W dzisiejszych czasach coraz więcej osób decyduje się na zakupy przez internet. Łatwość dostępu, wygoda i możliwość porównywania ofert sprawiają, że platform aukcyjnych i e-sklepów stale przybywa. Niestety, ten trend zauważyli również cyberprzestępcy, którzy czyhają na naiwność i nieświadomość użytkowników.
Oszustwa na aukcjach online to poważny problem, z którym muszą się zmierzyć konsumenci. Przestępcy stosują coraz wyrafinowane metody, by zwabić ofiary i pozbawić je pieniędzy. Od podszywania się pod rzetelnych sprzedawców, po tworzenie fałszywych sklepów internetowych – lista ich wybiegów jest naprawdę długa. Dlatego tak ważne jest, by mieć świadomość tych zagrożeń i wiedzieć, jak się przed nimi chronić.
Według danych Banku Pekao, oszustwa na aukcjach online to jedna z najczęstszych form cyberprzestępczości. Ofiarami padają przede wszystkim osoby, które niezbyt krytycznie podchodzą do atrakcyjnych ofert i dają się zwieść obietnicami szybkiego zysku. Cyberprzestępcy często wykorzystują też niewiedzę kupujących na temat bezpiecznego dokonywania transakcji w sieci.
Podstawowe schematy oszustw na aukcjach online
Branża e-commerce to dla cyberprzestępców prawdziwa kopalnia złota. Wystarczy odrobina kreatywności i znajomość ludzkich słabości, by opracować skuteczną metodę wyłudzenia pieniędzy. Oto najczęstsze schematy, na jakie natrafiają użytkownicy platform aukcyjnych:
Fałszywe sklepy internetowe
Jedną z najpopularniejszych metod jest tworzenie fikcyjnych sklepów internetowych. Przestępcy zakładają atrakcyjnie wyglądające witryny, które na pierwszy rzut oka przypominają prawdziwe e-commerce’y. Często wykorzystują do tego podrobione logo i dane kontaktowe znanych marek. Oferują produkty w bardzo niskich cenach, licząc na to, że chętni nabywcy dadzą się nabrać.
Gdy ktoś zdecyduje się na zakup, jest proszony o dokonanie przedpłaty. Oczywiście, po przesłaniu pieniędzy kontakt ze sprzedawcą urywa się, a zamówiona rzecz nigdy nie dociera do klienta. Ofiary takich oszustw mogą stracić nie tylko wpłacone środki, ale również swoje wrażliwe dane osobowe.
Sfałszowane aukcje na portalach internetowych
Inną popularną metodą jest wystawianie fikcyjnych aukcji na platformach takich jak OLX czy Allegro. Oszuści podają atrakcyjne ceny i zachęcają do jak najszybszego dokonania zakupu. Często w treści ogłoszenia pojawia się informacja, że przedmiot jest dostępny jedynie przez ograniczony czas.
Po wpłaceniu pieniędzy na wskazane konto, sprzedawca znika, a kupujący nigdy nie otrzymuje zamówionego towaru. Próby skontaktowania się z ogłoszeniodawcą okazują się daremne – numer telefonu jest zablokowany, a profil na portalu usunięty.
Metoda „Bad Seller”
To odmiana powyższego schematu, ale tutaj cyberprzestępcy wybierają nieco inną taktykę. Zamiast wystawiać od razu fikcyjne aukcje, zaczynają działać jako zwykli, rzetelni sprzedawcy. Przez jakiś czas realizują zamówienia i budują pozytywne opinie.
Dopiero po zdobyciu zaufania klientów, „Bad Sellery” zaczynają wystawiać coraz mniej atrakcyjne oferty. W końcu przestają wysyłać zamówione towary, a pieniądze po prostu zatrzymują dla siebie. Ofiary tracą nie tylko środki wpłacone na fałszywe aukcje, ale również zaufanie do danego sprzedawcy.
Kradzież tożsamości sprzedawcy
Kolejnym wariantem oszustwa jest kradzież tożsamości sprawdzonego i cieszącej się dobrą opinią sprzedawcy. Cyberprzestępcy przejmują jego konto na platformie aukcyjnej, a następnie wystawiają tam fikcyjne oferty. Wykorzystują przy tym wcześniejszą dobrą renomę konta, by wzbudzić zaufanie potencjalnych klientów.
Po otrzymaniu wpłaty od naiwnych kupujących, rabunek się kończy. Ofiara nie tylko traci pieniądze, ale również ma świadomość, że padła ofiarą kradzieży tożsamości. Dla właściciela oryginalnego konta to z kolei poważny cios w reputację i dodatkowy stres związany z odzyskiwaniem skradzionej tożsamości.
Jak się chronić przed oszustwami na aukcjach online?
Chociaż cyberprzestępcy stale wymyślają coraz to nowsze sposoby na wyłudzanie pieniędzy, istnieją skuteczne metody, by ustrzec się przed ich machinacjami. Oto najważniejsze zasady bezpiecznych zakupów w sieci:
-
Weryfikuj sprzedawcę. Przed dokonaniem transakcji dokładnie sprawdź profil sprzedawcy – jego historię, liczbę wystawianych ofert, opinie innych kupujących. Unikaj ofert od nowych kont z małą liczbą pozytywnych opinii.
