Oszustwa związane z wykorzystywaniem nowych technologii, takich jak sztuczna inteligencja i deepfake, stają się coraz bardziej wyrafinowane i niebezpieczne. Cyberprzestępcy umiejętnie wykorzystują te narzędzia, by stworzyć fałszywe materiały, które mają na celu wprowadzenie ludzi w błąd i skłonienie ich do określonych działań, najczęściej na szkodę finansową ofiary. W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej jednemu z takich przypadków oszustwa, które stało się kosztowną lekcją dla wielu nieostrożnych użytkowników internetu.
Deepfake wartości 25 milionów dolarów
Jednym z najbardziej spektakularnych przykładów oszustwa z wykorzystaniem technologii deepfake był atak na firmę z branży energetycznej. W 2019 roku szef jednej z firm z tego sektora otrzymał telefon od osoby podającej się za swojego przełożonego, dyrektora generalnego innej spółki z tej samej grupy kapitałowej. Mężczyzna w przekonujący sposób prosił o pilne przesłanie 243 000 euro na rachunek bankowy w celu dokonania pilnej, poufnej transakcji. Oszust wykorzystał technologię deepfake, by stworzyć wiarygodne nagranie wideo, na którym widoczny był dyrektor generalny. Nagranie przedstawiało go jak wydaje polecenie przelewu. Kierownictwo firmy, wprowadzone w błąd, dokonało transakcji, tracąc w ten sposób 25 milionów dolarów.
Jak doszło do tego oszustwa? Cyberprzestępcy wykorzystali algorytmy tzw. sieci generatywnych przeciwstawnych (GAN), które pozwalają na tworzenie niezwykle realistycznych, ale całkowicie fałszywych obrazów, filmów i nagrań dźwiękowych. Wystarczy, że algorytm ma dostęp do dużej ilości danych, takich jak zdjęcia, filmy czy nagrania głosu danej osoby, by nauczyć się tworzyć nierealistyczne, ale wyglądające wiarygodnie materiały z jej udziałem. W tym przypadku oszuści najprawdopodobniej pozyskali wiele materiałów dotyczących dyrektora generalnego, by następnie stworzyć za ich pomocą przekonujące nagranie wideo.
Okazuje się, że rozpoznanie tego typu manipulacji nie jest łatwe, nawet dla doświadczonych użytkowników. Badania przeprowadzone przez naukowców wykazały, że ludzie często mają trudności z odróżnieniem deepfakeów od autentycznych materiałów. Jednym z kluczowych czynników jest to, że algorytmy uczące się na dużych zbiorach danych potrafią tworzyć materiały o niezwykłej jakości i wierności oryginałom.
Oszustwa inwestycyjne z wykorzystaniem deepfake
Technologia deepfake stwarza nowe możliwości dla cyberprzestępców także w obszarze oszustw inwestycyjnych. Oszuści często wykorzystują wizerunek osób powszechnie znanych, takich jak politycy czy celebryci, by dodać wiarygodności swoim propozycjom inwestycyjnym. Fałszywe nagrania wideo, na których rzekomie znane osobistości zachwalają określone programy inwestycyjne, mają na celu skłonić potencjalne ofiary do szybkiego zainwestowania pieniędzy. Oczywiście po dokonaniu wpłaty środki te trafiają do kieszeni przestępców, a naiwni inwestorzy nigdy ich już nie odzyskają.
Cyberprzestępcy coraz częściej sięgają także po inne techniki manipulacji, takie jak lip-sync, czyli dostosowanie ruchu ust do wypowiedzi. Dzięki temu mogą tworzyć fałszywe materiały wideo, na których znane osoby wypowiadają się w sposób niezgodny z rzeczywistością. Tego typu manipulacje mają na celu nadanie rzekomym wypowiedziom większej wiarygodności i skłonienie odbiorców do działania zgodnego z intencjami oszustów.
Jak rozpoznać manipulację?
Rozpoznanie deepfakeów i innych form manipulacji nie jest łatwe, ale istnieją pewne sposoby, by zwiększyć czujność i zmniejszyć ryzyko stania się ofiarą oszustwa:
- Uważnie przyglądaj się detalom, takim jak mimika twarzy, ruchy oczu czy synchronizacja ust z dźwiękiem. Jeśli coś wydaje się nieco „nie tak”, może to być sygnał, że materiał jest zmanipulowany.
- Sprawdzaj źródła informacji i upewnij się, że pochodzą one z wiarygodnych, zweryfikowanych kanałów. Nie ufaj bezkrytycznie materiałom rozpowszechnianym w internecie, zwłaszcza na portalach społecznościowych.
- Bądź szczególnie ostrożny w przypadku ofert inwestycyjnych, nawet jeśli wydają się one kusząco korzystne. Zawsze dokładnie sprawdzaj wiarygodność firmy i jej przedstawicieli.
- Korzystaj z narzędzi do wykrywania manipulacji, takich jak STOP-oszustom.pl, które mogą pomóc zidentyfikować fałszywe materiały.
Pamiętaj, że cyberprzestępcy stale doskonalą swoje metody. Dlatego ważne jest, by być czujnym, krytycznie podchodzić do treści, które napotykasz w internecie, i nigdy nie podejmować pochopnych decyzji finansowych. Tylko w ten sposób możesz uniknąć stania się ofiarą coraz bardziej wyrafinowanych prób wyłudzenia.
