Biegunka podróżnych – Zmora Turystów
Biegunka podróżnych to jeden z najczęstszych problemów zdrowotnych, z jakimi borykają się turyści podczas wyjazdów do krajów o niższych standardach sanitarnych. Noszące lokalne nazwy, takie jak „klątwa Faraona”, „zemsta Montezumy” czy „Delhi belly”, te dolegliwości żołądkowo-jelitowe potrafią znacznie uprzykrzyć pobyt i zepsuć nawet najładniejsze wakacje.
Szacuje się, że nawet 20-50% podróżujących do krajów rozwijających się doświadcza biegunki podczas swojego pobytu. Najwyższe ryzyko zachorowania dotyczy turystów odwiedzających Indie, kraje Afryki, Azji Południowo-Wschodniej oraz Ameryki Łacińskiej – regionów zmagających się z gorszymi warunkami sanitarnymi.
Objawy biegunki podróżnych manifestują się zazwyczaj w ciągu pierwszych dwóch tygodni pobytu za granicą. Turysta skarży się na liczne, wodniste wypróżnienia, ból brzucha, a niekiedy także na gorączkę, nudności i wymioty. Choć w większości przypadków dolegliwości mają łagodny i samoograniczający się charakter, to wyjątkowo uciążliwe objawy mogą wymusić zmianę lub nawet przerwanie podróżnych planów.
Przyczyny biegunki podróżnych
Głównym czynnikiem ryzyka zachorowania na biegunkę podróżnych jest spożycie zanieczyszczonej mikrobiologicznie wody lub produktów spożywczych. Zakażenie najczęściej następuje drogą fekalno-oralną, czyli przez skażone ręce, produkty lub napoje. W większości przypadków (około 80%) winowajcami są różne szczepy bakterii Escherichia coli, rzadziej bakterie z rodzaju Shigella, Salmonella czy Campylobacter.
Poza bakteriami, biegunkę podróżnych mogą wywoływać również zakażenia wirusowe, na przykład rotawirusami, norowirusami lub adenowirusami (stanowią około 5-10% przypadków). Wśród patogenów pasożytniczych za rozwój dolegliwości odpowiadają głównie pierwotniaki, takie jak Giardia lamblia, Entamoeba histolytica czy Cryptosporidium (około 5% zachorowań).
Niezależnie od czynnika etiologicznego, kluczową rolę w infekcji odgrywa poziom higieny oraz stan sanitarny danego regionu. Regiony o gorszych warunkach sanitarnych, czyli kraje rozwijające się i tropikalne, stanowią główne ogniska ryzyka zachorowania na biegunkę podróżnych wśród turystów.
Zapobieganie biegunce podróżnych
Podstawowym sposobem zapobiegania biegunce podróżnych jest przestrzeganie zasad bezpiecznego żywienia i utrzymywania odpowiedniej higieny podczas pobytu w krajach o niższych standardach sanitarnych. Kluczowe wskazówki to:
- Picie wyłącznie wody butelkowanej lub świeżo przegotowanej – unikanie napojów z lodem, wody z kranu oraz nieznanych źródeł.
- Spożywanie tylko poddanych obróbce termicznej potraw i owoców – unikanie surowych warzyw, owoców, nabiału i mięsa.
- Częste i dokładne mycie rąk – zwłaszcza przed posiłkami i po skorzystaniu z toalety.
- Unikanie jedzenia na straganach i w podejrzanych lokalach – wybieranie sprawdzonych, renomowanych restauracji.
Warto również rozważyć odpowiednie szczepienia ochronne, np. przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A, durowi brzusznemu czy cholerze, które mogą zmniejszyć ryzyko zachorowania.
W niektórych sytuacjach lekarz może zalecić krótkoterminową profilaktykę farmakologiczną biegunki podróżnych, szczególnie u osób z chorobami przewlekłymi lub obniżoną odpornością. Zazwyczaj poleca się wówczas antybiotyki z grupy fluorochinolonów, takie jak cyprofloksacyna, lub ryfaksyminę. Leki te powinny być jednak stosowane wyłącznie na zalecenie lekarza i pod jego nadzorem.
Leczenie biegunki podróżnych
W przypadku wystąpienia objawów biegunki podróżnych, najważniejsze jest zapewnienie odpowiedniego nawodnienia organizmu. Zaleca się picie dużych ilości bezpiecznej, butelkowanej wody lub przegotowanych napojów. Można też sięgnąć po doustne preparaty nawadniające zawierające elektrolity (tzw. roztwory ORS – Oral Rehydration Salts), dostępne w wielu krajach rozwijających się.
Przy łagodnym przebiegu dolegliwości, dorosłym pacjentom można również podawać leki hamujące perystaltykę jelit, takie jak loperamid. Należy jednak unikać ich stosowania w przypadku ciężkiej biegunki, gorączki lub obecności krwi w stolcu, gdyż mogą one opóźnić oczyszczanie organizmu z patogenów.
W uzasadnionych przypadkach lekarz może włączyć również antybiotykoterapię, dostosowaną do wrażliwości najczęściej występujących lokalnie czynników chorobotwórczych. Takie leczenie jest szczególnie istotne u pacjentów z grup ryzyka, takich jak dzieci, osoby starsze czy chorujące na schorzenia przewlekłe.
Warto pamiętać, że w przypadku utrzymywania się lub nasilania objawów, konieczna jest konsultacja lekarska. Może ona pozwolić na właściwą identyfikację czynnika etiologicznego, np. poprzez badanie mikroskopowe kału, i wdrożenie celowanego leczenia, zwłaszcza w sytuacji podejrzenia zakażenia pierwotniakami.
Podsumowanie
Biegunka podróżnych to częsty problem wśród turystów odwiedzających kraje o niższych standardach sanitarnych. Aby uniknąć tej nieprzyjemnej dolegliwości, należy przestrzegać podstawowych zasad bezpiecznego żywienia i higieny osobistej. W razie wystąpienia objawów kluczowe jest zapewnienie odpowiedniego nawodnienia organizmu oraz, w uzasadnionych przypadkach, konsultacja lekarska i wdrożenie celowanego leczenia.
Zachowanie ostrożności i stosowanie się do powyższych zaleceń może znacznie zwiększyć szansę na spokojny i bezproblemowy przebieg wakacji, wolny od przykrych niespodzianek w postaci „klątwy Faraona” czy „Delhi belly”.
