Jak bezpiecznie licytować i nie paść ofiarą scamu?

Oszustwa na rynku sztuki to poważny problem, który niestety dotyka także aukcje dzieł sztuki. Wielu kolekcjonerów i pasjonatów zostało ofiarami różnego rodzaju manipulacji i wyłudzeń. Jednym z coraz częstszych przypadków jest oszustwo na sztuce, gdzie nieuczciwi sprzedawcy próbują wmówić nabywcom, że mają do czynienia z autentycznymi, wartościowymi dziełami, podczas gdy w rzeczywistości są to podróbki lub znacznie mniej wartościowe prace.

Przypadek oszustwa na aukcji Rubensa w Warszawie

Jednym z głośnych przykładów tego typu oszustwa na polskim rynku aukcyjnym był przypadek obrazu Portret damy Petera Paula Rubensa, który trafił na aukcję Desy-Unicum w Warszawie w 2022 roku. Obraz został wyceniony na 18-24 miliony złotych, co miało uczynić go jednym z najdroższych dzieł sprzedanych kiedykolwiek na polskim rynku sztuki.

Według relacji, Desa-Unicum zapewniała, że obraz ma „wzorową proweniencję oraz potwierdzoną autentyczność”. Podkreślano także, że sprzedaż tego obrazu może „umocnić silną już pozycję Polski na aukcyjnej mapie Europy”. Jednak okazało się, że autentyczność obrazu została zakwestionowana przez ekspertów.

Nils Büttner, przewodniczący Centrum Rubenianum, stwierdził, że obraz jest kopią pierwszej wersji znajdującej się w Mauritshuis w Hadze, a nie oryginałem Rubensa. Eksperci Desy-Unicum, w tym Katarzyna Pisarek, upierali się jednak, że obraz jest autorstwa Rubensa i jego warsztatu. Ostatecznie obraz sprzedano za 12 milionów złotych, znacznie poniżej szacowanej wartości.

Ten przypadek pokazuje, jak łatwo można zostać ofiarą oszustwa, nawet na tak prestiżowej aukcji, jak ta organizowana przez Desę-Unicum. Kluczową kwestią jest tutaj właściwa weryfikacja autentyczności dzieła przez niezależnych ekspertów, a nie poleganie na zapewnieniach domu aukcyjnego.

Problemy z ekspertyzami i proweniencją

Jednym z głównych problemów związanych z oszustwami na rynku sztuki jest kwestia wiarygodności ekspertyz i weryfikacji proweniencji (historii pochodzenia) dzieł. Nieuczciwi sprzedawcy często posługują się fałszywymi certyfikatami autentyczności lub zatajają informacje na temat faktycznej historii obiektu.

Jak podkreśla jeden z czytelników, domy aukcyjne niekiedy nie przykładają należytej staranności do weryfikacji dokumentacji i proweniencji oferowanych prac. Nierzadko w opisach katalogowych pojawia się jedynie lakoniczna informacja o „kolekcji prywatnej”, bez podania jakichkolwiek szczegółów. Taka praktyka może maskować fakt, że dane dzieło zostało niedawno sprowadzone z zagranicy i jest oferowane po zawyżonej cenie.

Dodatkowo, sami eksperci mogą czasem kierować się błędnymi lub stronniczymi opiniami. Zdarza się, że wydają oni ekspertyzy na zamówienie, ignorując oczywiste przesłanki świadczące o braku autentyczności danego obiektu. Dlatego też niezwykle istotne jest, aby kolekcjonerzy korzystali z usług renomowanych, niezależnych ekspertów, a nie polegali wyłącznie na opiniach przedstawianych przez domy aukcyjne.

Jak ustrzec się przed oszustwem?

Aby uniknąć przykrych konsekwencji związanych z nabyciem fałszywego dzieła sztuki, warto przestrzegać kilku zasad:

1. Weryfikuj autentyczność i proweniencję: Przed udziałem w aukcji lub zakupem dzieła sztuki, dokładnie sprawdź jego historię i autentyczność. Poproś o niezależne ekspertyzy od uznanych autorytetów w danej dziedzinie. Nie polegaj wyłącznie na zapewnieniach domu aukcyjnego.

2. Bądź ostrożny z nieznanymi sprzedawcami: Jeśli natrafiasz na ofertę od mało znanego sprzedawcy lub domu aukcyjnego, zachowaj szczególną ostrożność. Upewnij się co do jego wiarygodności i historii działalności.

3. Poznaj rynek i ceny: Staraj się dobrze orientować w cenach rynkowych podobnych dzieł. Jeśli jakaś oferta wydaje się rażąco przeszacowana, może to być sygnał ostrzegawczy.

4. Korzystaj z zaufanych platform: Wybieraj domy aukcyjne i sprzedawców, którzy cieszą się dobrą reputacją i mają ugruntowaną pozycję na rynku. Unikaj ofert pojawiających się nagle na mało znanych portalach.

5. Sprawdzaj dokumentację i certyfikaty: Żądaj od sprzedawcy pełnej dokumentacji dotyczącej dzieła, w tym certyfikatów autentyczności wystawionych przez uznane instytucje. Weryfikuj ich wiarygodność.

6. Korzystaj z usług doradców: Jeśli masz wątpliwości, skorzystaj z pomocy doświadczonych doradców lub ekspertów w dziedzinie sztuki. Mogą oni pomóc w rzetelnej ocenie obiektu.

7. Zachowaj ostrożność przy zakupach online: Szczególną uwagę zwracaj na oferty pojawiające się w Internecie, szczególnie na mało znanych platformach. Upewnij się co do wiarygodności sprzedawcy.

Przestrzegając tych zasad, znacznie zmniejszysz ryzyko stania się ofiarą oszustwa na rynku sztuki. Pamiętaj, że dokładna weryfikacja i wiedza na temat rynku to klucz do bezpiecznych transakcji.

Podsumowanie

Oszustwa na rynku sztuki to poważny problem, z którym muszą mierzyć się kolekcjonerzy i miłośnicy sztuki. Przypadek aukcji obrazu Rubensa w Desie-Unicum pokazuje, jak łatwo można zostać wprowadzonym w błąd, nawet na najbardziej prestiżowych aukcjach. Kluczowe jest zatem zachowanie ostrożności, dokładna weryfikacja autentyczności i proweniencji dzieł oraz korzystanie z usług niezależnych ekspertów. Tylko wtedy można mieć pewność, że nabywa się oryginalne, wartościowe dzieła, a nie fałszerstwa. Pamiętaj, że na stop-oszustom.pl znajdziesz więcej informacji, jak ustrzec się przed różnymi rodzajami oszustw.