Ghosting scam – kiedy oszuści wykorzystują dane zmarłych
Jednym z najbardziej niebezpiecznych oszustw, z którymi mogą zmierzyć się współcześni konsumenci, jest ghosting scam. To proceder, w którym oszuści wykorzystują informacje o osobach zmarłych do popełniania różnego rodzaju nadużyć. Według danych NASK, każdego roku aż 25 milionów zmarłych Amerykanów pada ofiarą kradzieży tożsamości. Niestety, zjawisko to dotyka także polskich konsumentów.
Schemat działania przestępców jest dość prosty – wykorzystują oni informacje o zmarłych osobach, które znajdują w nekrologach, domach pogrzebowych czy na stronach internetowych, by następnie podszyć się pod nich i dokonywać różnego rodzaju nielegalnych transakcji. Mogą to być chociażby próby zaciągania pożyczek, kradzież konta na platformach społecznościowych lub uzyskiwanie świadczeń z ubezpieczenia.
Co ciekawe, ghosting scam to nie tylko problem dotykający sferę finansową ofiar. Często oszukani muszą również mierzyć się z naruszeniem pamięci o zmarłym lub poczuciem dyskomfortu, gdy konto danej osoby jest wykorzystywane w nieprzyjemny sposób. Jak podkreśla NASK, działania takie mogą być rozpatrywane w kontekście naruszenia dóbr osobistych bliskich zmarłego, takich jak pamięć lub kult zmarłego.
Warto przy tym zwrócić uwagę, że w obliczu szybkiego rozwoju technologii, również metody działania oszustów stają się coraz bardziej wyrafinowane. Jak informuje Keeper Security, przestępcy zaczynają wykorzystywać narzędzia oparte na sztucznej inteligencji – na przykład do podszywania się pod głosy znajomych ofiary czy falsyfikowania numerów telefonów. Dlatego też niezbędna jest szczególna czujność, by móc rozpoznać i skutecznie przeciwdziałać tego typu praktykom.
Jak chronić się przed ghosting scamem?
Biorąc pod uwagę skalę problemu oraz jego poważne konsekwencje, ważne jest, aby konsumenci mieli świadomość zagrożeń związanych z ghosting scamem i wiedzieli, jak odpowiednio zabezpieczyć się przed tego typu działaniami. Oto kilka kluczowych kroków, które warto podjąć:
-
Zadbaj o bezpieczeństwo kont w social mediach bliskich po ich śmierci. Wiele platform społecznościowych, takich jak Facebook, Instagram czy LinkedIn, daje możliwość zabezpieczenia lub usunięcia konta zmarłego użytkownika. Warto skorzystać z tych opcji, by uniemożliwić oszustom przejęcie cyfrowej tożsamości bliskiej osoby.
-
Monitoruj transakcje i aktywność na kontach osoby zmarłej. Uważnie sprawdzaj, czy na kontach bankowych, kredytowych czy ubezpieczeniowych zmarłego nie pojawiają się podejrzane ruchy. W przypadku wykrycia nieznanych aktywności niezwłocznie zgłoś je do odpowiednich instytucji.
-
Złóż zastrzeżenie kredytowe. Jeśli istnieje obawa, że dane osobowe zmarłego mogą zostać wykorzystane do zaciągnięcia pożyczki lub kredytu, warto złożyć zastrzeżenie kredytowe. Uniemożliwi to oszustom uzyskanie nowych linii kredytowych.
-
Zgłoś przypadki kradzieży tożsamości na policję i do Federalnej Komisji Handlu. Jeśli potwierdzisz, że doszło do kradzieży tożsamości osoby zmarłej, niezwłocznie zgłoś to na policję oraz do Federalnej Komisji Handlu. Pozwoli to na podjęcie odpowiednich kroków prawnych.
-
Zadbaj o zabezpieczenie cyfrowej spuścizny bliskich po śmierci. Wiele platform umożliwia nam zadysponowanie naszymi kontami na wypadek śmierci. Warto skorzystać z takich możliwości, by zapewnić, że dane i wspomnienia bliskich nie trafią w niepowołane ręce.
