pod znane marki, tworząc fałszywe strony internetowe, które wyglądają identycznie jak oryginalne. Dlatego zawsze zwracaj uwagę na adres URL witryny, na której dokonujesz zakupu.
Legitymowni sprzedawcy zwykle mają swoje standardowe adresy, np. www.sklep.pl. Jeśli natkniesz się na coś w rodzaju www.sklep.pl.zakupy.com, to powinieneś zacząć się niepokoić. Sprawdź też, czy w adresie nie ma literówek lub innych podejrzanych znaków.
Możesz też skorzystać z bezpłatnego narzędzia do sprawdzania witryn internetowych, aby mieć pewność, że dana strona jest bezpieczna.
4. Unikaj płatności poza bezpiecznymi kanałami
Cyberprzestępcy często naciskają, abyśmy dokonywali płatności za pośrednictwem mało znanych lub nietypowych metod, takich jak Zelle, Venmo czy przelewy bankowe. Mają oni do tego ważny powód – takie formy płatności są trudne do śledzenia i uniemożliwiają zwrot pieniędzy w przypadku oszustwa.
Dlatego zawsze staraj się dokonywać zakupów online za pośrednictwem renomowanych metod płatności, najlepiej kartą kredytową. Karty kredytowe zapewniają lepszą ochronę konsumenta i łatwiejszy zwrot pieniędzy w razie problemów.
5. Korzystaj z menedżera haseł
Aby chronić swoje konta i dane, warto używać menedżera haseł. To narzędzie, które bezpiecznie przechowuje Twoje dane logowania i automatycznie je uzupełnia, zapobiegając wpisywaniu ich na fałszywych stronach internetowych.
Dzięki temu nie ryykujesz, że Twoje hasła zostaną skradzione przez cyberprzestępców i wykorzystane do kradzieży Twojej tożsamości lub pieniędzy. A jeśli mimo wszystko padniesz ofiarą oszustwa, menedżer haseł ułatwi Ci szybką zmianę skradzionych danych.
Co zrobić, jeśli padniesz ofiarą oszustwa?
Niestety, nawet przy zachowaniu najwyższej ostrożności, czasem możemy dać się nabrać na sztuczki cyberprzestępców. Co wtedy robić?
Przede wszystkim niezwłocznie skontaktuj się z bankiem lub wystawcą karty kredytowej, na której dokonywałeś płatności. Poinformuj ich o sytuacji i poproś o anulowanie transakcji oraz wydanie nowej karty. Im szybciej to zrobisz, tym mniejsze będą Twoje straty.
Kolejnym krokiem powinno być zgłoszenie sprawy na policję. Możesz to zrobić osobiście w najbliższej jednostce lub przez Internet, na stronie Komendy Głównej Policji. Dołącz do zgłoszenia wszystkie dostępne dowody, takie jak korespondencję z oszustem, zrzuty ekranu itp.
Na koniec warto także poinformować o sytuacji Federalną Komisję Handlu (FTC) w Stanach Zjednoczonych lub krajowy organ ochrony konsumentów w Twoim kraju. Pomoże to w zbieraniu danych na temat skali problemu i podjęciu działań przeciwko cyberprzestępcom.
Podsumowanie
Zakupy online to niewątpliwie wygoda, ale i spore ryzyko. Cyberprzestępcy nieustannie wymyślają nowe sposoby, by nas oszukać i okraść. Dlatego musimy być bardzo czujni, robiąc zakupy w sieci.
Pamiętaj, by zawsze:
- Sprawdzać wiarygodność sprzedawcy i czytać opinie o nim
- Uważać na podejrzanie tanie oferty
- Dokładnie sprawdzać autentyczność linków i adresów URL
- Dokonywać płatności tylko przez bezpieczne, znane kanały
- Korzystać z menedżera haseł do ochrony Twoich danych
A jeśli mimo wszystko padniesz ofiarą oszustwa, niezwłocznie zgłoś to do banku, policji i organów ochrony konsumentów. Tylko wspólnymi siłami możemy stawić czoła cyberprzestępcom.
Życzę Ci udanych i bezpiecznych zakupów online! Pamiętaj, by być czujnym i ufać swojej intuicji – to Twoja najlepsza broń w walce z oszustami.
