Oszustwa na szkodę osób starszych to poważny problem, który niestety stale ewoluuje i przybiera na sile. Jednym z coraz bardziej popularnych schematów jest tzw. „wnuczek” lub „córka/syn w tarapatach”, w którym przestępcy podszywają się pod członków rodziny seniora, aby wyłudzić od nich pieniądze. Ten rodzaj manipulacji, często oparty na emocjach i zaufaniu, stanowi realne zagrożenie dla wielu osób w podeszłym wieku, dlatego warto przyjrzeć się mu bliżej.
Modus operandi oszustów podszywających się pod rodzinę
Schemat działania przestępców najczęściej wygląda następująco:
-
Nawiązanie kontaktu – Oszust dzwoni do seniora, podając się za członka rodziny, najczęściej wnuka lub inną bliską osobę. Wykorzystuje przy tym typowe dla takiej relacji zwroty, aby wzbudzić zaufanie.
-
Stworzenie historii – Przestępca przedstawia dramatyczną sytuację, w jakiej rzekomo się znalazł – najczęściej potrzebuje nagłej pomocy finansowej. Może to być np. wypadek, konieczność zapłacenia kary, czy inny kryzysowy problem.
-
Manipulacja emocjami – Przestępca odwołuje się do uczuć seniora, apelując o szybkie działanie i dyskrecję. Stwarza presję czasową, aby ofiara nie miała czasu na weryfikację informacji.
-
Wyłudzenie pieniędzy – W końcowej fazie oszust prosi o przekazanie gotówki lub zrealizowanie przelewu bankowego. Może też nakłaniać do udania się do banku i wypłacenia oszczędności.
Cała ta procedura opiera się na wykorzystaniu podatności seniorów na tego typu manipulacje. Osoby starsze często charakteryzują się mniejszą czujnością, skłonnością do ufania innym oraz trudnościami z weryfikacją informacji, co czyni je łatwym celem dla przestępców.
Jak oszuści zdobywają dane osobowe ofiar?
Aby móc wiarygodnie podszywać się pod członków rodziny, oszuści muszą pozyskać odpowiednie informacje na temat seniora i jego bliskich. Robią to na różne sposoby:
-
Kradzież danych z internetu – Coraz częstszym źródłem informacji są media społecznościowe, gdzie seniorzy niekiedy zbyt otwarcie dzielą się prywatnymi szczegółami. Przestępcy mogą w ten sposób zdobyć dane kontaktowe, a nawet informacje o krewnych.
-
Przechwycenie dokumentów – Innym sposobem jest kradzież dokumentów zawierających dane osobowe, np. z domu seniora lub w trakcie wizyty u lekarza.
-
Wyłudzanie informacji – Oszuści mogą również telefonicznie lub osobiście wypytywać seniora o jego bliskich, podając się za pracowników instytucji zaufania publicznego.
W ten sposób przestępcy gromadzą niezbędne informacje, aby wiarygodnie odegrać rolę kogoś bliskiego ofierze.
Jak nie dać się oszukać?
Aby ustrzec się przed tego typu oszustwami, seniorzy powinni pamiętać o kilku kluczowych zasadach:
-
Weryfikacja tożsamości – W przypadku otrzymania niespodziewanego telefonu od rzekомego członka rodziny, należy zażądać potwierdzenia tożsamości. Można poprosić o podanie np. daty urodzenia, adresu lub innej informacji, która pozwoli uwiarygodnić rozmówcę.
-
Kontakt z rodziną – Zamiast reagować od razu, senior powinien skontaktować się niezależnie z bliskimi i zapytać, czy rzeczywiście potrzebują pomocy. Pozwoli to zweryfikować prawdziwość historii.
-
Ostrożność z pieniędzmi – Nigdy nie należy przekazywać gotówki ani realizować przelewów na polecenie osoby podającej się za członka rodziny. Takie działania powinny być poprzedzone gruntowną weryfikacją.
-
Zgłoszenie na Policję – W przypadku podejrzenia próby oszustwa, senior powinien niezwłocznie skontaktować się z Policją i zgłosić incydent. Pozwoli to zapobiec dalszym wyłudzeniom.
-
Edukacja siebie i bliskich – Seniorzy powinni rozmawiać z rodziną na temat zagrożeń związanych z oszustwami. Wspólne omówienie metod działania przestępców może uchronić osoby starsze przed staniem się ofiarami.
Przestrzeganie tych prostych zasad znacznie zmniejsza ryzyko stania się ofiarą oszustów podszywających się pod członków rodziny. Edukacja i czujność są kluczowe w walce z tym narastającym problemem.
Statystyki i dane
Skala problemu oszustw na szkodę seniorów jest naprawdę duża. Według danych Komendy Głównej Policji, tylko w 2021 roku odnotowano ponad 10 tysięcy takich przestępstw, w których łączna kwota strat przekroczyła 85 milionów złotych. Co gorsza, eksperci szacują, że faktyczna liczba ofiar może być nawet kilkukrotnie wyższa, ponieważ wiele przypadków pozostaje niezgłoszonych.
Najbardziej narażeni na tego typu manipulacje są seniorzy mieszkający samotnie, bez wsparcia rodziny. Niestety, często są oni również mniej świadomi zagrożeń i łatwiej dają się zwieść różnorodnym schematom oszustw.
Dlatego tak ważna jest ciągła edukacja osób starszych w zakresie bezpieczeństwa oraz budowanie systemów wsparcia, które mogłyby zapobiegać takim incydentom. Działania profilaktyczne podejmowane przez organizacje zajmujące się ochroną seniorów oraz współpraca z Policją odgrywają kluczową rolę w tej walce.
Podsumowanie
Schemat oszustwa „na wnuczka” lub „na córkę/syna w tarapatach” stanowi poważne zagrożenie dla osób starszych, które często stają się ofiarami manipulacji opartych na zaufaniu i emocjach. Przestępcy coraz sprawniej zdobywają dane osobowe, by wiarygodnie podszywać się pod członków rodziny seniora i wyłudzać od nich pieniądze.
Aby ustrzec się przed tego typu incydentami, osoby starsze powinny zachować szczególną ostrożność, weryfikować tożsamość rozmówców, kontaktować się niezależnie z bliskimi oraz zgłaszać podejrzane sytuacje na Policję. Edukacja i budowanie świadomości zagrożeń są kluczowe w walce z narastającym problemem oszustw na szkodę seniorów.
Podejmowane działania prewencyjne oraz współpraca różnych instytucji mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa i godnego życia osobom w wieku senioralnym. Warto zatem stale obserwować, jak ten problem się rozwija i jakie nowe metody stosują przestępcy, aby móc skutecznie im przeciwdziałać.
