„Metoda na Wnuczka” – Starsza Osoba Padła Ofiarą Cyberoszustów
Współczesne metody oszustw mogą być bardzo wyrafinowane, ale z odpowiednimi środkami ostrożności można się przed nimi ustrzec. Jednym z powszechnych oszustw, na które narażone są szczególnie osoby starsze, jest tak zwana „metoda na wnuczka”. Ta przebiegła taktyka stosowana przez cyberprzestępców polega na wyłudzaniu pieniędzy od starszych osób pod pretekstem nagłej potrzeby finansowej kogoś z bliskiej rodziny.
Policjanci ostrzegają, że oszuści często posługują się książkami telefonicznymi, z których wybierają numery należące do osób o imionach często występujących u seniorów. Następnie dzwonią na wybrany numer, prowadząc rozmowę w taki sposób, aby ofiara uwierzyła, że rozmawia z kimś ze swojej rodziny. Przestępcy umiejętnie wykorzystują emocjonalną więź z wnukiem lub innym krewnym, by wymusić na starszych osobach przekazanie gotówki lub wartościowych przedmiotów.
Schemat działania oszustów jest zwykle podobny. Rozpoczynają od telefonu, w którym podszywają się pod kogoś z rodziny, np. wnuka, który rzekomo potrzebuje pilnej pomocy finansowej. Często posługują się pretekstami takimi jak wypadek, choroba czy konieczność zakupu samochodu. Starają się wzbudzić poczucie winy u starszej osoby, aby skłonić ją do jak najszybszego udzielenia pożyczki. Gdy ofiara da się przekonać, przestępca informuje, że nie będzie mógł odebrać pieniędzy osobiście, i podaje sposób na przekazanie ich przez osobę „zaufaną”. Ta druga osoba, określana jako „odbiorca”, to w rzeczywistości wspólnik oszusta. Gdy pieniądze lub kosztowności zostają przekazane, kontakt z oszustami się urywa, a starszy człowiek orientuje się, że padł ofiarą przestępstwa.
Jednym z udokumentowanych przypadków tej metody oszustwa był ten, w którym 72-letnia emerytka przez 30 lat odkładała pieniądze na „czarną godzinę”. Niestety, w wyniku działań cyberprzestępców kobieta straciła 170 tysięcy złotych oszczędności, a dodatkowo oszuści zaciągnęli na jej dane kredyt w wysokości 80 tysięcy złotych. Bank, mimo że wiedział o podejrzanych okolicznościach, dokonał zmian w dokumentacji i przelał pieniądze za granicę, doliczając opłaty za szybkość realizacji transakcji. Co gorsza, nie uznał reklamacji starszej pani, argumentując, że to ona ponosi winę za zaistniałą sytuację.
„Metoda na Policjanta” – Kolejne Narzędzie Przestępców
W ostatnim czasie cyberprzestępcy zmodyfikowali swoją metodę działania, wprowadzając nową odmianę oszustwa – „metodę na policjanta”. W tym wariancie po pierwszej rozmowie, w której ofiara została przekonana do udzielenia „wnuczkowi” pożyczki, następuje kolejne połączenie. Tym razem „dzwoniący” podaje się za funkcjonariusza Centralnego Biura Śledczego lub Centralnego Biura Antykorupcyjnego.
Policjanci ostrzegają, że oszust informuje ofiarę, iż rozpracowuje zorganizowaną grupę przestępczą i prosi o pomoc w zatrzymaniu prawdziwych sprawców, którzy mieli rzekomo wyłudzić pieniądze metodą „na wnuczka”. W rzeczywistości celem tego działania jest nakłonienie starszej osoby do wypłacenia gotówki i przekazania jej wskazanemu „funkcjonariuszowi”. Po dokonaniu transakcji kontakt z przestępcami natychmiast się urywa, a ofiara orientuje się, że została oszukana.
Sprawcy tych przestępstw są często członkami zorganizowanych grup międzynarodowych, co znacznie utrudnia ich wykrycie i zatrzymanie. Dane policyjne wskazują, że ofiary mają problem z identyfikacją wyglądu lub głosu oszustów, co dodatkowo komplikuje dochodzenie. Ponadto, przestępcy często wykorzystują karty SIM i numery telefoniczne, które trudno powiązać z ich prawdziwą tożsamością.
