Współczesny świat cyfrowy niesie ze sobą wiele korzyści, ale również nowe zagrożenia. Jednym z najbardziej niepokojących trendów jest wzrost liczby przypadków kradzieży danych przez cyberprzestępców. Metody, jakie stosują oszuści, stają się coraz bardziej wyrafinowane, a ich ofiarami mogą paść zarówno indywidualni użytkownicy, jak i duże organizacje.
Phishing – sztuka podszywania się pod zaufane podmioty
Jedną z najpopularniejszych i najczęściej spotykanych technik stosowanych przez cyberprzestępców jest phishing. Polega on na podszywaniu się pod zaufane firmy, instytucje finansowe lub urzędy w celu wyłudzenia od ofiary poufnych danych, takich jak loginy, hasła do kont bankowych czy numery kart kredytowych.
Schemat ataków phishingowych jest najczęściej podobny – ofiara otrzymuje sfałszowaną wiadomość e-mail, SMS lub telefon od rzekomego przedstawiciela instytucji, w której posiada konto. W wiadomości znajdzie się link lub numer telefonu prowadzący do podrobionej strony lub infolinii, gdzie zostanie poproszony o podanie wrażliwych informacji. Według raportu firmy Kaspersky, w drugim kwartale 2019 roku na phishing dał się złapać co 10. obywatel Polski.
Cyberprzestępcy doskonale wiedzą, jak napisać wiadomość, aby wzbudzić w odbiorcy emocje skłaniające go do szybkiego, nieprzemyślanego działania. Często podszywa się pod znane firmy, instytucje finansowe lub urzędy, takie jak Ministerstwo Finansów czy ZUS. Wykorzystują przy tym oryginalne logotypy i stopki, które nie są trudne do zdobycia.
Ważne jest, aby pamiętać, że banki, urzędy i inne instytucje zaufania publicznego nigdy nie będą prosić o podanie poufnych danych przez e-mail, SMS lub telefon. Jeśli otrzymamy taką wiadomość, należy zachować czujność i zweryfikować jej autentyczność, dzwoniąc na oficjalny numer danej instytucji.
Ataki spersonalizowane – przygotowane z premedytacją
Oprócz masowych, ogólnodostępnych ataków phishingowych, cyberprzestępcy stosują również bardziej wyrafinowane, spersonalizowane ataki. W tym przypadku sprawcy dokładnie analizują profil ofiary, przeglądając jej serwisy społecznościowe, listę kontaktów czy wypowiedzi na forach internetowych. Dzięki temu mogą stworzyć wiadomość, która będzie doskonale dostosowana do danej osoby, co znacznie zwiększa szanse powodzenia ataku.
Tego typu ataki są zwykle wymierzone w pracowników firm i mają na celu pozyskanie poufnych danych organizacji. Przestępcy mogą na przykład podszywać się pod dostawców lub partnerów biznesowych danej firmy, a następnie wysyłać sfałszowane wiadomości z prośbą o aktualizację danych logowania lub poufnych informacji.
Skuteczna ochrona przed takimi atakami wymaga od pracowników firmy stałej czujności, weryfikacji źródła każdej wiadomości oraz zachowania zasad bezpieczeństwa podczas korzystania z firmowych systemów i danych.
Wirusy i złośliwe oprogramowanie – narzędzia cyberprzestępców
Cyberprzestępcy nie ograniczają się wyłącznie do podszywania się pod znane podmioty. Coraz częściej sięgają po wirusy i złośliwe oprogramowanie, które mogą infekować komputery lub urządzenia mobilne ofiar.
Jedną z popularnych metod jest wysyłanie wiadomości e-mail z załącznikami zawierającymi szkodliwe pliki. Mogą one mieć rozszerzenia podobne do powszechnie używanych, ale z drobną modyfikacją, np. zamiast pliku PDF jest tam plik PIF. Po otwarciu takiego pliku na komputerze ofiary instaluje się wirus, który może przechwytywać dane logowania do bankowości internetowej lub inne poufne informacje.
Innym wariantem jest podmienianie numerów rachunków bankowych w schowku systemowym. Kiedy ofiara chce zlecić przelew, wirus zmienia numer konta na rachunek należący do cyberprzestępców. Według portalu Bankier.pl, wystarczy nawet zdjęcie karty kredytowej wykonane telefonem, aby dokonać nielegalnych transakcji.
Kluczem do ochrony przed takimi atakami jest zachowanie szczególnej ostrożności podczas otwierania załączników, weryfikacja numerów rachunków przed dokonaniem przelewu oraz regularne aktualizowanie oprogramowania antywirusowego.
Vishing i SMS-owe wyłudzenia – oszustwa głosowe i tekstowe
Cyberprzestępcy nie ograniczają się wyłącznie do ataków prowadzonych drogą elektroniczną. Coraz częściej sięgają po metody oparte na oszustwach głosowych i tekstowych.