Podsumowując, ghosting scam to poważne zagrożenie, z którym muszą mierzyć się współcześni konsumenci. Wykorzystywanie danych osób zmarłych do popełniania różnego rodzaju oszustw nie tylko niesie za sobą wymierne straty finansowe, ale także może być źródłem głębokiego dyskomfortu dla bliskich ofiary. Dlatego tak ważne jest, aby konsumenci byli świadomi tego problemu i podejmowali odpowiednie kroki w celu ochrony siebie i swoich bliskich.
Zabezpieczenie kont zmarłych na platformach internetowych
Choć coraz więcej serwisów internetowych daje możliwości zadbania o to, co stanie się z naszymi kontami po śmierci, nadal wielu użytkowników nie korzysta z tych opcji. Tymczasem, zabezpieczenie na wypadek śmierci naszej cyfrowej tożsamości składającej się z kont na platformach internetowych oraz zawartych tam danych jest niezwykle ważne.
Jak podkreśla NASK, nawet jeśli zmarły sam nie zadecydował o losie swoich profili w Internecie, po jego śmierci nadal mogą to uczynić jego bliscy. Możliwości te będą się różnić w zależności od platformy, na której konto miał zmarły, ponieważ prawo nie reguluje obowiązków serwisów internetowych w tym zakresie.
Oto, jak wyglądają te kwestie na przykładzie kilku popularnych platform:
Facebook: Użytkownik Facebooka jeszcze za życia może wybrać, czy chce, aby jego konto po śmierci zostało przekształcone w konto ze statusem „In memoriam”, czy też usunięte. Może też wybrać opiekuna konta. Jeśli użytkownik nie wybierze żadnej z tych opcji, decyzję w tej kwestii będą mogli podjąć jego bliscy.
Instagram: Instagram przyjmuje takie same zasady wobec kont osób zmarłych jak Facebook. Nie można jednak wyznaczyć opiekuna konta.
LinkedIn: Upoważniona osoba może wnioskować o nadanie kontu zmarłego użytkownika statusu „In memoriam” lub o zamknięcie konta. Wymaga to załączenia dokumentu prawnego upoważniającego do działania w imieniu zmarłej osoby.
Twitter: Członek rodziny lub inna upoważniona osoba może poprosić o usunięcie konta zmarłej osoby, weryfikując się dowodem osobistym oraz kopią aktu zgonu użytkownika.
Google: Użytkownik może udostępnić niektóre dane ze swojego konta wybranym osobom lub powiadomić takie osoby, gdy przez określony czas będzie nieaktywny. W przypadku braku takich ustawień, na prośbę osoby z najbliższej rodziny lub upoważnionego przedstawiciela, Google może zamknąć konto.
Powyższe przykłady pokazują, że zabezpieczenie kont zmarłych na platformach internetowych to złożony proces, który wymaga podjęcia odpowiednich kroków jeszcze za życia użytkownika lub – w przypadku braku takich ustaleń – zaangażowania jego bliskich po śmierci. Tylko w ten sposób można skutecznie chronić cyfrową tożsamość zmarłego i zapobiegać próbom jej wykorzystania przez oszustów.
Ochrona pamięci o zmarłym przed naruszeniami
Ghosting scam to nie tylko problem związany z potencjalnymi stratami finansowymi, ale także kwestia ochrony pamięci i kultu zmarłego. Jak bowiem podkreśla NASK, działania oszustów polegające na wykorzystywaniu kont zmarłych w sposób nieprzyjemny dla ich bliskich mogą być rozpatrywane w kontekście naruszenia dóbr osobistych.
Pamięć o zmarłym w kontekście dobra osobistego charakteryzuje się możliwością zapamiętania zmarłego jako dobrego, godnego człowieka. Z kolei kult zmarłego ma charakter bardziej materialny i wiąże się z zapewnieniem godnego pogrzebu oraz miejsca pochówku, w którym bliscy będą mogli kultywować pamięć o nim.
