W erze cyfryzacji i rosnącej popularności fakturowania elektronicznego, oszustwa związane z dokumentami rozliczeniowymi stały się coraz bardziej powszechne. Przestępcy znaleźli nowe sposoby na wyłudzanie pieniędzy, często wykorzystując luki w systemach i naiwność użytkowników. Jednym z najnowszych trendów, który rozprzestrzenia się w alarmującym tempie, są oszustwa na fakturach.
Anatomia oszustwa na fakturach
Schemat działania oszustów jest stosunkowo prosty, a jednocześnie niezwykle skuteczny. Przestępcy podszywają się pod dostawców lub kontrahentów, wysyłając fałszywe faktury z prośbą o dokonanie płatności na inny rachunek bankowy. Faktury wyglądają identycznie jak oryginalne dokumenty, co znacznie utrudnia ich zidentyfikowanie.
Ofiarami takich działań mogą paść zarówno duże, jak i małe przedsiębiorstwa. Oszuści wykorzystują fakt, że w firmach często brakuje czasu na dogłębną weryfikację każdej nadchodzącej faktury. Dodatkowo, w dobie zdalnej pracy i ograniczonego kontaktu face-to-face, łatwiej im wprowadzić w błąd nieświadomych pracowników.
Według raportu BNP Paribas, tylko w 2023 roku odnotowano ponad 10 000 przypadków prób wyłudzenia płatności na podstawie fałszywych faktur. Eksperci podkreślają, że jest to jedynie wierzchołek góry lodowej, a skala problemu jest prawdopodobnie znacznie większa.
Dlaczego oszuści wybierają faktury?
Faktury stanowią atrakcyjny cel dla przestępców z kilku kluczowych powodów:
-
Wysoka wiarygodność dokumentów: Faktury są powszechnie akceptowanymi i uznanymi dokumentami rozliczeniowymi, co sprawia, że trudno jest je od razu zidentyfikować jako fałszywe.
-
Brak fizycznego kontaktu: W dobie cyfryzacji, większość faktur przesyłanych jest drogą elektroniczną, co ułatwia przestępcom podszywanie się pod inną firmę.
-
Brak czasu na weryfikację: Pracownicy działów finansowych mają ograniczoną ilość czasu na sprawdzanie każdej nadchodzącej faktury, co zwiększa ryzyko przeoczenia oszustwa.
-
Potencjalnie duże zyski: Nawet pojedyncza udana próba wyłudzenia może przynieść oszustom znaczne korzyści finansowe.
Metody stosowane przez oszustów
Przestępcy stosują różnorodne techniki, aby uczynić swoje działania jak najbardziej skutecznymi:
-
Podszywanie się pod dostawców: Najczęstsza metoda polega na wysłaniu fałszywej faktury, podszywając się pod rzeczywistego dostawcę lub kontrahenta.
-
Wykorzystywanie luk w systemach: Oszuści mogą również exploitować słabe punkty w oprogramowaniu do fakturowania lub systemach autoryzacji płatności.
-
Socjotechnika i inżynieria społeczna: Przestępcy często manipulują ludźmi, wykorzystując techniki perswazji, by przekonać pracowników do dokonania nieautoryzowanej płatności.
-
Zmiana danych na fakturze: W niektórych przypadkach, oszuści modyfikują jedynie numer konta bankowego na autentycznej fakturze, aby pieniądze trafiły na ich rachunek.
Według danych Rzeczpospolitej, w 2023 roku średnia wartość wyłudzonej kwoty na pojedynczej fałszywej fakturze wynosiła ponad 40 000 zł. Eksperci podkreślają, że skala problemu rośnie z każdym rokiem, a firmy muszą być coraz bardziej czujne.
Jak rozpoznać oszustwo na fakturze?
Aby uchronić się przed staniem się ofiarą tego typu przestępstw, warto zwrócić uwagę na następujące sygnały ostrzegawcze:
-
Nieznany nadawca: Jeśli faktura pochodzi od nieznanej lub nowej firmy, należy dokładnie zweryfikować jej tożsamość.
-
Niecodzienna prośba o zmianę konta: Jeśli faktura zawiera prośbę o dokonanie płatności na inny rachunek bankowy niż zwykle, to powinno to wzbudzić podejrzenia.
-
Niewyjaśnione opóźnienia: Jeśli kontakt z dostawcą urywa się po otrzymaniu faktury, może to świadczyć o próbie oszustwa.
-
Niezgodności w danych: Dokładnie sprawdź dane kontaktowe, numer konta bankowego oraz inne szczegóły, aby upewnić się, że są zgodne z informacjami, które posiadasz.
-
Brak autentycznych dokumentów: Poproś dostawcę o przesłanie oryginalnych, elektronicznych dokumentów potwierdzających transakcję.
Warto również wdrożyć wewnętrzne procedury weryfikacji faktur, które mogą uchronić firmę przed stratami. Obejmują one m.in. kontakt telefoniczny z dostawcą, sprawdzanie numerów rachunków bankowych czy porównywanie faktur z wcześniejszymi zamówieniami.
Jak chronić się przed oszustwami na fakturach?
Skuteczna obrona przed tego typu przestępstwami wymaga kompleksowego podejścia:
-
Szkolenie pracowników: Regularne szkolenia w zakresie identyfikacji fałszywych faktur oraz procedur weryfikacji są kluczowe dla ochrony firmy.
-
Weryfikacja dostawców: Dokładne sprawdzanie tożsamości i wiarygodności nowych dostawców może zapobiec wielu próbom oszustwa.
-
Wdrożenie procedur kontrolnych: Opracowanie i rygorystyczne stosowanie wewnętrznych wytycznych dotyczących akceptacji faktur znacznie zmniejsza ryzyko.
-
Digitalizacja dokumentów: Przechodzenie na w pełni elektroniczny obieg faktur ułatwia ich weryfikację i ochronę przed sfałszowaniem.
-
Współpraca z organami ścigania: W przypadku podejrzenia oszustwa, niezwłoczne zgłoszenie incydentu policji może pomóc w złapaniu sprawców.
Warto również regularnie odwiedzać stronę stop-oszustom.pl, gdzie znajdziemy najnowsze informacje na temat trendów w przestępczości gospodarczej oraz praktyczne wskazówki, jak się chronić.
Podsumowanie
Oszustwa na fakturach to wyrafinowana i wciąż ewoluująca forma przestępczości gospodarczej, która stanowi poważne zagrożenie dla firm, niezależnie od ich wielkości. Poprzez ciągłe podnoszenie świadomości, wdrażanie solidnych procedur kontrolnych i współpracę z organami ścigania, możemy skutecznie chronić się przed staniem się ofiarą takich działań. Tylko wspólnymi siłami możemy stawić czoła nowym trendom w cyberprzestępczości.
