Ukryte Zagrożenia w Suplementach Diety
W ostatnich latach rynek suplementów diety w Polsce znacznie się rozrósł, co niesie ze sobą poważne zagrożenia dla konsumentów. Badania przeprowadzone przez Najwyższą Izbę Kontroli (NIK) wykazały, że system nadzoru nad wprowadzaniem tych produktów na rynek nie zapewnia właściwej ochrony zdrowia publicznego. Raport NIK ujawnił, że w latach 2017-2020 do Głównego Inspektora Sanitarnego (GIS) wpłynęło blisko 63 000 powiadomień o wprowadzeniu lub zamiarze wprowadzenia nowych suplementów diety na rynek, a zweryfikowano jedynie 11 z nich.
Szybki wzrost popularności suplementów diety, napędzany intensywną reklamą, nie szedł w parze ze wzrostem świadomości konsumentów na temat tego, czym różnią się one od leków OTC. Wielu Polaków nadal postrzega je jako bezpieczny i skuteczny sposób na poprawę zdrowia, nie zdając sobie sprawy z potencjalnych zagrożeń.
Luki w Systemie Nadzoru
Kontrola NIK wykazała, że proces weryfikacji powiadomień składanych przez producentów był często niezwykle czasochłonny. Niektóre postępowania trwały nawet do 13 lat i 10 miesięcy, podczas gdy produkty mogły być legalnie sprzedawane na rynku. Główną przyczyną opóźnień były braki kadrowe w GIS – przez lata analizą powiadomień zajmowało się maksymalnie 7 pracowników, zmuszonych do obsługi blisko 63 000 zgłoszeń.
Kontrolerzy NIK przeanalizowali 14 postępowań wyjaśniających i stwierdzili, że w żadnym z nich nie dostarczono wymaganych opinii naukowych, a w dwóch przypadkach producenci zrezygnowali z wprowadzenia produktu na rynek. Jednak GIS nie ponaglał i nie egzekwował obowiązków nałożonych na przedsiębiorców, pozwalając im tym samym na legalną sprzedaż potencjalnie niebezpiecznych suplementów.
Zgłoś podejrzane produkty, aby pomóc w usunięciu zagrożeń ze sklepów i chronić zdrowie konsumentów.
Zagrożenia Związane ze Sprzedażą Internetową
Kontrolerzy NIK zidentyfikowali również poważne problemy z nielegalną sprzedażą suplementów diety w Internecie. Zidentyfikowali 20 takich produktów, zawierających składniki, których stosowanie w żywności jest niedozwolone i może stanowić zagrożenie dla zdrowia konsumentów. Substancje takie jak MK-677, johimbina, DMHA czy ostarine były oferowane przez przedsiębiorców, którzy w większości przypadków nie dopełnili obowiązku ich zgłoszenia do GIS.
Jeszcze w 2017 r. sam GIS, w ramach zaleceń Komisji Europejskiej, przeprowadził kontrole urzędowe niektórych środków spożywczych sprzedawanych online. Stwierdzono wtedy, że 36 z 50 przebadanych produktów zawierało nieautoryzowane składniki, a 14 ofert przypisywało im właściwości lecznicze. Osiem takich suplementów zgłoszono do unijnego systemu RASFF ostrzegającego o niebezpiecznych produktach.
Dynamiczny rozwój rynku suplementów diety, przy jednoczesnym niedostosowaniu systemu nadzoru, sprawia, że sektor sprzedaży internetowej wymaga szczególnej uwagi organów kontrolnych. Zgłaszaj podejrzane produkty, aby pomóc w ich wyeliminowaniu.
Niewystarczająca Kontrola i Edukacja Konsumentów
Dane z kontroli NIK pokazują, że w latach 2017-2019 organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej corocznie kontrolowały ok. 80 wytwórni i 40 hurtowni suplementów diety. Wydano 437 decyzji nakazujących wycofanie, czasowe wstrzymanie lub zakaz sprzedaży tych produktów. Niestety, część z nich dotyczyła różnych suplementów tych samych producentów, którzy pozostawali pod wzmożonym nadzorem.
Jedną z głównych przyczyn tego stanu rzeczy, w ocenie NIK, jest nieadekwatność przepisów dotyczących wprowadzania na rynek nowych produktów i ich reklamy. Izba już w 2016 r. proponowała m.in. zmianę systemu powiadamiania GIS przez producentów, pobieranie opłat za notyfikację oraz stworzenie systemu ostrzegania konsumentów. Niestety, do tej pory zmiany te nie zostały wprowadzone.
Równie istotnym problemem jest niski poziom wiedzy społeczeństwa na temat suplementów diety i świadomość różnic między nimi a lekami OTC. Brak rzetelnej edukacji konsumentów, w połączeniu z agresywną reklamą tych produktów, sprzyja ich nadużywaniu i ignorowaniu potencjalnych zagrożeń.
Bądź świadomym konsumentem – zapoznaj się z informacjami o bezpieczeństwie suplementów diety i zgłaszaj podejrzane produkty, aby chronić swoje zdrowie.
Wnioski i Rekomendacje
Kontrola NIK jasno wskazuje, że system nadzoru nad rynkiem suplementów diety w Polsce wymaga pilnych usprawnień. Kluczowe działania obejmują:
- Zwiększenie zatrudnienia w GIS, aby zapewnić skuteczną weryfikację powiadomień o nowych produktach i prowadzenie postępowań wyjaśniających.
- Wprowadzenie zmian legislacyjnych, m.in. opłat za powiadamianie i zmiany danych, a także możliwości natychmiastowego wstrzymania reklamy budzących wątpliwości suplementów.
- Stworzenie rejestru suplementów diety, których bezpieczeństwo jest weryfikowane, oraz systemu ostrzegania konsumentów.
- Wzmocnienie kontroli rynku, szczególnie w obszarze sprzedaży internetowej.
- Intensyfikacja działań edukacyjnych na temat różnic między suplementami a lekami.
Tylko kompleksowe podejście, łączące usprawnienie systemu nadzoru, zmiany legislacyjne i edukację społeczeństwa, może zapewnić konsumentom odpowiedni poziom bezpieczeństwa zdrowotnego na rynku suplementów diety. Zgłaszaj podejrzane produkty i bądź świadomym konsumentem, by chronić siebie i bliskich.
