W dzisiejszych czasach, gdy technologia jest integralną częścią naszego codziennego życia, coraz większą uwagę przykłada się do bezpieczeństwa w cyberprzestrzeni. Szybki rozwój Internetu i powszechność korzystania z niego sprawiły, że coraz więcej przestępstw dokonywanych jest za pośrednictwem sieci. Zjawisko to określane mianem cyberprzestępczości stało się poważnym problemem, któremu muszą stawić czoła zarówno organy ścigania, jak i sami użytkownicy Internetu.
Definicja cyberprzestępczości
Cyberprzestępczość to ogólne określenie na wszelkie czyny zabronione popełniane za pomocą komputerów i sieci komputerowych. Polskie prawodawstwo nie wypracowało jednolitej definicji tego pojęcia, jednak w Polityce Ochrony Cyberprzestrzeni Rzeczypospolitej Polskiej cyberprzestępstwo zostało zdefiniowane jako „czyn zabroniony popełniony w obszarze cyberprzestrzeni, czyli przestrzeni przetwarzania i wymiany informacji tworzonej przez systemy teleinformatyczne” 1.
Według Interpolu cyberprzestępczość można rozpatrywać w dwóch ujęciach: wertykalnym i horyzontalnym. Ujęcie wertykalne dotyczy przestępstw specyficznych dla cyberprzestrzeni, takich jak włamania do systemów komputerowych, sabotaż IT czy nielegalny dostęp do danych. Ujęcie horyzontalne zaś odnosi się do wykorzystywania technologii informacyjno-komunikacyjnych do popełnienia tradycyjnych przestępstw, jak oszustwa, fałszowanie dokumentów czy pranie brudnych pieniędzy 2.
Z kolei Rada Europy w Konwencji o cyberprzestępczości z 2001 roku wyróżniła następujące rodzaje przestępstw komputerowych:
1. Przestępstwa przeciwko poufności, integralności i dostępności danych komputerowych oraz systemów komputerowych.
2. Przestępstwa komputerowe.
3. Przestępstwa związane z treściami.
4. Przestępstwa związane z naruszeniem praw autorskich i praw pokrewnych 3.
Unia Europejska z kolei określa cyberprzestępczość jako trzy rodzaje przestępstw: tradycyjne formy przestępstw, ale popełniane z wykorzystaniem elektronicznych sieci i systemów informatycznych, publikację nielegalnych treści w mediach elektronicznych oraz przestępstwa typowe dla sieci łączności elektronicznej, takie jak ataki na systemy informatyczne 4.
ONZ wyróżnia natomiast cyberprzestępczość w ujęciu wąskim, obejmującą przestępstwa skierowane przeciwko systemom komputerowym i danym, oraz w ujęciu szerokim, które dotyczy wykorzystywania technologii informacyjno-komunikacyjnych do popełniania różnego rodzaju przestępstw 5.
Charakterystyka cyberprzestępczości w Polsce
W Polsce większość cyberprzestępstw można zaliczyć do drugiej kategorii, czyli takich, w których komputer jest jedynie narzędziem do popełnienia czynu zabronionego. Wynika to w dużej mierze z postępu technologicznego, łatwiejszego i tańszego dostępu do Internetu oraz coraz większej liczby urządzeń mobilnych.
Innym czynnikiem sprzyjającym cyberprzestępczości jest przekonanie sprawców o zapewniającej im anonimowość naturze Internetu oraz niska świadomość ofiar w zakresie bezpiecznego korzystania z zasobów sieci. Dodatkowo wiele cyberprzestępstw nie jest zgłaszanych, co prowadzi do wzrostu „ciemnej liczby” przestępstw.
Charakterystyczną cechą cyberprzestępczości w Polsce jest także sporadyczne zgłaszanie przestępstw popełnionych w Internecie. Wynika to z różnych czynników, m.in. z niskiej świadomości użytkowników, którzy często nie wiedzą, że stali się ofiarami cyberprzestępstwa.