-
Sprawdzaj autentyczność strony. Zwracaj uwagę na adres URL strony, na której dokonujesz płatności. Upewnij się, że jest to oficjalna domena platformy aukcyjnej, a nie jakaś podobna, ale fałszywa witryna.
-
Preferuj sprawdzone metody płatności. Korzystaj z bezpiecznych i wiarygodnych form płatności, takich jak BLIK, PayPal czy tradycyjny przelew bankowy. Unikaj dokonywania przedpłat czy przekazywania danych karty kredytowej bezpośrednio sprzedawcy.
-
Nie daj się nabrać na „cudowne okazje”. Jeśli jakaś oferta wydaje się zbyt atrakcyjna, by była prawdziwa – prawdopodobnie tak właśnie jest. Zachowaj zdrowy rozsądek i zawsze staraj się weryfikować wiarygodność sprzedawcy.
-
Uważaj na komunikację poza platformą. Jeśli sprzedawca nagle zaczyna nakłaniać do kontaktu poza oficjalnym portalem aukcyjnym, może to być sygnał ostrzegawczy. Kontynuuj rozmowę wyłącznie na bezpiecznej, sprawdzonej platformie.
-
Zgłaszaj podejrzane działania. Jeśli zauważysz coś, co wzbudza Twoje wątpliwości, niezwłocznie zgłoś to administratorom portalu aukcyjnego. Pomoże to chronić innych użytkowników przed naciągaczami.
Pamiętaj, że zadbanie o własne bezpieczeństwo to kluczowa kwestia przy zakupach w internecie. Nawet jeśli jakaś oferta wydaje się niezwykle atrakcyjna, warto zachować szczególną ostrożność. Tylko wtedy można uniknąć stania się ofiarą sprytnych oszustów.
Zagrożenia cyfrowego świata – jak rozpoznać i uniknąć wyłudzeń?
Oszustwa na aukcjach internetowych to zaledwie wierzchołek góry lodowej, jeśli chodzi o cyberprzestępczość. Cyberprzestępcy atakują na wielu frontach, posługując się coraz bardziej wyrafinowanymi metodami. Dlatego tak ważna jest stała czujność i wiedza na temat najnowszych zagrożeń.
Według danych Santander Bank Polska, do najczęstszych rodzajów cyberprzestępstw należą:
- Phishing – polegający na podszywaniu się pod zaufane instytucje w celu wyłudzenia wrażliwych danych.
- Malware – instalowanie złośliwego oprogramowania, które umożliwia kradzież informacji.
- Ransomware – blokowanie dostępu do danych i żądanie okupu za odblokowanie.
- Stalking – nękanie ofiary przez internet w celu wymuszenia określonych zachowań.
Aby ustrzec się przed takimi zagrożeniami, warto:
- Aktualizować na bieżąco system operacyjny i programy antywirusowe.
- Zachować ostrożność przy otwieraniu linków i załączników w wiadomościach email.
- Korzystać z silnych, unikatowych haseł do logowania.
- Ograniczać udostępnianie wrażliwych danych osobowych w sieci.
- Regularnie sprawdzać historię transakcji na koncie bankowym.
- Zgłaszać podejrzane działania na portale społecznościowe lub do organów ścigania.
Cyberbezpieczeństwo to kwestia, którą każdy użytkownik internetu powinien traktować priorytetowo. Tylko dzięki świadomości zagrożeń i stosowaniu dobrych praktyk można skutecznie chronić się przed wyrafinowanymi metodami cyberprzestępców.
Gdzie szukać pomocy w przypadku padnięcia ofiarą oszustwa?
Niestety, nawet najlepsze środki ostrożności nie uchronią wszystkich przed skutkami działań cyberprzestępców. Jeśli ktoś stał się ofiarą oszustwa na aukcjach online lub innej formy cyberprzestępczości, warto wiedzieć, gdzie szukać pomocy.
W pierwszej kolejności należy niezwłocznie zgłosić incydent na policję lub do prokuratury. Zebranie jak największej liczby dowodów, takich jak korespondencja z oszustem czy potwierdzenie przelewu, może ułatwić dochodzenie. Warto również poinformować o sprawie administratorów platformy aukcyjnej, na której doszło do zdarzenia.
Ponadto, Bank Pekao oferuje usługę CyberRescue, która zapewnia całodobową pomoc ekspertów ds. cyberbezpieczeństwa. Specjaliści mogą pomóc m.in. w odzyskaniu dostępu do skradzionego konta na portalu społecznościowym czy uzyskaniu zwrotu pieniędzy za zakupy u nieuczciwego sprzedawcy.
Ofiary cyberprzestępstw mogą liczyć też na wsparcie organizacji pozarządowych, takich jak ChronPESEL.pl. Specjaliści z tej organizacji pomagają m.in. w monitorowaniu podejrzanych zapytań o dane osobowe oraz odzyskiwaniu skradzionych środków.
Choć walka z cyberprzestępczością jest trudna, a stawianie czoła oszustom niesie za sobą stres i niepewność, warto pamiętać, że nie jesteśmy sami. Istnieje wiele instytucji i organizacji, które mogą nam pomóc w trudnej sytuacji. Kluczowe jest jak najszybsze zgłoszenie incydentu i dążenie do ukarania sprawców.
