Kradzież Tożsamości w Cyberprzestrzeni: Zagrożenia i Konsekwencje
Świat cyfrowy stwarza liczne możliwości, ale niestety również dostarcza nowych sposobów na dokonywanie przestępstw. Jednym z kluczowych zagrożeń, z którymi muszą mierzyć się użytkownicy Internetu, jest kradzież tożsamości. Według badań przeprowadzonych przez TNS OBOP, aż 7% Polaków padło ofiarą tego rodzaju przestępstwa. Raport przygotowany przez Dynamics Markets Limited UK pokazuje, że problem ten dotyka jeszcze większą grupę – 17% dorosłych Polaków doświadczyło kradzieży tożsamości, a 46% zostało okradzionych z pieniędzy na rachunkach bankowych.
Kradzież tożsamości, określana również jako defraudacja, fałszerstwo czy przejmowanie tożsamości, jest poważnym przestępstwem internetowym. W 2009 roku odnotowano aż 387 takich incydentów. Niestety, polskie prawo nie definiuje jednoznacznie tego pojęcia. Pomocna może być definicja zawarta w dokumencie Komisji Wspólnot Europejskich „W kierunku ogólnej strategii zwalczania cyberprzestępczości” z 2007 roku, zgodnie z którą kradzież tożsamości to „wykorzystywanie identyfikujących danych personalnych, np. numeru karty kredytowej, jako narzędzia do popełnienia innych przestępstw”. Podobną definicję można znaleźć w amerykańskiej ustawie o kradzieży tożsamości (ID Theft Act) z 1998 roku, która określa ją jako „świadome transferowanie, posiadanie lub użycie bez upoważnienia informacji służących do identyfikacji innej osoby w celu popełniania czynu zabronionego przez prawo federalne, stanowe lub lokalne”.
W polskim prawie, kradzież tożsamości można rozpatrywać w oparciu o Ustawę o ochronie danych osobowych z 1997 roku oraz przepisy Kodeksu Karnego z 1997 roku. Zgodnie z ustawą, dane osobowe to „wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej”. Kodeks Karny z kolei odnosi się bezpośrednio do przestępstwa kradzieży tożsamości w art. 190a ust. 2, który stanowi, że „Tej samej karze podlega kto, podszywając się pod inną osobę, wykorzystuje jej wizerunek lub inne jej dane osobowe w celu wyrządzenia jej szkody majątkowej lub osobistej”.
Metody Oszustów: od Phishingu po Złośliwe Oprogramowanie
Przestępcy dokonujący kradzieży tożsamości korzystają z coraz bardziej wyrafinowanych metod, takich jak wirusy komputerowe, robaki, konie trojańskie oraz techniki inżynierii społecznej, wykorzystujące naiwność i niewiedzę użytkowników Internetu. Jedną z często stosowanych technik jest phishing, polegający na zachęceniu ofiary do zalogowania się na podrobionej, łudząco podobnej do oryginalnej, stronie internetowej, najczęściej banku.
Od 2007 roku rozwijają się także techniki oparte na złośliwym oprogramowaniu, takim jak Mebroot czy Zeus, które wykradają dane wpisywane do poprawnych serwisów transakcyjnych lub stron banków. Te rodzaje oprogramowania stale ewoluują, umożliwiając nawet zmianę numeru konta docelowego w momencie dokonywania transakcji, w wyniku czego środki trafiają bezpośrednio na konto przestępcy.
Mimo stosowania różnych metod zabezpieczeń, takich jak loginy, hasła, kody jednorazowe, tokeny, hasła SMS-owe czy podpisy elektroniczne, użytkownicy nie mogą czuć się w pełni bezpieczni. Żadna z tych metod nie jest w stanie zagwarantować stuprocentowego bezpieczeństwa i nie pozwala na jednoznaczną identyfikację osoby dokonującej transakcji bankowych. Bank nie jest w stanie stwierdzić, czy to rzeczywiście klient czy ktoś, kto ukradł mu dane.
Biometria jako Nadzieja na Bezpieczną Bankowość Internetową?
Współczesny rozwój techniczny stwarza możliwość wprowadzenia zabezpieczenia, które w znacznym stopniu powinno ograniczyć przypadki kradzieży tożsamości w bankowości internetowej. Mowa tutaj o identyfikacji opartej na cechach biometrycznych, takiej jak odcisk palca, układ żył palca czy dłoni. Dostęp do konta będzie możliwy po uprzedniej autoryzacji cechy biometrycznej zapisanej na karcie chipowej.