Mimo starań organów ścigania, liczba przestępstw metodą „na wnuczka” lub „na policjanta” wciąż rośnie. Dlatego tak ważna jest profilaktyka i edukacja społeczeństwa, szczególnie osób starszych, na temat tych niebezpiecznych praktyk. Tylko świadomość zagrożenia może uchronić seniorów przed utratą oszczędności całego życia.
Rola Banków w Przeciwdziałaniu Oszustwom
W walce z oszustwami na szkodę starszych osób kluczową rolę odgrywają również instytucje finansowe. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) wszczął postępowania wyjaśniające wobec 18 banków, sprawdzając, w jaki sposób rozpatrują one reklamacje konsumentów związane z kradzieżą pieniędzy z kont.
Analiza prowadzona przez UOKiK wykazała, że banki nie zawsze wywiązują się ze swoich ustawowych obowiązków. Zgodnie z prawem, instytucje finansowe powinny niezwłocznie, w ciągu doby, zwrócić klientom pieniądze utracone w wyniku nieautoryzowanych transakcji. Tymczasem wiele banków odmawia uznania reklamacji lub dokonuje zwrotu środków dopiero po dłuższym czasie, wprowadzając klientów w błąd co do przyczyn odrzucenia wniosku.
Prezes UOKiK, Tomasz Chróstny, podkreśla, że samo wykazanie przez bank, iż transakcja została prawidłowo uwierzytelniona, nie oznacza automatycznie, że była ona autoryzowana przez klienta. Instytucje finansowe muszą udowodnić, że konsument działał umyślnie lub z rażącego niedbalstwa, aby móc obciążyć go kosztami nieautoryzowanych operacji. W przeciwnym razie mają obowiązek niezwłocznego zwrotu utraconych środków.
W ramach prowadzonych postępowań UOKiK zidentyfikował również przypadki, w których banki nakładały na klientów limity liczby składanych reklamacji lub skracały ustawowy 13-miesięczny termin na zgłoszenie incydentu. Takie praktyki są niezgodne z prawem i mogą skutkować nałożeniem na instytucje finansowe kar sięgających 10% ich rocznego obrotu.
Jak Się Bronić Przed Oszustwami?
Aby uchronić się przed wyłudzeniami metodą „na wnuczka” lub „na policjanta”, należy zachować szczególną ostrożność w przypadku nieoczekiwanych telefonów od osób podających się za członków rodziny lub funkcjonariuszy. Przede wszystkim należy:
- Nie działać pochopnie pod presją czasu – jeśli ktoś prosi o pilną pomoc finansową, zatrzymaj się i spokojnie zweryfikuj tożsamość rozmówcy.
- Skontaktować się z bliskimi – zadzwoń do kogoś z rodziny lub znajomych i opowiedz im o podejrzanej sytuacji. Nie traktuj tego jako tajemnicę.
- Nie ufać prośbom o dyskrecję – jeśli rozmówca nalega, aby nikomu nie mówić o jego prośbie, to prawdopodobnie jest to próba oszustwa.
- Nie przekazywać pieniędzy nieznanym osobom – nawet jeśli rozmówca podaje się za policjanta, nigdy nie należy wypłacać gotówki lub dokonywać przelewów na polecenie nieznajomego.
- Natychmiast powiadomić policję – w przypadku jakichkolwiek wątpliwości co do autentyczności rozmówcy, jak najszybciej zadzwoń pod numer alarmowy 112 lub 997.
Dodatkowo, warto pamiętać, że instytucje finansowe nigdy nie proszą klientów o przekazywanie pieniędzy nieznanym osobom. Jeśli mamy jakiekolwiek podejrzenia co do legalności transakcji, powinniśmy skontaktować się bezpośrednio z bankiem, a nie wykonywać poleceń otrzymywanych telefonicznie.
Rosnąca świadomość społeczna i czujność obywateli to kluczowe elementy w walce z tego typu oszustwami. Dzięki edukacji i współpracy między organami ścigania, instytucjami finansowymi a samymi obywatelami, możemy skutecznie chronić osoby starsze przed utratą oszczędności całego życia.
