Deepfake – zaawansowana forma manipulacji cyfrowej
Rozwijająca się technologia generatywnej sztucznej inteligencji (GAI) otwiera nowe możliwości w świecie cyberoszustw. Jednym z kluczowych zagrożeń jest tzw. deepfake – technika tworzenia realistycznie wyglądających, ale fałszywych materiałów multimedialnych, takich jak nagrania wideo, audio lub zdjęcia. Oszuści wykorzystują tę technologię, aby podszywać się pod uznane osobistości i w ten sposób zwiększyć wiarygodność swoich działań.
Mechanizm deepfake’ów polega na uczeniu algorytmów sztucznej inteligencji na autentycznych materiałach źródłowych, takich jak filmy lub nagrania dźwiękowe. Następnie system ten jest w stanie automatycznie generować nowe, realistyczne materiały, w których dana osoba wydaje się mówić lub zachowywać w sposób, który nigdy nie miał miejsca w rzeczywistości. Według prof. dr hab. Anny Szelągowskiej, ekspertki ds. innowacji finansowych i nadużyć na rynkach, „zaawansowana technologia deepfake jest ostatnio bardzo często wykorzystywana do ataków cyberprzestępczych kierowanych najczęściej do firm, np. oszuści podszywając się pod prezesa firmy, używając jego sztucznie wygenerowanego głosu, dzwonią do głównego księgowego zlecając wykonanie przelewu na wskazane konto”.
Deepfake’i mogą być wykorzystywane do różnego rodzaju oszustw, od wyłudzania pieniędzy po kradzież tożsamości. Przestępcy mogą stworzyć fałszywe nagrania wideo lub audio, w których osoba wydaje się mówić lub zachowywać w sposób, który nigdy nie miał miejsca. Te realistyczne materiały mogą następnie być wykorzystywane do manipulowania ludźmi i skłaniania ich do podjęcia szkodliwych działań, takich jak przekazanie poufnych informacji lub dokonanie nielegalnych transakcji finansowych.
Phishing – socjotechnika oparta na podszywaniu się
Inną coraz bardziej popularną formą cyberoszustw jest phishing – technika polegająca na podszywaniu się pod wiarygodne podmioty, takie jak banki, instytucje rządowe lub znane marki, w celu wyłudzenia poufnych informacji od ofiar. Zgodnie z danymi Komisji Nadzoru Finansowego, w 2022 roku straty wynikające z odnotowanych w Polsce cyberprzestępstw były szacowane na 380 mln zł, a sam phishing był odpowiedzialny za ponad 140 mln zł strat.
Metoda phishingowa opiera się na technikach socjotechnicznych, wykorzystujących ludzką skłonność do ufania autorytetom i podejmowania pochopnych decyzji pod wpływem emocji. Oszuści tworzą fałszywe strony internetowe, e-maile lub komunikaty, które wyglądają identycznie jak oficjalne materiały pochodzące od zaufanego podmiotu. Następnie nakłaniają ofiary do podania ich poufnych danych, takich jak loginy, hasła lub numery kart kredytowych, co umożliwia im kradzież tożsamości i dostęp do kont ofiar.
Według prof. Anny Szelągowskiej, „socjotechniki są wykorzystywane nie tylko w bezpośrednich kontaktach oszusta z ofiarą, ale przede wszystkim w cyberprzestępczości, co jeszcze bardziej zwiększa prawdopodobieństwo bycia ofiarą oszustwa”. Dodaje ona, że „oszuści najczęściej wykorzystują każde oszustwo, działając na tej samej zasadzie: wędkarza, zanęty, haczyka i wędki, aby w końcu złowić rybę, czyli ofiarę”.
Skuteczna ochrona przed cyberoszustwami
W obliczu tych zagrożeń ważne jest, aby zarówno indywidualni inwestorzy, jak i firmy, podejmowały odpowiednie środki bezpieczeństwa. Kluczową rolę odgrywa edukacja finansowa i świadomość zagrożeń. Jak wskazuje prof. Szelągowska, „Niezmiernie ważne jest stosowanie programów antywirusowych nie tylko na laptopach i komputerach stacjonarnych, ale przede wszystkim na smartfonach. Każdy z nas powinien stosować zasadę ograniczonego zaufania i weryfikować informacje lub podmioty, które żądają od nas danych osobowych lub wymuszają na nas podejmowanie natychmiastowych decyzji”.
Ponadto, przed dokonaniem inwestycji lub przelewów należy dokładnie sprawdzić wiarygodność podmiotu oraz upewnić się, że nie jest on wpisany na listę ostrzeżeń publicznych Komisji Nadzoru Finansowego. Warto również śledzić bieżące informacje o nowych metodach oszustw, aby być przygotowanym na pojawiające się zagrożenia.
Walka z cyberoszustwami to nieustanne wyzwanie, wymagające współpracy między instytucjami finansowymi, organami ścigania i świadomymi konsumentami. Tylko poprzez ciągłe podnoszenie poziomu zabezpieczeń i edukację można skutecznie przeciwdziałać tym coraz bardziej wyrafinowanym metodom przestępczym. Warto regularnie odwiedzać stronę https://stop-oszustom.pl/, aby uzyskać aktualne informacje i wskazówki, jak chronić się przed oszustwami finansowymi.
