W dobie rosnącej liczby transakcji online każdy z nas może stać się ofiarą oszustwa finansowego. Oszuści coraz częściej wykorzystują fałszywe oferty matrymonialne, aukcje na platformach sprzedażowych takich jak OLX czy Vinted, a także szybkie metody płatności jak BLIK. Raporty CERT Polska pokazują, że z roku na rok rośnie liczba oszustw finansowych dotyczących podejrzanych działań online. Dlatego ważne jest poznanie metod oraz mechanizmów stosowanych przez oszustów.
Definicja i konsekwencje oszustwa małżeńskiego
W polskim prawie oszustwo zostało zdefiniowane w artykule 286 Kodeksu karnego. Jest to przestępstwo polegające na świadomym wprowadzeniu innej osoby w błąd w celu nakłonienia jej do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem. Wyłudzenie, jako specyficzna forma oszustwa, również ma odniesienie w tym artykule i charakteryzuje się zachowaniem oszusta, które skłania jego nieświadomą ofiarę do przekazania pieniędzy lub innego mienia.
Przykładami wyłudzeń są fałszywe ogłoszenia sprzedaży towarów, które po dokonaniu zapłaty nigdy nie zostają dostarczone, czy nieuczciwe propozycje inwestycyjne mające przynieść duże zyski. Takie działania są ścigane przez prawo, a ich sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat, a w szczególnych sytuacjach dużych malwersacji finansowych – nawet do 15 lat.
Mechanizmy wykorzystywane przez oszustów
Obecnie coraz więcej transakcji sprzedażowych i płatności odbywa się online, a dostęp do informacji jest łatwiejszy niż kiedykolwiek wcześniej. Jednakże ludzie nadal pozostali ufni i łatwowierni. Choć oszustwa mogą przybierać różne formy, to większość z nich opiera się na kilku zasadach:
-
Wzbudzenie zaufania – oszuści często wykorzystują techniki socjotechniczne, takie jak szantaż emocjonalny, aby wywołać u ofiary uczucie współczucia i chęć niesienia natychmiastowej pomocy.
-
Ponaglenie – oszuści starają się wywołać u ofiary poczucie pilności i presję czasową, aby skłonić ją do szybkiego działania bez głębszej refleksji.
-
Wykorzystanie nieuwagi – oszuści licząc na nieuwagę i pośpiech ofiary, często próbują ją nakłonić do nieświadomego zatwierdzenia transakcji, np. przez system BLIK.
Współcześni oszuści do wyłudzenia pieniędzy wykorzystują nowoczesne technologie, z których chętnie korzystamy, takie jak sklepy internetowe, portale sprzedażowe (np. OLX) oraz szybkie płatności BLIK.
Mechanizm oszustwa matrymonialnego
Oszustwa matrymonialne, znane również jako oszustwa randkowe, polegają na tworzeniu fałszywych profili na portalach randkowych lub mediach społecznościowych. Osoby stojące za tymi profilami celowo budują emocjonalne więzi z innymi użytkownikami. Po zdobyciu ich zaufania, zaczynają one manipulować emocjami swoich ofiar, zwykle z zamiarem wyłudzenia pieniędzy pod pretekstem wymagających nakładu finansowego sytuacji, takich jak choroba, inwestycja czy problemy związane z podróżowaniem. Często też posuwają się do szantażu i gróźb, np. ujawnienia przesłanych zdjęć czy romansu.
Według raportu Sympatii, do najczęstszych sygnałów ostrzegawczych w przypadku oszustw matrymonialnych należą:
- Szybkie wyznania miłości – oszuści często dążą do zbudowania silnej, emocjonalnej więzi w krótkim czasie.
- Dramatyczne opowieści – fałszywe historie o chorobach, problemach finansowych czy trudnościach w podróżowaniu mają na celu wzbudzenie współczucia i chęci niesienia pomocy.
- Prośby o pieniądze – po zdobyciu zaufania ofiary, oszuści zaczynają prosić o przekazanie środków pieniężnych pod różnymi pretekstami.
- Unikanie rozmów wideo – oszuści mogą unikać pokazywania się na kamerze, aby ukryć swoją prawdziwą tożsamość.
Jak chronić się przed oszustwami matrymonialnymi?
Aby uniknąć bycia ofiarą oszustwa matrymonialnego, należy pamiętać o kilku zasadach:
-
Ograniczone zaufanie – nigdy nie wysyłaj pieniędzy osobom, które poznałeś przez internet, bez względu na to, jak przekonujące mogą wydawać się ich historie i zamiary.
-
Uważna obserwacja – naucz się rozpoznawać znaki ostrzegawcze, takie jak szybkie wyznania miłości, dramatyczne opowieści czy prośby o pieniądze.
-
Weryfikacja tożsamości – staraj się weryfikować tożsamość potencjalnego partnera, np. przez rozmowy wideo czy sprawdzenie profilu na portalach społecznościowych.
-
Zgłaszanie incydentów – w przypadku podejrzenia oszustwa, szybka reakcja i powiadomienie organów ścigania jest kluczowe. Możesz zgłosić je osobiście w najbliższej jednostce policji, telefonicznie lub online na stronie gov.pl.
Pamiętaj, że ostrożność i czujność to najlepsze sposoby, aby ustrzec się przed staniem się ofiarą oszustwa matrymonialnego. Warto również zapoznać się z informacjami na temat bezpieczeństwa w sieci i technik stosowanych przez cyberprzestępców.