Kryptowaluty stały się bardzo popularną formą inwestycji w ostatnich latach. Jednak wraz z rosnącą popularnością rynku kryptowalutowego, pojawiło się również wiele oszukańczych projektów i schematów, których celem jest wyłudzenie pieniędzy od niczego niepodejrzewających inwestorów. Jednym z takich oszustw, które w ostatnim czasie nabrało szczególnej skali, są fałszywe projekty kryptowalutowe.
Skala problemu fałszywych projektów kryptowalutowych
Według raportu firmy analitycznej Chainalysis, w 2023 roku w ramach nielegalnych transakcji na rynku kryptowalut obracano kwotą sięgającą 100 miliardów złotych (242 miliarda dolarów). Co więcej, wartość środków, które zostały skradzione przez oszustów, wyniosła 8 miliardów złotych (17 miliarda dolarów) – jest to co prawda mniej niż w rekordowym pod względem przestępstw roku 2022, kiedy to straty wyniosły 37 miliardów dolarów, ale nadal jest to olbrzymia suma.
Z kolei według raportu FBI, kryptowalutowe oszustwa inwestycyjne były warte niemal 12 miliardów złotych (394 miliony dolarów) w 2023 roku. Agencja wyjaśnia, że oszuści coraz częściej wykorzystują rachunki powiernicze prowadzone przez instytucje finansowe lub zewnętrznych pośredników płatności, aby szybko rozpraszać skradzione środki.
Chainalysis wyróżnia 8 najpopularniejszych rodzajów scamów kryptowalutowych, które w 2023 roku pozwoliły oszustom zarobić łącznie niemal 20 miliardów złotych (46 miliarda dolarów). Wśród nich znajdują się m.in. oszustwa charytatywne, darmowe giveawayi, podszywanie się pod zaufane marki oraz inwestycyjne piramidy finansowe. Poniżej przyjrzymy się każdemu z nich bliżej.
Najpopularniejsze rodzaje oszustw kryptowalutowych
1. Oszustwa charytatywne (Charity Scams)
W tego typu oszustwach, oszuści żerują na dobroci innych osób, zakładając fałszywe organizacje charytatywne lub podszywając się pod dobrze znane, legalne organizacje. Często wykorzystują oni bieżące wydarzenia, takie jak klęski żywiołowe lub kryzysy humanitarne, aby stworzyć poczucie pilności i wywierać emocjonalną presję na potencjalne ofiary.
Przykładem jest sytuacja, gdy podczas konfliktu między Izraelem a Hamasem, oszuści wykorzystali tragedię do zbierania datków, podszywając się pod legalne organizacje charytatywne. Badacze wykryli ponad 500 e-maili fundraisingowych wysłanych przez takie podmioty.
2. Oszustwa związane z rozdawaniem nagród (Giveaway Scams)
W tego typu schematach, oszuści oferują rzekomo darmowe kryptowaluty w zamian za wpłatę określonej kwoty. Często wykorzystują oni do tego platform mediów społecznościowych, gdzie rozsiewają informacje o rzekomych „giveawayach”.
Przykładem jest nielegalna reklama na YouTube, która rzekomo miała być prowadzona przez Steva Wozniaka, współzałożyciela Apple. Użyto jego wizerunku bez zgody, aby zachęcić inwestorów do wpłacania pieniędzy.
3. Oszustwa polegające na podszywaniu się pod zaufane osoby lub organizacje (Impersonation Scams)
Ten rodzaj oszustwa polega na tym, że przestępcy podszywają się pod urzędników państwowych, funkcjonariuszy organów ścigania, przedstawicieli banków, a nawet członków rodziny, aby nakłonić ofiary do ujawnienia poufnych informacji lub przesłania posiadanych kryptowalut.
Przykładem jest wykorzystywanie postaci Elona Muska, który wielokrotnie osobiście wspierał cyfrowe aktywa, do promowania różnego rodzaju scamów na rynku kryptowalut.
4. Oszustwa inwestycyjne (Investment Scams)
W tego typu schematach, oszuści kusią ofiary obietnicą niskiego ryzyka i wysokich zysków, często w krótkim czasie. Mogą oni podawać się za doradców finansowych, brokerów lub odnoszących sukcesy inwestorów, twierdząc, że posiadają niepubliczne informacje lub niezawodne strategie inwestycyjne.
Przykładem jest piramida finansowa warta 300 milionów dolarów, której celem była społeczność latynoska w USA. Pieniądze straciło łącznie 40 tysięcy osób, którym obiecano wysokie zyski w krótkim czasie.
