Pranie brudnych pieniędzy to poważny problem, z którym zmagają się instytucje finansowe na całym świecie. Jednak okazuje się, że ten przestępczy proceder zagraża również innym branżom, w tym rynkowi sztuki. Coraz częściej galerie sztuki są wykorzystywane jako kanał do wprowadzania nielegalnie uzyskanych środków finansowych do legalnego obiegu.
Głośny przypadek z ostatnich lat doskonale ilustruje skalę zagrożenia. Otóż w 2016 roku w Nowym Jorku aresztowano dyrektora galerii sztuki, który podejrzewany był o pranie brudnych pieniędzy pochodzących z nielegalnego handlu narkotykami. Mężczyzna rzekomo wykorzystywał sprzedaż dzieł sztuki, aby ukryć prawdziwe źródło swoich dochodów. Transakcje opiewały na miliony dolarów, a zyski były następnie inwestowane w nieruchomości i inne legalne aktywa.
Ten bulwersujący przykład pokazuje, że środowisko handlu sztuką stanowi atrakcyjny cel dla przestępców, którzy chcą zamaskować nielegalny rodowód swoich pieniędzy. Luksusowy charakter rynku sztuki, trudności w wycenie dzieł oraz mniejsza przejrzystość transakcji sprzyjają takim procederom. Dlatego też coraz więcej krajów stara się objąć branżę galeryjną ścisłymi regulacjami w ramach walki z praniem brudnych pieniędzy.
Nowe Przepisy Obejmują Galerie Sztuki
Ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, obowiązująca w Polsce od 2018 roku, wprowadziła szereg zmian, które mają na celu uszczelnienie systemu. Jednym z istotnych elementów nowelizacji jest objęcie obowiązkami wynikającymi z ustawy podmiotów zajmujących się obrotem dziełami sztuki.
Zgodnie z nowymi przepisami, galerie sztuki, antykwariaty, domy aukcyjne oraz inni pośrednicy w handlu dziełami sztuki, zostali uznani za „instytucje obowiązane” w rozumieniu ustawy. Oznacza to, że na właścicielach i pracownikach tych podmiotów spoczywają liczne obowiązki związane z przeciwdziałaniem procederowi prania brudnych pieniędzy.
Kluczowe z nich to:
-
Opracowanie i wdrożenie wewnętrznej procedury AML – Każda instytucja obowiązana musi posiadać indywidualnie dostosowaną procedurę, określającą m.in. zasady identyfikacji klientów, oceny ryzyka prania pieniędzy oraz raportowania podejrzanych transakcji.
-
Przeprowadzanie school odpowiednich szkoleń dla personelu – Pracownicy muszą być regularnie szkoleni w zakresie rozpoznawania i przeciwdziałania praniu brudnych pieniędzy.
-
Identyfikacja i weryfikacja tożsamości klientów – Przed zawarciem transakcji na kwotę równoważną 15 000 euro lub więcej, galerie muszą zidentyfikować klienta i zweryfikować jego dane.
-
Monitorowanie transakcji i raportowanie podejrzanych – Instytucje obowiązane mają obowiązek śledzenia transakcji klientów oraz zgłaszania do właściwych organów tych, które mogą mieć związek z praniem pieniędzy.
-
Przechowywanie dokumentacji – Galerie muszą przez 5 lat gromadzić i przechowywać dokumentację dotyczącą zidentyfikowanych klientów oraz przeprowadzonych transakcji.
Niedostosowanie się do tych wymogów grozi dotkliwymi karami administracyjnymi, sięgającymi nawet 100 000 złotych. Dodatkowo, osoby zarządzające galerią mogą ponieść odpowiedzialność karną.
Jak Rozpoznać Podejrzane Transakcje?
Aby efektywnie wypełniać obowiązki nałożone przez ustawę AML, galerie sztuki muszą nauczyć się rozpoznawać typowe sygnały mogące wskazywać na pranie brudnych pieniędzy. Oto najczęstsze przejawy tego przestępczego procederu, na które powinny zwracać uwagę:
Nadmierna gotówkowa płatność: Jeśli klient dokonuje zakupu dzieła sztuki za gotówkę w wysokości równoważnej 10 000 euro lub więcej, może to budzić podejrzenia. Przestępcy preferują bowiem tego typu transakcje, aby ukryć nielegalny rodowód środków.
Nietypowa wartość transakcji: Kolejnym sygnałem ostrzegawczym może być dysproporcja między ceną zakupionego dzieła a możliwościami finansowymi klienta. Nagłe i nieuzasadnione wydatki na luksusowe dobra mogą wskazywać na pranie brudnych pieniędzy.