Przykłady cyberprzestępstw w Polsce
Jednym z coraz bardziej rozpowszechnionych przykładów cyberprzestępstw jest wyłudzanie danych osobowych i kradzież tożsamości. Sprawcy, podszywając się pod organy ścigania lub inne instytucje, próbują zdobyć wrażliwe informacje, takie jak hasła do kont bankowych czy numery kart kredytowych. Następnie mogą wykorzystywać te dane do dokonywania różnego rodzaju oszustw.
Innym przykładem jest phishing, polegający na wysyłaniu fałszywych e-mailów lub SMS-ów, które mają na celu nakłonienie ofiary do ujawnienia poufnych danych lub kliknięcia w niebezpieczny link. Tego typu ataki są coraz bardziej wyrafinowane i trudne do wykrycia.
Cyberprzestępcy coraz częściej sięgają również po ransomware, czyli oprogramowanie szyfrujące dane na urządzeniu ofiary i żądające okupu za ich odblokowanie. Takie ataki mogą paraliżować działalność firm i instytucji, powodując poważne straty finansowe.
Warto również wspomnieć o atakach na systemy informatyczne, polegających na nielegalnym uzyskaniu dostępu do komputerów lub sieci, a następnie ingerowaniu w ich funkcjonowanie. Celem takich działań może być np. kradzież danych, sabotaż lub wykorzystanie zainfekowanych urządzeń do dalszych ataków.
Cyberprzestępcy nie stronią również od oszustw internetowych, takich jak wyłudzanie pieniędzy poprzez fałszywe aukcje, sklepy online czy inne podstępne praktyki. Ofiarami mogą paść zarówno indywidualni użytkownicy, jak i firmy.
Warto pamiętać, że cyberprzestępczość to dynamicznie rozwijające się zjawisko, a sprawcy nieustannie wymyślają nowe, coraz bardziej wyrafinowane metody działania. Dlatego tak ważne jest, aby użytkownicy Internetu byli świadomi zagrożeń i podejmowali odpowiednie środki ostrożności, aby chronić swoje dane i środki finansowe.
Zapobieganie cyberprzestępczości
Jednym z kluczowych elementów walki z cyberprzestępczością jest podnoszenie świadomości użytkowników na temat zagrożeń i dobrych praktyk bezpiecznego korzystania z Internetu. Edukacja społeczeństwa w tym zakresie powinna być priorytetem zarówno dla organów ścigania, jak i prywatnych firm oferujących usługi online.
Ważną rolę odgrywają również rozwiązania technologiczne, takie jak zapory sieciowe, szyfrowanie danych czy narzędzia do monitorowania potencjalnych naruszeń. Coraz większą popularnością cieszą się również usługi typu Dark Web Monitoring, które aktywnie skanują zakamarki sieci Darknet w poszukiwaniu wycieków danych osobowych użytkowników 6.
Istotne jest również wzmocnienie współpracy międzynarodowej w zakresie zwalczania cyberprzestępczości. Przestępcy często działają w skali globalnej, dlatego konieczna jest koordynacja działań pomiędzy organami ścigania różnych krajów.
Ponadto, ważne są regulacje prawne i skuteczne egzekwowanie prawa, które powinny nadążać za szybko zmieniającą się rzeczywistością cyfrową. Niezbędne jest również zapewnienie odpowiedniego szkolenia i wyposażenia organów ścigania, aby mogły one efektywnie walczyć z nowymi wyzwaniami w cyberprzestrzeni 7.
Walka z cyberprzestępczością to złożone wyzwanie, wymagające zaangażowania zarówno ze strony rządów, organów ścigania, firm technologicznych, jak i samych użytkowników Internetu. Tylko kompleksowe podejście może skutecznie przeciwdziałać tym niebezpiecznym praktykom i chronić nasze cyfrowe życie.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat bezpieczeństwa w Internecie i ochrony przed cyberprzestępczością, zapraszamy do odwiedzenia strony https://stop-oszustom.pl/. Znajdziesz tam wiele przydatnych informacji i porad, które pomogą Ci bezpiecznie korzystać z zasobów sieci.
