Oszustwa na wnuczka, policjanta – jak chronić się przed wyłudzeniami?

Zastanawiam się, czy kiedykolwiek byłeś w sytuacji, gdy odebrałeś telefon od kogoś, kto podawał się za Twojego wnuczka lub innego członka rodziny w potrzebie. Albo może nagle zadzwonił policjant informujący Cię, że musisz natychmiast przekazać mu pieniądze, by pomóc w zatrzymaniu niebezpiecznych przestępców? Jeśli tak, to prawdopodobnie masz już dość przykre doświadczenia z tego typu oszustwami.

Niestety, metoda „na wnuczka” czy „na policjanta” to wciąż jeden z najczęstszych sposobów, jakimi posługują się przestępcy, by wyłudzić pieniądze od osób starszych. Choć wszyscy zdrowo myślący ludzie z pewnością rozpoznaliby te próby oszustwa, starsze osoby często dają się zwieść, kierując się chęcią niesienia pomocy lub naiwną ufnością. Dlatego tak ważne jest, by być wyczulonym na tego typu sytuacje i nauczyć naszych bliskich, jak radzić sobie z takimi próbami manipulacji.

Jak działają oszuści?

Metoda „na wnuczka” opiera się na wybraniu z książki telefonicznej numeru osoby starszej i podszyciu się pod jej krewnego, który jest w potrzebie. Często są to imiona często występujące wśród starszego pokolenia, takie jak Stanisław, Janina czy Józef. Następnie przestępca dzwoni, udając zestresowanego lub chorego wnuka/krewnego, i prosi o pilną „pożyczkę”. Jego celem jest wyłudzenie jak największej sumy pieniędzy, przy czym zapewnia, że pieniądze zostaną szybko zwrócone.

Aby uwiarygodnić swoją historię, oszust może powoływać się na jakieś „nagłe wydarzenie” – wypadek, areszt, pilną potrzebę zapłacenia rachunku. Często stara się też wzbudzić emocje, płacząc lub błagając o pomoc. Stosuje również szantaż emocjonalny, grożąc na przykład, że w razie braku pomocy wnuk/krewny może trafić do więzienia. Niekiedy próbuje nawet nawiązać z ofiarą dłuższą rozmowę, by ją bardziej oswoić i zmanipulować.

Gdy ofiara daje się przekonać, oszust instruuje ją, by pieniądze przekazać wskazanej osobie – najczęściej jakiemuś „kurierowi” lub „przyjacielowi”. Może też sugerować, by zrobić przelew na konto. Potem znika bez śladu, a ofiara pozostaje z pustkami w portfelu.

Podobnie wygląda schemat działania oszustów podszywających się pod policjantów. Najpierw kontaktują się z ofiarą, podając się za wnuka/krewnego i prosząc o pieniądze. Gdy uda im się wyłudzić część sumy, następnego dnia dzwonią ponownie, tym razem podszywając się pod funkcjonariusza, który potrzebuje dodatkowej „pomocy” w rozpracowywaniu zorganizowanej grupy przestępczej. Ofiara, już wcześniej oszukana, często daje się znów zwieść.

Jak nie dać się oszukać?

Podstawową regułą, której należy zawsze przestrzegać, jest: nigdy nie przekazuj pieniędzy lub cennych przedmiotów nieznanej osobie, nawet jeśli podaje się ona za kogoś z Twojej rodziny lub policjanta. Zawsze zweryfikuj tożsamość rozmówcy, zanim podejmiesz jakiekolwiek działanie.

