Wyłudzenia podatku od towarów i usług (VAT) to poważny problem, z którym boryka się wiele krajów na całym świecie, w tym Polska. Przestępcy wykorzystują luki w przepisach oraz brak odpowiedniej weryfikacji kontrahentów, aby nielegalnie uzyskiwać zwroty VAT, co prowadzi do znacznych strat budżetowych. Aby przeciwdziałać tym procederom, konieczne jest wdrożenie skutecznych środków ochrony, które pozwolą przedsiębiorcom bezpiecznie prowadzić działalność.
Mechanizm tzw. „karuzeli VAT”
Jedną z najczęstszych form wyłudzeń VAT jest mechanizm znany jako „karuzela VAT”. Polega on na stworzeniu łańcucha fikcyjnych transakcji handlowych, w którym towary krążą pomiędzy firmami, a ostatecznie znikają bez zapłacenia należnego podatku. Przestępcy wykorzystują do tego legalne podmioty gospodarcze, które nieświadomie stają się ogniwami w tej nielegalnej sieci.
Według informacji z serwisu ChronPESEL.pl, w ramach „karuzeli VAT” przestępcy często tworzą fikcyjne firmy, które pozornie dokonują transakcji. Jednocześnie wystawiają one faktury z naliczonym podatkiem VAT, który następnie jest nielegalnie wyłudzany w ramach zwrotów. Taki proceder może być powtarzany wielokrotnie, zanim zostanie wykryty.
Problematyczne jest też to, że legalnie działające przedsiębiorstwa mogą nieświadomie stać się częścią takiego łańcucha. Często nie mają one bowiem możliwości zweryfikowania wiarygodności wszystkich swoich kontrahentów. Dlatego tak ważne jest, aby firmy stosowały odpowiednie środki ostrożności przy zawieraniu umów i dokonywaniu płatności.
Biała lista podatników VAT
Jednym z rozwiązań mających na celu ograniczenie wyłudzeń VAT jest tzw. „biała lista podatników”. Jest to elektroniczny wykaz wszystkich zarejestrowanych i czynnych podatników podatku od towarów i usług, prowadzony przez Krajową Administrację Skarbową (KAS).
Zgodnie z informacjami z Sejmu RP, w białej liście znajdują się m.in. numery firmowych rachunków bankowych zarejestrowanych podatników VAT. Przed dokonaniem płatności, przedsiębiorca jest zobowiązany do sprawdzenia, czy numer rachunku jego kontrahenta figuruje w tym wykazie. Jeśli nie, to zgodnie z przepisami, na nabywcę może zostać nałożona solidarna odpowiedzialność za nieuiszczony przez sprzedawcę podatek VAT.
Jednak wdrożenie tej regulacji wzbudziło wiele wątpliwości wśród przedsiębiorców. Istnieją m.in. niejasności dotyczące sposobu postępowania w przypadku transakcji na rachunki zagraniczne lub tzw. „rachunki techniczne”. Dlatego Ministerstwo Finansów zostało wezwane do wydania jednoznacznych interpretacji przepisów, aby uniknąć chaosu w rozliczaniu podatku VAT.
Podzielona płatność (split payment)
Kolejnym narzędziem mającym ograniczyć wyłudzenia VAT jest mechanizm podzielonej płatności, nazywany również split payment. Polega on na tym, że płatność za towar lub usługę jest dokonywana w taki sposób, że część odpowiadająca kwocie podatku VAT trafia na specjalne konto dostawcy (rachunek VAT), a pozostała część na jego rachunek podstawowy.
Według ekspertów z GWW, mechanizm split payment może pomóc w uniknięciu solidarnej odpowiedzialności nabywcy za nieuiszczony przez sprzedawcę podatek VAT. Jednakże może on okazać się mało skuteczny w walce z najbardziej wyrafinowanymi formami oszustw, takimi jak „karuzele VAT”.
Ponadto, wprowadzenie split payment budzi również pewne wątpliwości. Chodzi m.in. o długi czas oczekiwania na zwrot środków z rachunku VAT na rachunek podstawowy firmy, co może negatywnie wpłynąć na jej płynność finansową. Dlatego konieczne jest dalsze dopracowanie i uproszczenie tego rozwiązania, aby stało się ono faktycznie efektywnym narzędziem w walce z wyłudzeniami.
Solidarna odpowiedzialność nabywcy
Kolejnym instrumentem mającym na celu ograniczenie wyłudzeń VAT jest wprowadzenie solidarnej odpowiedzialności nabywcy za nieuiszczony przez sprzedawcę podatek. Oznacza to, że jeśli płatność za towar lub usługę powyżej 15 000 zł zostanie dokonana na rachunek inny niż widniejący w „białej liście”, to nabywca może zostać pociągnięty do odpowiedzialności za część VAT-u niezapłaconego przez kontrahenta.
Zgodnie z informacjami z Sejmu RP, aby uniknąć takiej solidarnej odpowiedzialności, przedsiębiorca musi niezwłocznie poinformować urząd skarbowy o dokonaniu płatności na niewłaściwy rachunek. Ponadto, kwota ta nie będzie mogła być zaliczona do kosztów podatkowych.
Rozwiązanie to jednak budzi wątpliwości wśród przedsiębiorców. Nadal nie jest jasne, jak postępować w przypadku transakcji dokonywanych online czy na rachunki zagraniczne. Dlatego konieczne jest doprecyzowanie przepisów, aby uniknąć chaosu w rozliczeniach VAT.
Działania na rzecz poprawy sytuacji
Ministerstwo Finansów podejmuje różne działania mające na celu ograniczenie problemu wyłudzeń VAT. Oprócz wprowadzenia „białej listy” i mechanizmu split payment, resort pracuje również nad usprawnieniem procesu weryfikacji kontrahentów przez przedsiębiorców.
Specjalne serwisy, takie jak stop-oszustom.pl, umożliwiają firmom sprawdzenie wiarygodności potencjalnych partnerów biznesowych. Dzięki temu przedsiębiorcy mogą lepiej ocenić ryzyko nawiązania współpracy i uniknąć stania się przypadkowym ogniwem w łańcuchu wyłudzeń.
Ponadto, Ministerstwo Finansów zapowiada dalsze zmiany legislacyjne, mające na celu uszczelnienie systemu VAT. Wśród nich wymienia się m.in. wprowadzenie dodatkowych zachęt dla przedsiębiorców stosujących mechanizm split payment. Planowane są również uproszczenia w zakresie składania zawiadomień o płatnościach na rachunki spoza „białej listy”.
Warto jednak podkreślić, że walka z wyłudzeniami VAT jest trudnym i złożonym wyzwaniem. Dlatego konieczna jest stała współpraca organów państwowych z przedsiębiorcami, aby skutecznie przeciwdziałać tego typu przestępstwom i chronić legalną działalność gospodarczą.
