Oszustwa na wnuczka – jak uchronić seniorów przed wyłudzaniem pieniędzy
Osoby starsze stanowią częsty cel ataków oszustów, którzy bezwzględnie wykorzystują ich ufność i uczciwość. Cyberprzestępcy stosują różnorodne metody, by wyłudzić od nich dane osobowe i pieniądze. Jedną z najbardziej perfidnych jest oszustwo „na wnuczka”.
W tej metodzie przestępca dzwoni do ofiary, podając się za członka rodziny – najczęściej wnuczka, który spowodował wypadek i pilnie potrzebuje pieniędzy na opłacenie kosztów oczyszczenia z zarzutów. Innym wariantem jest udawanie osoby ciężko chorej i zdesperowanej, proszącej o pieniądze na leczenie. Celem jest wzbudzenie litości i skłonienie seniorów do przekazania oszczędności życia.
Oszuści starają się przekonać ofiarę, że pilnie potrzebują pieniędzy, często grożąc konsekwencjami prawnymi lub dramatycznymi skutkami dla bliskich. Wykorzystują przy tym silne emocje, takie jak strach czy poczucie odpowiedzialności, by skuteczniej manipulować osobą starszą. Nawet krótka rozmowa z faktycznym członkiem rodziny może uchronić przed utratą oszczędności.
Zespół reagowania na incydenty cyberbezpieczeństwa CSIRT NASK zarejestrował w 2019 roku 6484 incydentów, z czego 4100 było atakami typu fraud, czyli oszustw internetowych. Przestępcy stale udoskonalają swoje metody, by skuteczniej nęcić ofiary.
Innym przykładem jest „technika na policjanta”, gdzie oszust podaje się za funkcjonariusza i próbuje przekonać seniora, aby przekazał pieniądze na rzekomą kaucję, by uwolnić uwięzionego członka rodziny. Wykorzystuje się tu zaufanie do służb mundurowych. Czasem chodzi też o pieniądze na przeprowadzenie jakiejś dużej policyjnej akcji.
Oszuści mogą również podszywać się pod banki, agencje ubezpieczeniowe czy innych znajomych, dzwoniąc z informacją o problemie z kontem i konieczności natychmiastowej reakcji. Celem jest wyłudzenie danych logowania lub namówienie na instalację szkodliwego oprogramowania.
By ustrzec się przed oszustwami, warto zachować czujność, zwłaszcza gdy otrzymujemy niepokojące wiadomości lub telefony. Zawsze należy zweryfikować informacje, dzwoniąc do bliskich lub bezpośrednio do instytucji, która rzekomo się z nami kontaktuje. Nigdy nie powinno się przekazywać danych logowania lub podejmować działań pod presją czasu. Jeśli mamy podejrzenia, warto niezwłocznie zgłosić je na stronę CERT Polska lub na Policję.
Fałszywe inwestycje i naciąganie na atrakcyjne oferty
Oszuści nie cofają się przed niczym, by wyłudzić pieniądze od swoich ofiar. Coraz częściej wykorzystują do tego różnego rodzaju fałszywe inwestycje, obiecujące błyskawiczne zyski. Eksperci TAURON ostrzegają, że przestępcy często maskują te oszustwa, wykorzystując znane marki, hasła reklamowe i elementy akcji promocyjnych.
Przykładem może być fałszywa reklama inwestycji, która w rzeczywistości jest jedynie próbą wyłudzenia pieniędzy. Przestępcy mogą stworzyć stronę internetową, która przypomina oficjalną witrynę firmy, ale prowadzi do niebezpiecznej, spreparowanej witryny. Tam ofiara jest zachęcana do wpłacenia pieniędzy na rzekomą inwestycję.
Często takie fałszywe oferty zawierają też błędy językowe lub dziwne adresy URL, sugerujące, że mamy do czynienia z oszustwem. Warto zawsze zweryfikować wiarygodność takich propozycji, kontaktując się bezpośrednio z firmą, którą rzekomo reprezentują. Pozwoli to szybko wyjaśnić sytuację i uniknąć wyłudzenia.
