Jak dostrzec oszustwo na rynku antyków i dzieł sztuki
Rynek antyków i dzieł sztuki to jedna z najbardziej lukratywnych, ale zarazem najbardziej skapianych sfer obrotu. Działają na nim przebiegli handlarze, którzy nie cofną się przed niczym, aby zwiększyć swoje zyski. Oszustwa na tym rynku przybierają najrozmaitsze formy – od sprytnego wprowadzania w błąd nabywców, przez fałszowanie proweniencji, po wręcz wytwarzanie falsyfikatów. Jednak uważny i dobrze poinformowany kolekcjoner jest w stanie ustrzec się przed takimi machinacjami.
Serwis stop-oszustom.pl przygotował dla kolekcjonerów i miłośników sztuki kompendium wiedzy o najczęstszych technikach naciągania stosowanych przez nieuczciwych sprzedawców. Prezentujemy kilka podstawowych zasad, których przestrzeganie może uchronić przed przykrymi niespodziankami.
Sprawdzaj proweniencję
Jednym z najważniejszych elementów przy ocenie autentyczności dzieła jest jego proweniencja, czyli historia własności. Uczciwi sprzedawcy dokładają wszelkich starań, aby przedstawić w miarę kompletną historię obiektu – kiedy i gdzie został stworzony, kto był jego kolejnymi właścicielami, czy był wystawiany na ważnych wystawach, a także wszelkie raporty z ekspertyz i konserwacji.
Podejrzenie powinna budzić sytuacja, gdy sprzedawca nie jest w stanie przedstawić wiarygodnych informacji na temat pochodzenia danego obiektu. Może to oznaczać, że próbuje ukryć nieprzyjemne fakty z jego historii, takie jak wcześniejsze fałszerstwa lub konfiskaty. Dokładne sprawdzenie dokumentacji towarzyszącej obiektowi jest zatem kluczowe dla oceny jego autentyczności.
Bądź ostrożny w przypadku dzieł o niejasnej przeszłości
Szczególną ostrożność należy zachować w przypadku dzieł, których przeszłość nie jest dobrze udokumentowana. Obiekty, które nagle „wyłaniają się” na rynku po długich latach nieobecności, budzić powinny uzasadnione wątpliwości. Może to oznaczać, że zostały one świadomie ukrywane, np. ze względu na problemy z autentycznością lub legalnym pochodzeniem.
Podobnie należy podchodzić do sytuacji, gdy dany obiekt jest wystawiany na sprzedaż przez osobę, która niekoniecznie jest jego prawowitym właścicielem. W takich przypadkach istnieje ryzyko, że mamy do czynienia z kradzieżą lub inną nielegalną transakcją. Warto zatem dokładnie sprawdzić, czy sprzedający ma pełne prawo do dysponowania danym dziełem.
Uważaj na zbyt atrakcyjne okazje
Kolejnym sygnałem ostrzegawczym mogą być ceny rażąco odbiegające od rynkowych standardów. Jeśli dany obiekt jest wystawiany po cenie znacznie niższej niż jego szacowana wartość, to prawdopodobnie kryje się za tym jakaś niejasność. Może to być efekt celowego zaniżania ceny w celu szybkiej sprzedaży, ale też może to być próba pozbycia się falsyfikatu.
Z drugiej strony, nadmierne zawyżanie cen również powinno budzić podejrzenia. Nieuczciwi sprzedawcy często próbują wywindować ceny do absurdalnych poziomów, licząc na niewiedzę lub chciwość klientów. W takich sytuacjach warto skonsultować wycenę z niezależnymi ekspertami, aby zweryfikować, czy cena jest adekwatna do stanu i jakości obiektu.
Bądź czujny na „ekspertyzy” i certyfikaty
Kolejnym często spotykanym narzędziem oszustw są fałszywe ekspertyzy i certyfikaty autentyczności. Nieuczciwi handlarze mogą posługiwać się podrobionymi dokumentami, które mają wzbudzić zaufanie nabywców i ukryć problematyczną proweniencję lub niską jakość obiektu.
