Nielegalna promocja i sprzedaż podrabianych produktów leczniczych stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia i bezpieczeństwa pacjentów. Coraz częstsze przypadki fałszowania leków oryginalnych i generycznych wymagają zdecydowanej reakcji ze strony producentów, organów regulacyjnych oraz samych pacjentów. Jednym z kluczowych wyzwań jest walka z wprowadzaniem na rynek niebezpiecznych preparatów, które mogą prowadzić do poważnych powikłań, a nawet zgonu.
Skala problemu fałszowania leków
Fałszowanie leków jest globalnym problemem, który dotyka rynki zarówno krajów rozwiniętych, jak i rozwijających się. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), około 10% wszystkich leków na świecie to podróbki, co przekłada się na ponad 100 000 zgonów rocznie. Źródło
W Unii Europejskiej problem ten również narasta – w 2020 roku wykryto ponad 34 miliony sztuk podrabianych leków, co stanowi wzrost o 62% w porównaniu z rokiem 2019. Źródło
Szczególnie niepokojące są przypadki fałszowania leków ratujących życie, takich jak leki przeciwnowotworowe, przeciwzakrzepowe czy insulina. Substancje aktywne w tych preparatach mogą być zastępowane szkodliwymi zamiennikamii, co grozi wystąpieniem groźnych powikłań u pacjentów.
Przyczyny i źródła fałszowania leków
Kluczowymi czynnikami sprzyjającymi fałszowaniu leków są:
- Wysoka cena oryginalnych produktów – duża różnica w cenie między oryginalnymi a podrobionymi lekami zachęca przestępców do nielegalnej działalności.
- Słabe regulacje i kontrola rynku – luki w systemach nadzoru nad łańcuchem dostaw leków, zwłaszcza w krajach o niskich i średnich dochodach.
- Rozwój sprzedaży internetowej – anonimowość i łatwy dostęp do odbiorców sprzyjają dystrybucji nielegalnych produktów.
- Niski poziom świadomości społecznej – wielu pacjentów nie zdaje sobie sprawy z zagrożeń związanych z kupowaniem leków poza oficjalnymi kanałami.
Fałszywe leki mogą być wprowadzane na rynek na wiele sposobów, m.in. poprzez:
- Podrabianie opakowań i etykiet oryginalnych produktów
- Wprowadzanie do obiegu leków po upływie daty ważności lub bez wymaganych atestów
- Sprzedaż nielegalnych substytutów jako zamienników oryginalnych leków
- Dystrybucję preparatów zawierających niewłaściwe lub zanieczyszczone składniki
Szczególnie niebezpieczne są przypadki nielegalnej sprzedaży leków przez nieautoryzowane strony internetowe czy media społecznościowe, gdzie trudno zweryfikować autentyczność produktów.
Konsekwencje stosowania sfałszowanych leków
Używanie preparatów podrobionych niesie ze sobą bardzo poważne konsekwencje zdrowotne:
- Brak oczekiwanego działania terapeutycznego – pacjent nie otrzymuje leczenia, na które liczył, co może doprowadzić do pogorszenia stanu zdrowia.
- Wystąpienie poważnych działań niepożądanych – fałszywe leki mogą zawierać substancje toksyczne, zanieczyszczenia lub niewłaściwe składniki, co grozi ciężkimi powikłaniami.
- Śmiertelne skutki – w ekstremalnych przypadkach zastosowanie preparatu pozbawionego właściwej substancji czynnej lub zawierającego szkodliwe substancje może doprowadzić do zgonu pacjenta.
Dodatkowo, stosowanie sfałszowanych leków niesie ze sobą poważne konsekwencje ekonomiczne. Oprócz strat poniesionych przez pacjentów i system ochrony zdrowia, fałszowanie leków zagraża stabilności całego rynku farmaceutycznego.
Działania producentów i organów regulacyjnych
Producenci leków oraz organy regulacyjne podejmują szereg działań mających na celu ograniczenie problemu fałszowania produktów leczniczych:
- Wdrażanie technologii serializacji i agregacji opakowań – umożliwia pełną identyfikację i śledzenie oryginalnych produktów w łańcuchu dostaw.
- Współpraca międzynarodowa w zakresie wymiany informacji i zwalczania nielegalnego obrotu – m.in. poprzez Interpol czy Europejską Agencję Leków (EMA).
- Edukacja pacjentów – kampanie informacyjne uświadamiające zagrożenia związane z nabywaniem leków poza oficjalnymi kanałami.
- Zacieśnienie kontroli nad łańcuchem dostaw – wprowadzanie surowszych standardów i procedur weryfikacji w celu eliminacji luk w systemie.
- Intensyfikacja działań egzekwujących prawo – ściganie producentów i dystrybutorów fałszywych leków.
Przykładem jest firma Servier, która prowadzi kompleksowe działania na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa i wysokiej jakości swoich produktów. Więcej informacji
Rola pacjentów w walce z fałszowaniem leków
Pacjenci również mogą i powinni aktywnie uczestniczyć w przeciwdziałaniu nielegalnemu obrotowi lekami:
- Kupowanie leków wyłącznie w autoryzowanych aptekach lub bezpośrednio u producenta – unikanie podejrzanych źródeł sprzedaży, takich jak nieznane strony internetowe.
- Weryfikacja autentyczności produktu – sprawdzanie zabezpieczeń, numerów seryjnych czy hologramów na opakowaniach.
- Zgłaszanie podejrzanych przypadków – przekazywanie informacji organom ścigania lub producentom leków o podejrzanych ofertach lub sprzedawcach.
- Edukowanie siebie i bliskich – dzielenie się wiedzą na temat zagrożeń związanych z fałszowaniem leków.
Wszyscy uczestnicy łańcucha dostaw leków – producenci, dystrybutorzy, sprzedawcy detaliczni i pacjenci – muszą współpracować, aby skutecznie walczyć z narastającym problemem fałszowania produktów leczniczych. Tylko skoordynowane działania mogą zapewnić bezpieczeństwo i ochronę zdrowia pacjentów.
Więcej informacji na temat zagrożeń związanych z fałszywymi produktami leczniczymi oraz sposobów identyfikacji oryginalnych leków można znaleźć na stronie https://stop-oszustom.pl/