Jedna z nich to vishing, czyli phishing głosowy. Polega on na tym, że oszust podszywa się pod przedstawiciela banku lub innej instytucji i dzwoni do ofiary, próbując wyłudzić wrażliwe dane, takie jak login, hasło do konta bankowego, numer karty kredytowej, kody autoryzacyjne itp. Według portalu Bankier.pl, przestępcy potrafią być bardzo przekonujący, często podając za pretekst kwestie związane z bezpieczeństwem rachunku.
Inną formą oszustwa są wyłudzenia inicjowane przez SMS. Ofiara otrzymuje wiadomość tekstową z numerem telefonu, pod którym ma rzekomo zaktualizować swoje dane. Po połączeniu się z tym numerem, włącza się automat, który prosi o podanie poufnych informacji.
Należy pamiętać, że banki i inne instytucje nigdy nie będą telefonicznie prosić o podanie wrażliwych danych. W przypadku wątpliwości należy samodzielnie skontaktować się z daną instytucją, korzystając z oficjalnie publikowanych numerów telefonów.
Kradzież tożsamości i kart płatniczych – cel cyberprzestępców
Dane zgromadzone na kartach płatniczych oraz informacje niezbędne do posługiwania się nimi stanowią najbardziej chodliwy towar na czarnym rynku. Dlatego cyberprzestępcy nie ustają w wysiłkach, aby zdobyć te informacje.
Jedną z popularnych metod jest skimming – montowanie na bankomatach specjalnych nakładek, które rejestrują dane z kart płatniczych. Ponadto, samo zdjęcie karty kredytowej wykonane telefonem może być wystarczające, aby dokonać nielegalnych transakcji.
Innym zagrożeniem jest kradzież tożsamości. Cyberprzestępcy mogą wykorzystywać dane osobowe ofiar do zakładania fikcyjnych kont bankowych, zaciągania pożyczek lub dokonywania innych nielegalnych transakcji. Nieświadoma ofiara często dowiaduje się o tym dopiero, gdy otrzymuje żądania spłaty zadłużenia.
Kluczem do ochrony jest zachowanie czujności podczas korzystania z bankomatów i płatności kartą, a także regularne monitorowanie wyciągów bankowych i ruchów na koncie.
Metoda „na 1 zł” – wyłudzanie tożsamości
Jedną z bardziej wyrafinowanych metod stosowanych przez cyberprzestępców jest wyłudzanie tożsamości poprzez przelew na 1 zł. Przestępcy zakładają fikcyjne konta na podstawie skradzionych danych osobowych, a następnie nakłaniają ofiary do wykonania przelewu na te konta w celu rzekomej „weryfikacji tożsamości”.
Według portalu Bankier.pl, taka metoda jest szczególnie niebezpieczna, ponieważ w wielu bankach weryfikacja tożsamości opiera się właśnie na danych zawartych w przelewie. Oszukana osoba nie zdaje sobie sprawy, że na jej nazwisko zostało założone konto, które jest później wykorzystywane do działalności przestępczej.
Należy pamiętać, że żaden pracodawca nie będzie prosił o wykonanie przelewu na 1 zł w celu weryfikacji tożsamości. Jeśli otrzymamy taką prośbę, należy ją traktować jako próbę wyłudzenia danych.
Ochrona przed cyberzagrożeniami – zasady bezpieczeństwa
Choć metody stosowane przez cyberprzestępców stają się coraz bardziej wyrafinowane, istnieją sprawdzone sposoby, aby chronić się przed kradzieżą danych:
- Nigdy nie otwieraj linków i załączników w wiadomościach od nieznanych nadawców, nawet jeśli wyglądają na autentyczne.
- Uważaj na telefony i SMS-y, w których proszone jesteś o podanie poufnych danych – banki i urzędy nigdy nie będą o to pytać.
- Regularnie aktualizuj oprogramowanie antywirusowe na swoich urządzeniach.
- Dokładnie sprawdzaj numery rachunków przed wykonaniem przelewu.
- Nie udostępniaj nikomu danych swojej karty płatniczej i uważaj, aby nie została skopiowana podczas płatności.
- Regularnie monitoruj wyciągi bankowe i raporty z kart kredytowych pod kątem nieautoryzowanych transakcji.
- Zachowaj zasadę ograniczonego zaufania – weryfikuj każdą podejrzaną wiadomość, kontaktując się bezpośrednio z daną instytucją.
Przestrzeganie tych podstawowych zasad bezpieczeństwa może znacząco ograniczyć ryzyko stania się ofiarą cyberprzestępców. Jednak należy pamiętać, że metody stosowane przez oszustów cały czas ewoluują, dlatego trzeba zachować czujność i elastycznie dostosowywać swoje działania do zmieniających się zagrożeń.
Warto również regularnie odwiedzać stronę stop-oszustom.pl, gdzie można znaleźć aktualne informacje na temat najnowszych trendów w cyberprzestępczości oraz skuteczne wskazówki dotyczące ochrony przed kradzieżą danych.