W tym kontekście, NASK wskazuje, że konto na platformie społecznościowej może być traktowane jako swoistego rodzaju wirtualny nagrobek. Wiele osób wykorzystuje je bowiem do wyrażenia szacunku wobec zmarłego lub wsparcia dla jego rodziny – umieszczają na nim wirtualne znicze, kondolencje i wspomnienia.
Dlatego działania oszustów polegające na umieszczaniu na takim koncie treści, które bliscy zmarłego uznają za nieodpowiednie, mogą być rozpatrywane jako naruszenie prawa do kultu nieżyjącej osoby. Oczywiście, czy faktycznie takie zachowania będą stanowiły naruszenie chronionych prawnie dóbr osobistych, zależy od indywidualnych okoliczności danej sprawy.
Niezależnie od tego, ghosting scam jest zjawiskiem niezwykle niepokojącym, które nie tylko niesie za sobą wymierne straty finansowe, ale także może być źródłem głębokiego cierpienia i dyskomfortu dla bliskich ofiary. Dlatego tak ważne jest, aby konsumenci byli świadomi tego zagrożenia i podejmowali odpowiednie kroki w celu ochrony siebie i swoich bliskich.
Ochrona danych osobowych po śmierci – luki w prawie
Omawiając kwestię ghosting scamu, nie można pominąć problemu luk prawnych w zakresie ochrony danych osobowych po śmierci użytkownika.
Według NASK, po śmierci człowieka jego dane osobowe tracą status danych osobowych, ponieważ nie ma już osoby, do której by należały. Z tego powodu w prawie polskim, unijnym i międzynarodowym brak jest przepisów, które systemowo regulowałyby, co dzieje się z danymi osobowymi człowieka po jego śmierci.
Co prawda, NASK wskazuje, że dane osobowe osoby zmarłej nie są zupełnie pozbawione ochrony prawnej – niektóre sposoby wykorzystania tych danych mogą być rozpatrywane w kontekście naruszenia dóbr osobistych. Jednak tym samym nie istnieją systemowe rozwiązania, które pozwalałyby spadkobiercom lub bliskim zarządzać danymi osobowymi zmarłego.
Warto przy tym podkreślić, że brak przepisów w tym obszarze sprzyja działaniom oszustów, którzy coraz śmielej wykorzystują dane osób zmarłych do popełniania różnego rodzaju nadużyć. Dlatego też kwestia ochrony danych osobowych po śmierci użytkownika to problem, który wymaga pilnej interwencji ustawodawczej.
Niektóre kraje, takie jak Niemcy, podjęły już pewne kroki w tym kierunku. Tamtejszy Federalny Trybunał Sprawiedliwości opowiedział się za tym, że spadkobiercy mogą dziedziczyć konto na Facebooku zmarłego wraz z jego zawartością. Sąd uznał, że stosunek prawny między użytkownikiem a serwisem jest takim stosunkiem majątkowym, który podlega dziedziczeniu.
Rozwiązania takie, choć nie pozbawione ograniczeń (np. ochrona danych osobowych, tajemnica telekomunikacyjna), mogą stanowić dobry przykład do naśladowania dla polskiego ustawodawcy. Tylko kompleksowe uregulowanie kwestii zarządzania danymi osobowymi po śmierci użytkownika pozwoli bowiem w pełni chronić konsumentów przed działaniami nieuczciwych oszustów.
Podsumowując, ghosting scam to niezwykle niebezpieczne zjawisko, z którym muszą mierzyć się współcześni konsumenci. Wykorzystywanie danych osób zmarłych do popełniania różnego rodzaju nadużyć nie tylko niesie za sobą wymierne straty finansowe, ale również może naruszać pamięć i kult zmarłego. Dlatego tak ważne jest, aby konsumenci podejmowali odpowiednie kroki w celu zabezpieczenia cyfrowej tożsamości bliskich po ich śmierci. Równie istotne jest, by ustawodawca pilnie uregulował kwestię ochrony danych osobowych po śmierci użytkownika, co pozwoli w pełni chronić konsumentów przed działaniami nieuczciwych
