Charytatywne przekręty w wirtualnej rzeczywistości – jak ustrzec się przed internetowymi naciągaczami

W dobie pandemii COVID-19 i związanej z nią trwającej od ponad dwóch lat niepewności gospodarczej, wielu z nas czuje się podatnych na różnego rodzaju nieuczciwości i oszustwa. Wymuszane przez sytuację epidemiczną ograniczenia w poruszaniu się i prowadzeniu działalności gospodarczej przyczyniły się do dynamicznego rozwoju internetowej aktywności – zarówno legalnej, jak i przestępczej. Niecodzienne okoliczności sprzyjają sprytnym przestępcom, którzy nie wahają się wykorzystywać ludzkich emocji, lęków i potrzeby pomocy innym dla własnych, nielegalnych korzyści.

Jednym z częstych schematów wykorzystywanych przez oszustów są fałszywe zbiórki charytatywne. Pandemia oraz wojna w Ukrainie zaowocowały falą apeli o wsparcie uchodźców, potrzebujących i dotkniętych trudną sytuacją. Niestety nie brakuje osób, które w tej trudnej sytuacji próbują nielegalnie zarobić na ludzkim nieszczęściu.

Według raportu EY, już na początku pandemii zaobserwowano ponad 16 000 nowych domen internetowych związanych z COVID-19, z których ponad 2000 uznano za podejrzane. Liczba ta stale rośnie, a wraz z nią skala przestępczych działań.

Mechanizmy fałszywych zbiórek charytatywnych

Przestępcy bardzo często wykorzystują do nielegalnych celów popularne portale społecznościowe. Tworzą na nich profile, które w łudząco podobny sposób przypominają oficjalne inicjatywy znanych organizacji pomocowych. Podszywając się pod nie, rozsyłają wśród użytkowników prośby o przekazanie datków na konkretne konto bankowe.

Inną metodą jest publikowanie ogłoszeń na portalach aukcyjnych lub serwisach ogłoszeniowych, zachęcających do wpłat na rzecz uchodźców czy ofiar konfliktów. W rzeczywistości pieniądze trafiają na konta przestępców, a nie potrzebujących.

Coraz częstsze są również prośby przekazywane za pośrednictwem popularnych komunikatorów internetowych. Oszuści podszywają się pod znajomych lub członków rodziny, którzy rzekomo znaleźli się w trudnej sytuacji i pilnie potrzebują pomocy finansowej. Naiwna ofiara, uwierzona w tę historyjkę, dokonuje przelewu na wskazane przez naciągaczy konto.

Pojawiają się także fałszywe zbiórki organizowane przez rzekomo potrzebujące osoby indywidualne. Przestępcy umieszczają na znanych platformach pomocy społecznej ogłoszenia o rzekomym trudnym położeniu danej rodziny lub jednostki, prosząc o wsparcie. W rzeczywistości konto, na które mają wpływać datki, należy do oszusta, a nie do autentycznie potrzebującej osoby.

Niezależnie od kanału komunikacji, celem przestępców jest wyłudzenie pieniędzy pod pretekstem niesienia pomocy humanitarnej. Często sięgają oni po emocjonalne, wzbudzające współczucie historie, aby jeszcze bardziej utrudnić ofiarom racjonalną ocenę sytuacji.

Jak ustrzec się przed fałszywymi zbiórkami?

Aby nie paść ofiarą internetowych naciągaczy, należy zachować czujność i krytycznie weryfikować otrzymywane prośby o pomoc. Przede wszystkim warto sprawdzić, czy inicjatywa jest prowadzona przez wiarygodną organizację lub osobę. Można to zrobić, wyszukując daną inicjatywę lub jej organizatora w Internecie i porównując ją z oficjalną stroną internetową lub kontami w mediach społecznościowych.

Przed dokonaniem wpłaty warto również sprawdzić numer konta bankowego, na które mają być przekazywane środki. Jeśli nie pochodzi on z oficjalnej strony zbiórki, może to być sygnał, że mamy do czynienia z oszustwem.

Ponadto, nie należy klikać w linki i załączniki zawarte w wiadomościach zachęcających do wsparcia. Mogą one prowadzić do fałszywych stron internetowych służących wyłudzeniu danych osobowych lub pieniędzy.

Jeśli pojawiają się wątpliwości co do wiarygodności zbiórki, warto skontaktować się bezpośrednio z organizacją lub osobą, która ją prowadzi, aby potwierdzić jej autentyczność. W razie podejrzeń o oszustwo, należy niezwłocznie zgłosić ten fakt na stronie Stop Oszustom lub na policję.