Częste, powtarzające się transakcje: Jeśli ten sam klient dokonuje wielu wysokich transakcji w krótkim czasie, bez racjonalnego wytłumaczenia, takie zachowanie również powinno wzbudzić czujność pracowników galerii.
Brak zainteresowania dziełem sztuki: Klienci prający brudne pieniądze często nie wykazują rzeczywistego zainteresowania zakupywanym obiektem. Najważniejsze dla nich jest jak najszybsze „upłynnienie” nielegalnych środków.
Unikanie kontaktu osobistego: Przestępcy mogą również usiłować ukryć swoją tożsamość, kontaktując się z galerią wyłącznie za pośrednictwem poczty elektronicznej lub kuriera. Takie zachowanie również może budzić podejrzenia.
Niejednoznaczne lub zmienne historie klientów: Klienci prający brudne pieniądze często przedstawiają niejasne, sprzeczne lub zmieniające się informacje na temat źródeł swoich dochodów i majątku. Pracownicy galerii powinni wówczas wnikliwie zweryfikować te dane.
Oczywiście lista sygnałów ostrzegawczych nie jest zamknięta. Dlatego galerie powinny stale śledzić najnowsze wytyczne i zalecenia organów nadzorczych, aby nadążać za ewoluującymi metodami prania brudnych pieniędzy.
Praktyczne Porady dla Galerii Sztuki
Aby skutecznie chronić się przed wykorzystaniem do prania brudnych pieniędzy, galerie sztuki powinny wdrożyć kilka kluczowych środków:
-
Opracowanie wewnętrznej procedury AML: Jak wspomniano, każda instytucja obowiązana musi posiadać indywidualnie dostosowaną procedurę przeciwdziałania praniu pieniędzy. Procedura powinna szczegółowo określać wszystkie obowiązki wynikające z ustawy AML.
-
Regularne szkolenia personelu: Właściciele i pracownicy galerii muszą być systematycznie szkoleni w zakresie rozpoznawania podejrzanych transakcji oraz prawidłowego postępowania zgodnie z wewnętrzną procedurą AML.
-
Skuteczna identyfikacja i weryfikacja klientów: Przed zawarciem transakcji przekraczającej 15 000 euro galerie muszą zbierać i weryfikować dane osobowe klientów. Pomocne mogą być tu zaawansowane narzędzia do oceny ryzyka klienta.
-
Bieżący monitoring transakcji: Pracownicy galerii powinni na bieżąco śledzić przepływy finansowe klientów, aby móc wychwycić i zgłosić wszelkie podejrzane operacje.
-
Współpraca z organami ścigania: W razie wykrycia transakcji budzących wątpliwości, galerie mają obowiązek niezwłocznego powiadomienia Generalnego Inspektora Informacji Finansowej oraz udostępniania niezbędnej dokumentacji.
-
Aktualizacja wiedzy i procedur: Galerie muszą na bieżąco śledzić zmiany w przepisach, wytycznych organów nadzorczych oraz najnowsze trendy w metodach prania brudnych pieniędzy. Pozwoli to na stałe dostosowywanie wewnętrznych rozwiązań.
Tylko kompleksowe podejście, łączące rygorystyczne procedury, szkolenia personelu oraz ścisłą współpracę z organami ścigania, może skutecznie zabezpieczyć galerie sztuki przed staniem się narzędziem w rękach przestępców prących brudne pieniądze.
Wnioski
Pranie brudnych pieniędzy w branży sztuki to poważny problem, który wymaga zdecydowanych działań ze strony instytucji galeryjnych. Nowe przepisy ustawy AML nałożyły na ten sektor szereg obowiązków, które mają na celu uszczelnienie systemu i utrudnienie działalności przestępcom.
Aby sprostać tym wymogom, galerie sztuki muszą wdrożyć kompleksowe procedury, skutecznie identyfikować podejrzane transakcje oraz ściśle współpracować z organami ścigania. Tylko taka wielopłaszczyznowa strategia może zapewnić efektywną ochronę przed praniem brudnych pieniędzy.
Galerie, które zignorują te obowiązki, narażają się nie tylko na dotkliwe kary finansowe, ale również na groźbę zaangażowania w nielegalny proceder. Dlatego też właściciele i pracownicy tych instytucji muszą nieustannie podnosić swoją wiedzę i doskonalić wewnętrzne mechanizmy przeciwdziałania praniu brudnych pieniędzy.
Walka z tym przestępczym procederem to wyzwanie nie tylko dla samych galerii, ale całego społeczeństwa. Tylko poprzez skoordynowane działania instytucji, organów ścigania i świadomych obywateli uda się skutecznie powstrzymać szerzenie się procederu prania brudnych pieniędzy.