Oszustwa mogą również przybierać formę niespodziewanych wygranych lub łatwych okazji do zarobku, np. konkursów, w których nagrodą ma być samochód lub duża suma pieniędzy. Specjaliści podkreślają, że w internecie należy zachować szczególną ostrożność, gdy napotykamy tego typu oferty – w rzeczywistości mogą one służyć wyłącznie pozyskaniu naszych danych lub pieniędzy.
Warto pamiętać, że w internecie nic nie jest za darmo. Jeśli dana oferta wydaje się zbyt atrakcyjna, aby była prawdziwa, najprawdopodobniej jest to próba oszustwa. Przed podjęciem jakichkolwiek działań zawsze należy dokładnie zweryfikować wiarygodność danej propozycji.
Fałszywe strony internetowe i phishing
Jedną z najczęstszych metod oszustw w cyberprzestrzeni są ataki typu phishing. Zgodnie z danymi CSIRT NASK, w 2019 roku aż 4100 z 6484 zarejestrowanych incydentów było atakami typu fraud, czyli właśnie oszustwami internetowymi.
Phishing polega na próbie wyłudzenia poufnych danych, takich jak loginy i hasła, przez podszywanie się pod wiarygodne podmioty, takie jak banki, sklepy internetowe czy portale społecznościowe. Cyberprzestępcy rozsyłają sfałszowane wiadomości e-mail lub SMS-y, zawierające linki prowadzące do spreparowanych stron internetowych, które złudnie przypominają autentyczne witryny.
Po wejściu na taką stronę i wpisaniu danych logowania, oszuści uzyskują dostęp do naszych kont. Mogą wówczas dokonywać różnego rodzaju nieautoryzowanych transakcji lub wykorzystywać przejęte informacje do dalszych ataków. Szczególnym zagrożeniem jest tzw. spear-phishing, czyli ukierunkowany atak na konkretną osobę, który może być trudniejszy do zidentyfikowania.
Aby ustrzec się przed tego typu oszustwami, należy zachować czujność, zwłaszcza gdy otrzymujemy wiadomości z prośbą o podanie danych logowania lub kliknięcie w link. Warto zawsze weryfikować autentyczność takich komunikatów, np. kontaktując się bezpośrednio z instytucją, którą rzekomo reprezentują. Nigdy nie należy klikać w podejrzane linki ani udostępniać poufnych informacji na prośbę nieznanych nadawców.
Sposoby na ochronę przed oszustwami
Skuteczna obrona przed różnorodnymi metodami oszustw wymaga przede wszystkim czujności i krytycznego myślenia. Oto najważniejsze zasady, które pomogą ustrzec się przed wyłudzeniem danych lub pieniędzy:
- Zachowaj ostrożność przy nieoczekiwanych wiadomościach i połączeniach telefonicznych. Nigdy nie udostępniaj poufnych informacji na żądanie nieznanego nadawcy.
- Weryfikuj autentyczność kontaktów, dzwoniąc bezpośrednio do instytucji, która rzekomo się z nami komunikuje. Upewnij się, że to prawdziwy przedstawiciel firmy.
- Uważaj na fałszywe strony internetowe, które przypominają autentyczne witryny. Zwracaj uwagę na drobne różnice w adresach URL lub błędy językowe.
- Nie klikaj w podejrzane linki ani nie otwieraj załączników w wiadomościach od nieznanych nadawców. Mogą one zawierać złośliwe oprogramowanie.
- Używaj silnych, unikatowych haseł do wszystkich kont. Włącz uwierzytelnianie wieloskładnikowe, aby dodatkowo zabezpieczyć swoje dane.
- Jeśli masz podejrzenia, że padłeś ofiarą oszustwa, niezwłocznie zgłoś to na odpowiednie strony internetowe i organom ścigania. Pozwoli to chronić innych przed podobnymi incydentami.
Zachowanie czujności i stosowanie podstawowych zasad bezpieczeństwa w internecie to kluczowe elementy ochrony przed różnorodnymi metodami oszustw. Tylko świadomość zagrożeń i aktywna czujność mogą uchronić nas przed stratami finansowymi i wyciekiem poufnych danych.