Dlatego przed dokonaniem zakupu należy zweryfikować, czy ekspertyza pochodzi z wiarygodnego źródła – uznanego muzeum, renomowanej galerii lub cenionej instytucji naukowej. Warto również sprawdzić, czy osoba podpisana pod ekspertyzą rzeczywiście ma odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie w danej dziedzinie. Należy także mieć na uwadze, że nawet autentyczne ekspertyzy mogą zawierać błędy lub być oparte na niepełnej wiedzy.
Nie daj się nabrać na emocje
Rynek antyków i dzieł sztuki to także arena rozgrywek psychologicznych. Niektórzy sprzedawcy celowo starają się wzbudzić w klientach silne emocje, licząc, że to osłabi ich racjonalne myślenie i czujność. Mogą próbować podsycać poczucie rywalizacji, strachuprzed stratą szansy, a nawet grać na sentymentach.
Kolekcjoner powinien jednak zachować chłodny osąd i nie dać się ponieść emocjom. Przed dokonaniem zakupu warto spokojnie przeanalizować wszystkie dostępne informacje i dokonać wszechstronnej oceny obiektu. Nie należy ulegać presji czasu ani dać się uwieść wizji szybkiego zysku. Cierpliwość i rozwaga to klucz do uniknięcia przykrych niespodzianek.
Korzystaj z usług renomowanych domów aukcyjnych
Dokonywanie zakupów za pośrednictwem renomowanych domów aukcyjnych może znacznie ograniczyć ryzyko naciągnięcia. Tego typu instytucje zwykle dokładają wszelkich starań, aby zweryfikować autentyczność i legalność wystawianych obiektów. Ponadto oferują one kompleksową dokumentację i gwarancje, które chronią nabywców.
Oczywiście nawet w przypadku poważnych domów aukcyjnych zdarzają się wpadki. Jednak generalnie mają one więcej do stracenia niż zysku na pojedynczej transakcji, dlatego dokładają większych starań, aby uniknąć problemów z falsyfikatami. Korzystanie z ich usług znacznie zwiększa szanse na dokonanie bezpiecznego i satysfakcjonującego zakupu.
Poznawaj sztukę i bądź sceptyczny
Ostatnia, ale chyba najważniejsza rada to stała edukacja i pogłębianie swojej wiedzy na temat sztuki. Im lepiej kolekcjoner zna styl, techniki i charakterystyczne cechy danego artysty lub epoki, tym łatwiej będzie mu zidentyfikować potencjalne fałszerstwa. Warto także śledzić aktualne trendy i ceny na rynku, aby móc ocenić, czy dana oferta jest uczciwa.
Niezależnie od źródła zakupu, kolekcjoner powinien zawsze zachowywać zdrowy sceptycyzm. Nawet jeśli obiekt wydaje się w pełni autentyczny, warto jeszcze raz dokładnie sprawdzić jego dokumentację i skonsultować wycenę z niezależnymi ekspertami. Lepiej dmuchać na zimne niż później żałować pochopnej decyzji.
Reasumując, rozpoznawanie i unikanie oszustw na rynku sztuki wymaga od kolekcjonerów stałej czujności, dociekliwości i rozwagi. Stosowanie się do powyższych wskazówek znacznie zwiększa szanse na dokonanie udanych i bezpiecznych zakupów. Pamiętajmy, że na tym rynku nigdy nie ma gwarancji stuprocentowej pewności, dlatego ostrożność i zdrowy sceptycyzm powinny być stałą postawą każdego kolekcjonera.
Serwis stop-oszustom.pl oferuje więcej praktycznych porad i wskazówek, jak chronić się przed nieetycznymi praktykami na rynku sztuki. Zapraszamy do zapoznania się z naszymi artykułami.