5. Oszustwa związane z rynkiem NFT (NFT Scams)
Ponieważ tokeny NFT zyskały ostatnio na popularności, oszuści znaleźli sposoby na wykorzystanie szumu wokół tego typu cyfrowych aktywów. Scamy związane z niewymiennymi tokenami mogą przybierać różne formy, takie jak sprzedaż podrobionych lub splagiatowanych dzieł sztuki, fałszywe przedstawianie wartości lub rzadkości NFT, a także angażowanie się w wykorzystywanie informacji poufnych i manipulowanie rynkiem.
Przykładem jest przypadek grupy uczniów liceum, którzy zarobili 73 miliony dolarów na oszustwie związanym z NFT. Młodzi przestępcy kontaktowali się z właścicielami serwerów na Telegramie oraz Discordzie pod fałszywymi tożsamościami.
6. Oszustwa phishingowe i wymuszenia (Phishing and Extortion Scams)
W tego typu schematach, przestępcy wykorzystują e-maile, wiadomości tekstowe lub strony internetowe, aby nakłonić ofiary do ujawnienia poufnych informacji, takich jak dane logowania. Często podszywają się pod legalne firmy, takie jak giełdy kryptowalut, prosząc o aktualizację danych konta lub logowania na fałszywej stronie.
Przykładem jest tak zwany „Inferno Drainer”, oprogramowanie służące do tworzenia fałszywych stron internetowych w celu wyłudzania danych. W 2023 roku w wyniku tego typu ataków co najmniej 324 tysiące osób straciło około 300 milionów dolarów.
7. Oszustwa związane z rynkiem matrymonialnym (Romance Scams)
W tego typu schematach, oszuści tworzą fałszywe profile na portalach i aplikacjach randkowych, inwestując czas w budowanie zaufania i emocjonalnej bliskości z ofiarami. Następnie proszą o pieniądze, np. na nagły wypadek, inwestycję lub spotkanie w rzeczywistości.
Przykładem jest oszukanie Shreyi Datty, specjalistki ds. technologii z Filadelfii, na kwotę prawie 450 tysięcy dolarów. Kobieta zainwestowała wszystkie swoje oszczędności w oszukańczą aplikację do handlu kryptowalutami, wierząc, że jej inwestycja wzrośnie ponad dwukrotnie.
8. Rug Pull (Rug Pull Scams)
Rug pull to rodzaj oszustwa, w którym twórcy nowego projektu kryptowalutowego agresywnie promują go, aby przyciągnąć inwestorów, a następnie porzucają cały projekt i uciekają z pozyskanymi środkami. Często wykorzystują do tego media społecznościowe, fora internetowe, a nawet rekomendacje celebrytów, aby zwiększyć atrakcyjność projektu.
Przykładem jest OneCoin, największa kryptowalutowa piramida finansowa w historii, która zebrała 4 miliardy dolarów, oszukując ludzi na kolejne miliardy.
Jak uchronić się przed fałszywymi projektami kryptowalutowymi?
Aby ustrzec się przed padnięciem ofiarą oszustów kryptowalutowych, należy zachować szczególną ostrożność i kierować się kilkoma podstawowymi zasadami:
-
Sprawdzaj przejrzystość i reputację firm/platform: Legalne podmioty na rynku kryptowalut zawsze będą przejrzyste w zakresie swoich operacji, zespołu i ryzyka związanego z inwestowaniem. Nigdy nie będą gwarantować zysków ani wywierać presji na szybkie decyzje.
-
Uważaj na obietnice wysokich zysków przy niskim ryzyku: Jeśli coś wydaje się zbyt dobre, aby było prawdziwe, to prawdopodobnie jest to oszustwo. Legalne inwestycje zawsze wiążą się z pewnymi ryzykami.
-
Nie ufaj nieznanym osobom lub podmiotom: Nie wysyłaj środków lub danych osobowych nieznanym osobom czy firmom, które namawiają Cię do inwestycji. Zawsze dokładnie sprawdzaj ich wiarygodność.
-
Korzystaj tylko z regulowanych i zaufanych giełd: W serwisie Stop-Oszustom.pl znajdziesz ranking sprawdzonych i polecanych giełd kryptowalutowych, gdzie Twoje środki będą bezpieczne.
-
Zgłaszaj podejrzane działania: Jeśli podejrzewasz, że napotkałeś nieuczciwego brokera, szkoleniowca lub giełdę, niezwłocznie zgłoś to do odpowiednich organów, takich jak Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) lub Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK).
Pamiętaj, że bycie poinformowanym, czujnym i proaktywnym może uchronić Cię przed wieloma oszustwami, które nękają rynek kryptowalut. Nie daj się zwieść obietnicom łatwego zysku – jeśli coś wydaje się zbyt dobre, aby było prawdziwe, prawdopodobnie tak właśnie jest.
