Uszczelnianie systemu VAT – Kluczowy priorytet dla organów skarbowych
Ochrona budżetu państwa przed wyłudzeniami podatku VAT jest od wielu lat jednym z kluczowych priorytetów Krajowej Administracji Skarbowej (KAS). Luka w VAT w Polsce szacowana jest na poziomie 35-55 mld zł rocznie, co stanowi poważne uszczuplenie dochodów budżetowych1. Dlatego też KAS podejmuje szereg działań mających na celu uszczelnienie systemu podatkowego i skuteczniejsze zwalczanie przestępstw karuzelowych oraz innych form oszustw na VAT.
Jednym z kluczowych kroków było wprowadzenie w 2016 roku tzw. pakietu paliwowego. Zgodnie z informacjami Ministerstwa Finansów, działania te doprowadziły do znacznego wzrostu sprzedaży legalnego paliwa, co miało przełożenie na wyższe wpływy z podatku2. Równie ważną rolę odegrało wprowadzenie comiesięcznego raportowania JPK (Jednolitego Pliku Kontrolnego), które pozwoliło na szybkie wykrywanie nieprawidłowości.
W 2017 r. wdrożono również system monitorowania przewozów towarów wrażliwych, dzięki któremu każdy import do Polski jest rejestrowany i widoczny na ekranie inspektora KAS. Z kolei w 2018 r. wprowadzono system STIR (System Teleinformatyczny Izby Rozliczeniowej), który umożliwia blokowanie kont podmiotów podejrzewanych o udział w wyłudzeniach VAT2.
Ponadto, implementacja dyrektywy ATAD (Anti-Tax Avoidance Directive) w polskim prawie podatkowym miała na celu przeciwdziałanie praktykom unikania opodatkowania, w tym także w kontekście VAT2. Rozwiązania takie jak exit tax czy przepisy dot. kontrolowanych spółek zagranicznych (CFC) miały wzmocnić ochronę krajowej bazy podatkowej.
Sukces w uszczelnianiu systemu VAT, ale wciąż wiele wyzwań
Działania podjęte przez KAS i Ministerstwo Finansów w zakresie uszczelniania systemu VAT przyniosły wymierne efekty. Według danych Komisji Europejskiej, luka w VAT w Polsce zmniejszyła się z poziomu 24,5% w 2015 r. do zaledwie 14% w 2017 r.2. To oznacza, że ponad 10 punktów procentowych luki udało się zredukować w ciągu zaledwie 2 lat.
Wiceminister finansów, Filip Świtała, podkreślał, że kierunek zero tolerancji dla „złodziejstwa podatkowego” okazał się słuszny2. Wprowadzone zmiany, takie jak pakiet paliwowy, JPK czy system monitorowania przewozów towarów, przyczyniły się do wykrywania i eliminacji znacznej części nieprawidłowości.
Niemniej jednak, wciąż istnieje wiele wyzwań i obszarów wymagających dalszej poprawy. Jak wskazywał dr Paweł Mikuła, doradca podatkowy, część z wprowadzonych zmian legislacyjnych zbyt głęboko ingeruje w prawa obywateli, nie zapewniając wystarczających instrumentów ochrony2.
Ponadto, dr Krzysztof Radzikowski z Uniwersytetu Warszawskiego zwracał uwagę, że JPK nie zawiera mechanizmów przeciwdziałania oszustwom, a organy skarbowe mogą zostać „zarzucone” nadmiarem informacji, wśród których kluczowe mogą „zginąć”2.
Wyzwania w uszczelnianiu podatków dochodowych
Choć w obszarze VAT odnotowano znaczące sukcesy, to w przypadku podatków dochodowych KAS napotyka na większe trudności. Jak wskazywał Maciej Żukowski, dyrektor Departamentu Podatków Dochodowych w Ministerstwie Finansów, nie można reagować na nieprawidłowości tak szybko, jak ma to miejsce w VAT2.
Niemniej jednak, dane pokazują, że rok do roku ściągalność w podatkach dochodowych jest lepsza o ponad 15,5%2. Żukowski podkreślał, że jest to efekt wzrostu gospodarczego, który szacowany jest na poziomie 5%, a działania uszczelniające stanowią około 11% tego wzrostu.
Ministerstwo Finansów zapowiada także, że w 2019 r. przedłoży 3 nowe ustawy podatkowe regulujące podatki dochodowe, w tym uproszczony PIT dla osób fizycznych oraz ustawę o opodatkowaniu zysków pasywnych2. Celem tych zmian jest dalsze uszczelnienie systemu i poprawa konkurencyjności uczciwych podatników.
Rola doradców podatkowych w uszczelnianiu systemu
Kluczową rolę w procesie uszczelniania systemu podatkowego odgrywają doradcy podatkowi, którzy pomagają przedsiębiorcom w prawidłowym rozliczaniu się z fiskusem. Jak podkreślała Marzena Ćwioro, przewodnicząca Śląskiego Oddziału Krajowej Izby Doradców Podatkowych, to dzięki doradcom udało się wdrożyć wszystkie wprowadzone zmiany2.
Doradcy podatkowi odgrywają kluczową rolę w edukacji przedsiębiorców i pomagają im przestrzegać nowych, skomplikowanych przepisów. Jak podkreślał Dariusz M. Malinowski, doradca podatkowy, stabilność i wyłączenie spraw finansowo-podatkowych z bieżącej walki politycznej jest kluczowe dla dalszego powodzenia działań uszczelniających.
Warto również wspomnieć o akcji „Start Biznes”, organizowanej przez Krajową Izbę Doradców Podatkowych, która ma na celu wspieranie nowych przedsiębiorców i uchronienie ich przed potencjalnymi nieprawidłowościami2. Jak podkreślił Piotr Maciejewski, wiceprzewodniczący Śląskiego Oddziału KIDP, dobry start to szansa na uchronienie przedsiębiorców i budżetu przed uszczupleniami.
Podsumowanie i wnioski
Działania KAS i Ministerstwa Finansów, mające na celu uszczelnienie systemu podatkowego, przyniosły wymierne sukcesy, szczególnie w obszarze VAT. Wprowadzone regulacje, takie jak pakiet paliwowy, JPK czy system monitorowania przewozów towarów, pozwoliły na znaczną redukcję luki w VAT – z poziomu 24,5% w 2015 r. do zaledwie 14% w 2017 r.
Niemniej jednak, wciąż istnieje wiele wyzwań i obszarów wymagających dalszej poprawy, zarówno w VAT, jak i w podatkach dochodowych. Część wprowadzonych zmian zbyt głęboko ingeruje w prawa obywateli, a mechanizmy niektórych rozwiązań, takich jak JPK, budzą obawy co do ich efektywności.
Kluczową rolę w procesie uszczelniania systemu odgrywają doradcy podatkowi, którzy pomagają przedsiębiorcom w prawidłowym rozliczaniu się z fiskusem. Ich zaangażowanie i wiedza miały kluczowe znaczenie dla wdrożenia wprowadzonych zmian.
Podsumowując, działania KAS i Ministerstwa Finansów przyniosły znaczące sukcesy w uszczelnianiu systemu podatkowego, jednak wciąż istnieje wiele obszarów wymagających dalszej poprawy. Kluczowe będzie znalezienie równowagi między skutecznością działań a ochroną praw podatników, a także zapewnienie stabilności i spójności systemu podatkowego. Zachęcamy do dalszego śledzenia postępów w tym zakresie na stronie stop-oszustom.pl.