Oto kilka konkretnych wskazówek, które pomogą Ci ustrzec się przed oszustwem:

Zachowaj ostrożność przy nieoczekiwanych telefonach od krewnych. Jeśli ktoś dzwoni, podając się za Twojego wnuka, siostrzenicę czy kuzyna, i prosi o pilną pomoc finansową, najpierw zadzwoń do tej osoby na znany Ci numer, by potwierdzić jej tożsamość. Nigdy nie działaj pochopnie.
Nie ufaj rozmówcy, jeśli szybko się rozłącza. Często oszuści celowo przerywają połączenie, a następnie dzwonią ponownie, podając się za policjanta. Mają nadzieję, że ofiara będzie już w stanie napięcia i łatwiej da się zmanipulować.
Nigdy nie przekazuj pieniędzy nieznanej osobie. Jeśli ktoś twierdzi, że musi odebrać Twoje oszczędności, odmów. Powiedz, że chcesz najpierw porozmawiać z prawdziwym członkiem rodziny lub policjantem. Pamiętaj, że prawdziwa Policja nigdy nie żąda przekazania pieniędzy w ten sposób.
Nie działaj pod presją czasu. Oszuści często próbują wywierać na Tobie silną presję psychologiczną, namawiając do jak najszybszego przekazania gotówki. Zachowaj spokój i czas na przemyślenie sytuacji.
Poinformuj bliskich o próbie oszustwa. Jeśli ktoś Cię o coś prosi, natychmiast zadzwoń do zaufanych członków rodziny i opowiedz im o całej sytuacji. Nie pozwól, by stała się ona Twoją tajemnicą.
Nie daj się zastraszyć. Oszuści często stosują szantaż emocjonalny, grożąc na przykład, że Twój wnuk trafi do więzienia, jeśli nie pomożesz. Pamiętaj, że to tylko przykrywka, by Cię zmanipulować. Zachowaj zimną krew.
Zgłoś próbę oszustwa na Policję. Jeśli masz jakiekolwiek podejrzenia, że ktoś usiłuje Cię oszukać, natychmiast powiadom Policję, dzwoniąc pod numery 997 lub 112. Twoja reakcja może uchronić inne osoby przed staniem się ofiarami.

Warto również pamiętać, że banki i instytucje finansowe mają specjalne procedury, by chronić klientów przed takimi oszustwami. Jeśli planujesz dokonać większej wypłaty lub przelewu, porozmawiaj najpierw z pracownikami banku. Mogą oni udzielić Ci cennych wskazówek i pomóc rozpoznać próbę wyłudzenia.

Jak chronić bliskich?

Osoby starsze są szczególnie narażone na tego typu oszustwa, ponieważ często są samotne, mają mniejsze zaufanie do nowych technologii i łatwiej poddają się emocjonalnej presji. Dlatego tak ważne jest, byśmy my, młodsi, mieli świadomość tych zagrożeń i przekazywali ją naszym bliskim.

Warto regularnie rozmawiać z naszymi rodzicami, dziadkami czy innymi starszymi osobami w rodzinie, upewniając się, że wiedzą, jak rozpoznać próbę oszustwa. Możemy też zachęcać ich do skontaktowania się z nami lub Policją w razie podejrzanych telefonów.

Pamiętajmy również, by nie traktować takich przestępstw lekceważąco. Nawet jeśli ktoś z naszych bliskich dał się oszukać, nie powinniśmy go winić. Zamiast tego otoczmy go wsparciem i pomóżmy mu zgłosić sprawę na Policję. Tylko wspólnymi siłami możemy skutecznie walczyć z narastającą plagą oszustw „na wnuczka” i „na policjanta”.

Chociaż trudno jest całkowicie wyeliminować to ryzyko, stosując się do powyższych wskazówek znacznie zwiększysz swoje bezpieczeństwo. Pamiętaj też, by regularnie odwiedzać stronę stop-oszustom.pl, gdzie znajdziesz więcej porad i aktualnych informacji na temat różnych rodzajów oszustw.

Bądź czujny, ale nie daj się paraliżować lękiem. Uzbrojony w wiedzę i wsparcie bliskich możesz śmiało stawić czoła nawet najbardziej wyrafinowanym próbom wyłudzenia. Twoje bezpieczeństwo jest najważniejsze!