Rosnąca skala problemu nielegalnej sprzedaży leków online
Nielegalny handel lekami online stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego. W ostatnich latach problem ten znacznie się nasilił, a pandemia COVID-19 dodatkowo przyczyniła się do jego rozwoju. Według danych przedstawionych na konferencji Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, w 2021 roku w ramach międzynarodowej akcji Pangea skonfiskowano aż 9 milionów nielegalnych produktów leczniczych o wartości ok. 23 mln dolarów. Dominowały wśród nich leki psychotropowe, leki na potencję oraz środki znieczulające.
Jednym z głównych kanałów dystrybucji nielegalnych leków są strony internetowe, które coraz śmielej oferują sprzedaż produktów bez recepty, w tym nawet tych zaklasyfikowanych jako leki specjalnego zaszeregowania, takie jak psychotropy. Jak wynika z informacji portalu Prawo.pl, na niektórych portalach pacjent może zamówić praktycznie dowolne leki bez konieczności posiadania recepty, a wystarczy że zapłaci odpowiednią kwotę, niekiedy nawet mniej niż 100 zł.
Taka działalność jest w oczywisty sposób niezgodna z prawem farmaceutycznym, które w Polsce jednoznacznie zabrania sprzedaży leków na receptę przez internet. Jak wyjaśnia Bartłomiej Sasin, adwokat specjalizujący się w prawie ochrony zdrowia, internetowa sprzedaż leków na receptę jest możliwa wyłącznie w przypadku aptek stacjonarnych, które dokonały odpowiedniego zgłoszenia do wojewódzkiego inspektora farmaceutycznego. Poza tym mogą one oferować wyłącznie leki dostępne bez recepty, z pewnymi wyjątkami.
Zagrożenia dla zdrowia i bezpieczeństwa pacjentów
Nabywanie leków z nielegalnych źródeł niesie ze sobą szereg poważnych zagrożeń dla zdrowia i bezpieczeństwa pacjentów. Po pierwsze, nie ma żadnej gwarancji co do autentyczności i składu takich produktów. Mogą one zawierać substancje szkodliwe, zanieczyszczenia lub być po prostu podróbkami oryginalnych leków. Według danych przedstawionych na konferencji Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, w niektórych przypadkach skład deklarowany na opakowaniu różnił się znacząco od rzeczywistego składu suplementów diety.
Ponadto, leki z nielegalnych źródeł mogą być przeterminowane lub nieprawidłowo przechowywane, co może mieć poważne konsekwencje dla ich skuteczności i bezpieczeństwa stosowania. Szczególnie niebezpieczne są w tym kontekście leki psychotropowe i na potencję, które mogą powodować groźne dla zdrowia i życia skutki uboczne, jeśli nie są stosowane pod ścisłą kontrolą lekarza.
Dodatkowo, zakup leków z nielegalnych źródeł, takich jak podejrzane strony internetowe, naraża pacjentów na szereg innych zagrożeń, jak kradzież danych osobowych czy finansowych. Dlatego korzystanie z legalnych, zweryfikowanych źródeł jest tak istotne dla zapewnienia bezpieczeństwa.
Działania organów ścigania i wyzwania w walce z nielegalnym handlem
Walka z nielegalnym handlem lekami online stanowi poważne wyzwanie dla organów ścigania. Jak wynika z informacji przekazanych na konferencji Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Główny Inspektor Farmaceutyczny (GIF) wielokrotnie zgłaszał takie przypadki do prokuratury, jednak postępowania często były zawieszane z powodu konieczności uzyskania pomocy prawnej w innych krajach.
Powodem tego jest fakt, że wiele nielegalnych stron internetowych sprzedających leki jest rejestrowanych poza granicami Polski, co utrudnia prowadzenie skutecznych działań. Dodatkowo, jak zauważa Maciej Gawroński, radca prawny, w Polsce nie ma narzędzi prawnych, które umożliwiałyby blokowanie takich nielegalnych stron, co prowadzi do ich dalszego funkcjonowania.
Eksperci podkreślają, że w walce z nielegalnym handlem lekami kluczowa jest ścisła współpraca organów ścigania, takich jak Policja i Prokuratura, z Głównym Inspektorem Farmaceutycznym. Jak wskazuje Marek Tomków, wiceprezes Naczelnej Rady Aptekarskiej, „Temat jest znany od lat, a mimo to brakuje odpowiednich działań. Prawda jest taka, że gdyby ktoś na targu próbował sprzedać trzy opakowania psychotropów, to można go ścigać na wiele sposobów. Jeśli to robi w sieci i zarabia miliony, śmieje się organom ścigania w twarz.”
Podsumowując, nielegalny handel lekami online stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia i bezpieczeństwa pacjentów, a walka z nim napotyka liczne wyzwania. Kluczowe jest wzmocnienie współpracy międzynarodowej i doskonalenie narzędzi prawnych, aby skutecznie przeciwdziałać tej niebezpiecznej działalności.
