Współczesny rynek finansowy jest areną nieustannej walki pomiędzy uczciwymi przedsiębiorcami a zorganizowanymi grupami przestępczymi, które wykorzystują luki w systemie podatkowym do nielegalnego wzbogacania się. Jednym z poważniejszych zagrożeń w tym obszarze są oszustwa podatkowe związane z obrotem olejem rzepakowym.
Według informacji Ministerstwa Finansów i Ministerstwa Rozwoju, oszustwa te polegają na wykorzystywaniu luk w konstrukcji podatku VAT w celu uzyskania nienależnych zwrotów lub uniknięcia zapłaty należności budżetowych. Przestępcy angażujący się w te proceder tworzą złożone łańcuchy transakcji, w których kluczową rolę odgrywają podmioty określane mianem „znikających podatników”.
Mechanizm Oszustwa
Mechanizm tego typu oszustw jest następujący:
-
Przedmiotem obrotu są towary nabyte w ramach transakcji dostawy wewnątrzwspólnotowej. Pierwszym nabywcą na terytorium kraju jest zazwyczaj podmiot pełniący rolę tzw. „znikającego podatnika”, który składa lub nie składa deklaracji, ale finalnie nigdy nie odprowadza należnego podatku do urzędu skarbowego.
-
Podmiot ten szybko, często tego samego lub kolejnego dnia, sprzedaje towar do kolejnych podmiotów – ogniw łańcucha. Te podmioty formalnie spełniają obowiązki związane z rozliczeniami podatku od towarów i usług, jednakże ich głównym celem nie jest zysk na transakcji, a jedynie wydłużenie łańcucha obrotu.
-
Towar po cenie zaniżonej o wartość nieuregulowanego VAT trafia finalnie na rynek, najczęściej do producentów estrów biodiesla. Nieuczciwe podmioty działające na rynku oleju rzepakowego dokonują również zmiany rodzaju oleju – z oleju jadalnego na tzw. olej techniczny, zmieniając jednocześnie stawkę podatku VAT z 5% na 23%.
-
Powstała w ten sposób różnica w VAT, która powinna być wpłacona do budżetu przez sprzedawcę, stanowi w rzeczywistości zarobek tego podmiotu. Kwota ta nie jest jednak odprowadzana do budżetu, jest ona bowiem kompensowana przez podatek wynikający z „pustych faktur” wystawianych w związku z fikcyjnymi zakupami.
Finalnie, uczciwi przedsiębiorcy prowadzący działalność zgodnie z prawem i regułami rynku mogą być narażeni na realną utratę konkurencyjności, podczas gdy budżet państwa ponosi bezpośrednie straty w wyniku wyłudzania zwrotów lub uszczuplania należności.
Charakterystyczne Cechy Transakcji
Ministerstwo Finansów i Ministerstwo Rozwoju wskazują, że pojedyncze cechy z poniższego wykazu nie muszą automatycznie stanowić przejawu oszustwa, jednak zetknięcie się z kombinacją tych cech powinno wzbudzić wzmożoną czujność:
- Siedziba „znikającego podatnika” zlokalizowana w tzw. „wirtualnym biurze”, w którym nie są wykonywane żadne czynności, a bezpośredni kontakt z osobami reprezentującymi podmiot jest niemożliwy.
- Szybka, najczęściej tego samego lub kolejnego dnia, odsprzedaż towaru nabytego w ramach transakcji dostawy wewnątrzwspólnotowej.
- Zaangażowanie w łańcuch transakcji dużej liczby podmiotów, często specjalnie w tym celu utworzonych spółek.
- Sprzedaż towaru po cenach zaniżonych o wartość nieuregulowanego podatku VAT.
- Zmiana rodzaju oleju rzepakowego z jadalnego na olej techniczny, przy jednoczesnej zmianie stawki VAT z 5% na 23%.
Wnioski i Rekomendacje
Przedstawiony mechanizm oszustwa podatkowego związanego z obrotem olejem rzepakowym stanowi poważne zagrożenie dla uczciwych przedsiębiorców oraz budżetu państwa. Ministerstwo Finansów i Ministerstwo Rozwoju zachęcają do wzmożonej czujności przy zawieraniu transakcji, szczególnie w przypadku zaobserwowania charakterystycznych cech wskazujących na możliwość udziału w procederze.
W przypadku zetknięcia się z próbami uwikłania w ten proceder, zalecane jest niezwłoczne poinformowanie służb kontroli skarbowej. Tylko wspólne działania administracji publicznej, organów ścigania oraz uczciwych przedsiębiorców mogą skutecznie przeciwdziałać tym niebezpiecznym praktykom.
