Świat cyfrowy stał się areną, na której coraz bardziej wyrafinowane oszustwa czyhają na nieostrożnych uczestników obrotu gospodarczego. Jednym z najgroźniejszych trendów, który zyskuje na sile, są wyłudzenia na fakturach. Ten podstępny modus operandi wykorzystuje luki w systemach księgowych i naiwność kontrahentów, by wyrządzić firmom dotkliwe straty finansowe. Przyjrzyjmy się bliżej temu zjawisku, jego nowym zagrożeniom oraz skutecznym sposobom ochrony przed nimi.
Anatomia wyłudzeń na fakturach
Wyłudzenia na fakturach, znane również jako Business Email Compromise (BEC), to wyrafinowana forma oszustwa, w której cyberprzestępcy podszywają się pod kluczowe osoby w firmie, najczęściej dyrektorów finansowych lub prezesów, i próbują nakłonić pracowników odpowiedzialnych za płatności do dokonania nieprawidłowych przelewów na konta kontrolowane przez nich.
Jak to zwykle bywa w przypadku ataków phishingowych, przygotowanie takiej operacji poprzedza żmudny proces wywiadowczy. Oszuści skrupulatnie gromadzą informacje na temat danej organizacji, jej struktur, kluczowych pracowników oraz bieżących transakcji. Następnie, w oparciu o te dane, wytwarzają wiarygodne fałszywe wiadomości e-mail, które wyglądają jak oficjalna korespondencja z firmy. Najczęściej zawierają one prośbę o pilne wykonanie przelewu na podany numer konta, często powołując się na nadzwyczajne okoliczności, takie jak pilna płatność lub kwestie związane z rozliczeniami.
Według raportu Polskiej Izby Ubezpieczeń, w 2020 roku odnotowano w Polsce ponad 1300 incydentów BEC, co stanowiło aż 30% wszystkich zgłoszonych przypadków oszustw. Łączne straty firm oszukanych w ten sposób sięgnęły 150 milionów złotych.
Nowe trendy w wyłudzeniach na fakturach
Choć wyłudzenia na fakturach są znane od lat, to cyberprzestępcy nieustannie pracują nad udoskonalaniem swoich metod, by uczynić je jeszcze skuteczniejszymi. Jednym z niepokojących trendów jest wykorzystywanie sztucznej inteligencji do personalizacji fałszywych wiadomości e-mail.
Badania przeprowadzone na konferencjach Black Hat i DEF CON wykazały, że e-maile phishingowe wygenerowane przy użyciu algorytmów AI są znacznie trudniejsze do zidentyfikowania niż te tworzone ręcznie. Dzięki zaawansowanym technikom uczenia maszynowego, cyberprzestępcy potrafią precyzyjnie dostosować treść, styl i ton komunikatu do profilu potencjalnej ofiary, znacznie zwiększając szanse powodzenia ataku.
Innym niepokojącym zjawiskiem jest konwersja głosu, wykorzystywana do podszywania się pod prezesów lub dyrektorów finansowych podczas rozmów telefonicznych z księgowymi. Pierwszy taki udokumentowany przypadek zanotowano trzy lata temu, a choć na razie jest to rzadkość, to można się spodziewać, że wraz z rozwojem technologii głosowej problem ten będzie narastać.
Cyberprzestępcy coraz częściej sięgają również po kanał wiadomości SMS, który wydaje się jeszcze mniej podejrzany niż e-mail. Tzw. smishing, czyli phishing za pomocą SMS-ów, staje się coraz popularniejszą metodą ataków, szczególnie w czasach pandemii, gdy ludzie częściej polegają na komunikacji mobilnej.
Zabezpieczenia przed wyłudzeniami na fakturach
Wobec tak dynamicznie zmieniającego się krajobrazu zagrożeń, firmy muszą przedsięwziąć kompleksowe działania, by chronić się przed wyłudzeniami na fakturach. Kluczowe są tutaj zarówno środki technologiczne, jak i edukacja pracowników.
Na poziomie technicznym, niezbędne jest wdrożenie zaawansowanego oprogramowania antywirusowego z modułami AntiPhishing i BankGuard, które wykrywają i blokują podejrzane wiadomości oraz chronią przed odwiedzaniem fałszywych stron internetowych. Rozwiązania takie jak G DATA łączą siły z modułem AntiSpam, by skutecznie filtrować niechcianą korespondencję.
Równie ważne jest wdrożenie procedur weryfikacji wszelkich przychodzących próśb o dokonanie przelewu, szczególnie tych, które wyglądają na pilne lub nadzwyczajne. Pracownicy powinni być przeszkoleni, by zawsze weryfikować autentyczność żądania, np. przez bezpośredni kontakt z osobą rzekomo je wysyłającą.
Nie mniej istotna jest edukacja pracowników w zakresie zagrożeń związanych z wyłudzeniami na fakturach. Należy uczyć ich, jak rozpoznawać typowe sygnały ostrzegawcze, takie jak nieznane adresy e-mail, niejasne sformułowania, literówki czy niezgodności w wyglądzie wiadomości. Regularny trening i uświadamianie zagrożeń to klucz do budowania kultury bezpieczeństwa w organizacji.
Podsumowanie
Wyłudzenia na fakturach to z pewnością jedno z największych wyzwań, przed jakimi stoją współczesne firmy. Cyberprzestępcy nieustannie udoskonalają swoje metody, wykorzystując zaawansowane technologie i socjotechnikę, by omamić nieostrożnych pracowników. Dlatego też kluczowe jest wdrożenie wielowarstwowej strategii ochrony, łączącej nowoczesne narzędzia zabezpieczające z rzetelną edukacją personelu. Tylko takie kompleksowe podejście może skutecznie minimalizować ryzyko wystąpienia kosztownych incydentów BEC.
Warto również pamiętać, że w przypadku podejrzenia oszustwa należy niezwłocznie skontaktować się ze specjalistami, którzy pomogą zapobiec dalszym stratom i podjąć odpowiednie kroki prawne. Tylko wspólne działania firm, organizacji i organów ścigania mogą skutecznie ograniczyć skalę tego niebezpiecznego procederu.
