Tożsamość do wynajęcia: mechanizmy kradzieży danych osobowych

Poznaj moich dwóch najlepszych przyjaciół: Pan Nikt i Pani Wszystko

Wyobraź sobie, że budzisz się rano i sięgasz po smartfona, by sprawdzić wiadomości. I wtedy to się dzieje – dostrzegasz nieznane połączenie z banku, wysłane w środku nocy. Szybko sprawdzasz konto i okazuje się, że skradziono z niego całe oszczędności. Chwilę później przychodzi wiadomość od operatora komórkowego o anulowaniu twojej karty SIM z powodu „nieautoryzowanej” czynności. No i na koniec, gdy sprawdzasz swoją skrzynkę pocztową, znajdujesz tam setki wiadomości od firm windykacyjnych o niezapłaconych rachunkach, które jakoby zaciągnąłeś. Co się stało? Ktoś ukradł twoją tożsamość.

Kradzież tożsamości to obecnie jeden z najpoważniejszych problemów związanych z bezpieczeństwem danych osobowych. Według raportu Komisji Europejskiej, każdego roku na całym świecie ofiarą tego procederu pada około 150 milionów osób, co wiąże się ze stratami sięgającymi nawet 600 miliardów dolarów. W Polsce co godzinę zgłaszana jest próba kradzieży tożsamości, a skala tego zjawiska systematycznie rośnie. Dlaczego tak się dzieje? Poznaj moich dwóch najlepszych przyjaciół – Pana Nikogo i Panią Wszystko.

Pan Nikt i Pani Wszystko – pośrednicy w handlu danymi osobowymi

Pan Nikt to zwykły oszust, który może zrobić wszystko, by pozyskać twoje dane osobowe. Nieważne, czy to wyłudzenie numeru PESEL przez telefon, przechwycenie dokumentów z biura czy podszycie się pod pracownika urzędu – on zawsze znajdzie sposób, by się w nie wkraść. Jego specjalnością są wyrafinowane techniki phishingowe, które pozwalają mu bezkarnie zdobywać informacje. Raz nawet podszyłem się pod kuriera kurierskiej firmy, by wyłudzić dane logowania do internetowego konta klienta. Ludzie są tak ufni, że wystarczy trochę charyzmy i dobrej historyjki, by wpaść w moje sidła.

Z kolei Pani Wszystko to pośredniczka, która handluje skradzionymi danymi osobowymi. Jej sklepy internetowe pełne są fałszywych dowodów, kart kredytowych i numerów PESEL. Wszystko to trafia na czarny rynek, gdzie kupują je różnego rodzaju przestępcy – od drobnych oszustów po zorganizowane grupy przestępcze. Pani Wszystko doskonale wie, jak wygląda cały łańcuch kradzieży tożsamości – od wyłudzenia danych, przez ich sprzedaż, aż po późniejsze wykorzystanie do celów przestępczych. I ciągle znajduje nowe sposoby, by ten proceder usprawnić.

Razem z Panem Nikim stanowią doskonały duet – on kradnie, a ona sprzedaje. To właśnie przez takich ludzi tysiące Polaków co roku staje się ofiarami kradzieży tożsamości.

Jak działają złodzieje tożsamości?

Metod kradzieży tożsamości jest wiele, ale najczęściej wykorzystywane są te, które pozwalają na masowe pozyskiwanie danych osobowych. Należą do nich m.in.:

Phishing i social engineering – to techniki polegające na wyłudzaniu danych przez podszywanie się pod instytucje lub osoby zaufane. Oszuści mogą na przykład wysyłać fałszywe maile lub SMS-y z prośbą o podanie loginu i hasła lub numeru karty kredytowej pod pretekstem jakiejś rzekomej usługi.
Kradzież dokumentów – złodzieje mogą ukraść portfel, dowód osobisty lub paszport, by następnie posługiwać się tymi dokumentami do wyłudzania kredytów, zaciągania pożyczek lub otwierania kont bankowych.
Insiderzy – to pracownicy instytucji, którzy mają dostęp do baz danych klientów i nielegalnie udostępniają te informacje przestępcom. Mogą to być zarówno pracownicy banków, firm telekomunikacyjnych, jak i urzędów.
Włamania do systemów informatycznych – złodzieje włamują się do baz danych firm i instytucji, by pozyskać cenne dane osobowe klientów. Ataki hakerskie na duże organizacje to jeden z najpoważniejszych problemów związanych z kradzieżą tożsamości.
Kradzież portfela lub dokumentów z samochodu – to dość proste metody, które wciąż pozwalają na skuteczne pozyskiwanie danych osobowych.

Kiedy już złodziej zdobędzie potrzebne informacje, takie jak imię, nazwisko, numer PESEL, numer dowodu osobistego czy numer karty kredytowej, może je wykorzystać na różne sposoby. Najczęściej są to próby wyłudzenia kredytów, pożyczek lub otwierania kont bankowych.

Jak chronić się przed kradzieżą tożsamości?

Skuteczna ochrona przed kradzieżą tożsamości wymaga podejmowania różnych działań. Oto kilka podstawowych porad:

Bądź ostrożny w internecie – uważaj na podejrzane e-maile, SMS-y i telefony, w których ktoś prosi o podanie danych osobowych. Nigdy nie klikaj w podejrzane linki i nie otwieraj załączników.
Niszcz dokumenty – zamiast wyrzucać do śmieci stare rachunki, umowy czy wydruki, niszcz je w niszczarce lub przetnij na drobne kawałki.
Chroń swoje dokumenty – zawsze noś przy sobie tylko te dokumenty, które są ci w danej chwili potrzebne. Nigdy nie zostawiaj portfela lub dowodu w miejscach publicznych.
Regularnie sprawdzaj swoje konta – często przeglądaj wyciągi bankowe i wyciągi z kart kredytowych pod kątem nieautoryzowanych transakcji.
Zgłaszaj kradzież dokumentów – jeśli stwierdzisz, że twoje dokumenty zostały skradzione lub zgubione, niezwłocznie zgłoś to na policji i w urzędzie gminy, by je unieważnić.
Korzystaj z serwisu DOKUMENTY ZASTRZEŻONE – to ogólnopolska baza skradzionych i zagubionych dokumentów tożsamości, która pomaga w walce z kradzieżą tożsamości. Wystarczy zastrzec skradziony dokument w banku, by dane trafiły do całego systemu.
Monitoruj swoje dane w internecie – regularnie przeszukuj internet pod kątem informacji na swój temat i śledź, czy twoje dane osobowe nie zostały ujawnione w sposób nieuprawniony.
Złóż zawiadomienie o kradzieży tożsamości – jeśli stwierdzisz, że ktoś nielegalnie korzysta z twoich danych, niezwłocznie zgłoś to na policji. Możesz też skontaktować się z serwisem Stop Oszustom, który pomoże ci w tym procesie.

Pamiętaj, że kradzież tożsamości to poważny problem, który może mieć dla ciebie dramatyczne konsekwencje. Dlatego nie czekaj, aż stracisz oszczędności – podejmij działania, by się przed nią chronić. Bądź czujny i nie daj się okraść!