Metoda ta gwarantuje jak dotąd najwyższy poziom bezpieczeństwa, uniemożliwiając przypadkowe przejęcie cechy biometrycznej. Należy jednak pamiętać, że nawet ta technologia nie wyeliminuje całkowicie ryzyka kradzieży tożsamości. Przestępcy trudniący się przejmowaniem tożsamości prawdopodobnie z czasem znajdą sposób na ominięcie zabezpieczeń, choć będzie to wymagało dużego nakładu czasu i pieniędzy. Szacuje się, że jedynie niewielka grupa przestępców będzie w stanie sobie na to pozwolić.
Dlatego też nie możemy czuć się całkowicie bezpieczni w Internecie. Zawsze będzie ktoś, kto będzie czyhał na naszą nieuwagę, aby przejąć nasze poufne dane. W związku z tym musimy zachować najwyższy poziom ostrożności i uwagi oraz dochować należytej staranności w ochronie naszych danych, szczególnie podczas korzystania z bankowości internetowej.
Jak Postępować w Przypadku Kradzieży Tożsamości?
Pierwszym krokiem, jaki należy podjąć w przypadku kradzieży tożsamości, jest złożenie zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa, o którym mowa w art. 190a ust. 2 Kodeksu Karnego, dotyczącego podszywania się pod inną osobę i wykorzystywania jej danych osobowych w celu wyrządzenia jej szkody majątkowej lub osobistej.
Może się zdarzyć, że policja umorzy postępowanie. W takiej sytuacji przysługuje zażalenie, które należy złożyć w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia o umorzeniu. Istnieje również możliwość wytoczenia powództwa na drodze cywilnej. Należy wówczas wnieść do sądu okręgowego właściwego według miejsca zamieszkania pozew o naruszenie dóbr osobistych, których przykładowe wyliczenie zawiera art. 23 Kodeksu Cywilnego.
W pozwie trzeba pamiętać o spełnieniu wymogów określonych w art. 126 oraz art. 187 Kodeksu Postępowania Cywilnego. Ważne jest, aby udowodnić, że doszło do naruszenia istniejącego dobra. Katalog roszczeń przysługujących w zależności od tego, czy dobro zostało zagrożone cudzym działaniem czy doszło do jego naruszenia, określony jest w art. 24 Kodeksu Cywilnego.
Ochrona przed kradzieżą tożsamości to temat, który wymaga stałej czujności i wiedzy na temat dostępnych środków zaradczych. Warto skorzystać z kompleksowych usług https://stop-oszustom.pl/, gdzie można uzyskać wsparcie w zakresie zabezpieczenia swojej tożsamości cyfrowej.
Wnioski i Perspektywy na Przyszłość
Kradzież tożsamości w cyberprzestrzeni stanowi poważne zagrożenie, którego skala stale rośnie. Przestępcy doskonalą swoje metody, wykorzystując najnowsze technologie oraz naiwność użytkowników Internetu. Polskie prawo, choć zawiera przepisy umożliwiające ściganie tego typu przestępstw, wciąż nie definiuje jednoznacznie pojęcia „kradzieży tożsamości”.
Rozwój technologii, taki jak biometryczna identyfikacja użytkowników, daje nadzieję na zwiększenie bezpieczeństwa w bankowości internetowej. Należy jednak pamiętać, że nawet najbardziej zaawansowane zabezpieczenia mogą być z czasem przełamane przez determinowanych przestępców.
Dlatego też kluczowe jest zachowanie najwyższej ostrożności podczas korzystania z Internetu, zwłaszcza w kontekście bankowości elektronicznej. Wsparcie specjalistów w zakresie ochrony danych osobowych może okazać się nieocenione w walce z kradzieżą tożsamości.
Badania nad efektywnymi metodami zapobiegania i zwalczania tego rodzaju przestępstw trwają. Niewątpliwie, walka z kradzieżą tożsamości w cyberprzestrzeni będzie jednym z kluczowych wyzwań dla organów ścigania i specjalistów z dziedziny bezpieczeństwa informatycznego w nadchodzących latach.