Charytatywne przekręty a pandemia COVID-19

Pandemia COVID-19 stanowi szczególnie podatny grunt dla działalności przestępczej. Niepewność i lęk społeczeństwa, a także ograniczenia w normalnym funkcjonowaniu sprawiają, że wiele osób chętniej reaguje na apele o pomoc, nie zawsze weryfikując ich wiarygodność.

Oszuści wykorzystują te emocje, tworząc fałszywe zbiórki mające rzekomo wesprzeć walkę z pandemią. Mogą to być na przykład oferty darmowych testów na COVID-19, maseczek lub środków dezynfekcyjnych, które w rzeczywistości nigdy do odbiorcy nie docierają. Innym wariantem jest informowanie o obowiązkowym płatnym szczepieniu lub refundacji jego kosztu, co również służy wyłudzeniu danych osobowych i pieniędzy.

Coraz częściej pojawiają się też fałszywe artykuły informujące o planowanym wstrzymaniu przez rząd wypłaty świadczenia 500+. Aby uzyskać dostęp do pełnej treści takich wiadomości, ofiara musi zalogować się na podany link, co umożliwia przestępcom przejęcie danych do konta na portalu społecznościowym.

Podobne schematy wykorzystujące zamieszanie związane z pandemią można zaobserwować w przypadku fałszywych ofert pracy czy usług randkowych. Przestępcy, podszywając się pod rzekomych pracodawców lub partnerów, wyłudzają od ofiar dane osobowe i pieniądze.

Wojny i konflikty zbrojne jako pretekst do oszustw

Tragiczna sytuacja na Ukrainie również stała się pretekstem dla działalności przestępczej. Oszuści coraz częściej wykorzystują emocje związane z konfliktem zbrojnym, by wyłudzić pieniądze pod przykrywką zbiórek charytatywnych.

Pojawiają się fałszywe ogłoszenia dotyczące bezpłatnego transportu uchodźców z Ukrainy do Polski, w rzeczywistości wymagające wpłaty zaliczki. Inne przykłady to podszywanie się pod organizacje pomocowe w celu wyłudzenia datków lub fałszywe oferty pracy dla Ukraińców.

Naciągacze nie szczędzą też zmyślonych historii o osobach potrzebujących pomocy, rozsyłając je za pośrednictwem komunikatorów internetowych. Takie historie mają na celu wzbudzenie litości i skłonienie do natychmiastowego przelewu pieniędzy.

Niestety, w obliczu dramatu ludzi dotkniętych wojną, wielu z nas jest skłonnych uwierzyć w przedstawiane opowieści. Dlatego tak ważne jest, aby zachować czujność i krytycznie weryfikować każdą prośbę o wsparcie finansowe.

Jak bronić się przed oszustami?

Aby uchronić się przed staniem się ofiarą internetowych naciągaczy, należy przestrzegać kilku podstawowych zasad:

1. Weryfikuj wiarygodność inicjatyw charytatywnych – sprawdzaj, czy zbiórka jest prowadzona przez znane i godne zaufania organizacje. Porównuj informacje na portalach społecznościowych z oficjalnymi stronami internetowymi.

2. Sprawdzaj numer konta bankowego – upewnij się, że rachunek, na który mają być przekazywane środki, należy do autentycznej organizacji, a nie do oszusta.

3. Unikaj klikania w linki i załączniki – mogą one prowadzić do fałszywych stron służących wyłudzeniu danych.

4. Zachowaj ostrożność przy prośbach o natychmiastową pomoc – oszuści często stosują ten zabieg, by wzbudzić pośpiech i uniemożliwić racjonalną ocenę sytuacji.

5. Skontaktuj się bezpośrednio z organizacją – w razie wątpliwości zweryfikuj autentyczność zbiórki, kontaktując się z jej organizatorami.

6. Zgłaszaj podejrzane działania – jeśli masz podejrzenia, że padłeś ofiarą oszustwa, poinformuj o tym odpowiednie organy, np. za pośrednictwem strony Stop Oszustom.

Pandemia COVID-19 i wojna w Ukrainie znacznie zwiększyły skalę działania internetowych naciągaczy. Choć ich metody mogą się zmieniać, podstawowe zasady bezpieczeństwa pozostają niezmienne. Zachowując czujność i krytyczny osąd, możemy skutecznie bronić się przed charytatywnymi przekrętami w wirtualnej rzeczywistości.