Nie pamiętam czasów, gdy internet nie był nieodłączną częścią naszego codziennego życia. Dorastając w cyfrowej erze, moje dzieci wydawały się być z nim związane od zawsze – sprawnie poruszają się w świecie aplikacji, korzystają z nich płynnie, wręcz bezgłośnie. Podczas gdy ja czasem muszę poprosić je o pomoc, oni zdają się niemal wyczuwać kolejne zmiany w cyberświecie.
Lecz ta łatwość, z jaką najmłodsi użytkownicy surfują po internecie, niekoniecznie przekłada się na ich bezpieczeństwo. Choć dorośli często mają problem z nadążeniem za kolejnymi trendami, to to my, rodzice i opiekunowie, mamy obowiązek zadbać o to, by nasze dzieci były chronione przed niebezpieczeństwami czyhającymi w sieci.
Dziecko w sieci – realność XXI wieku
Według danych opublikowanych przez Główny Urząd Statystyczny, 99,7% gospodarstw domowych z dziećmi ma dostęp do szerokopasmowego internetu, a 99,8% uczniów korzysta z niego regularnie. Dzieci z klas 1-3 wręcz nie znają czasów bez smartfona.
Nic w tym dziwnego – internet to nieodłączna część naszego życia. Stał się on niezbędnym narzędziem edukacji, rozrywki i komunikacji. Nie dziwi więc, że najmłodsi czują się w nim jak „ryba w wodzie”. Ale czy to oznacza, że są tam bezpieczni?
Wyzwania ery cyfrowej
Niestety, choć internet otworzył drzwi do nieograniczonych możliwości, to jednocześnie stworzył nowe, niespotykane wcześniej zagrożenia. Dzieci w wieku 7-9 lat, choć zwinnie poruszają się po cyfrowym świecie, mogą nie mieć wystarczającego doświadczenia, by samodzielnie bronić się przed nimi.
Dlatego właśnie LexDigital wraz z zespołem ekspertów Naukowej i Akademickiej Sieci Komputerowej Dyżurnet.pl stworzył poradnik, który ma pomóc chronić najmłodszych przed niebezpieczeństwami czyhającymi w sieci. Jakie to zagrożenia?
Najczęstsze niebezpieczeństwa czyhające w sieci
Sharenting – kiedy własne dziecko staje się obiektem zagrożeń
Niestety, my sami, rodzice i opiekunowie, możemy nieświadomie narażać nasze dzieci na niebezpieczeństwa w sieci. Aż 40% rodziców dzieli się w internecie zdjęciami i filmami na których są dzieci. Rocznie wrzucamy do sieci średnio 72 zdjęcia i 24 filmy ze swoimi pociechami.
Wielu z nas nie zdaje sobie sprawy, że publikując takie treści, możemy narażać nasze dzieci. W internecie nic nie ginie – zdjęcia i filmy mogą trafić w najodleglejsze zakątki sieci, a nawet na strony pedofilskie, gdzie mogą być wykorzystywane do stworzenia nielegalnych treści.
Ponadto, aż 42% rodziców nie korzysta z ograniczeń prywatności i udostępnia zdjęcia większym grupom znajomych liczącym nawet do 200 osób, a 20% rodziców dzieli się nimi z dalszymi znajomymi i nieznajomymi, przekraczając 200 odbiorców.
Jak temu zaradzić? Przed każdym opublikowaniem zdjęcia czy filmu naszego dziecka warto zadać sobie kilka ważnych pytań: Czy na pewno chcę, aby ta treść stała się częścią cyfrowego śladu, który pozostanie z nim na zawsze w internecie? Czy nie lepiej zrezygnować z jej opublikowania?
Grooming – gdy obcy próbują się zaprzyjaźnić
Innym poważnym zagrożeniem dla dzieci w sieci są pedofile, wykorzystujący internet do nawiązywania kontaktów z najmłodszymi. Taka forma relacji, zwana groomingiem, ma na celu doprowadzenie do seksualnego nadużycia wobec dziecka.
Przestępcy stopniowo próbują zaprzyjaźnić się z dzieckiem, by następnie zachęcić je do spotkania, aktywności seksualnej przed kamerą czy wysyłania intymnych zdjęć. Podstawą ochrony jest rozmowa z dzieckiem, zwracanie uwagi na zmiany w jego zachowaniu oraz wyrobienie w nim ograniczonego zaufania do osób poznawanych online.
Ważne jest również nauczenie dziecka podstaw dotyczących intymności – że jego ciało należy tylko do niego, nikt nie ma prawa go dotykać, namawiać do rozbierania się czy szantażować. W razie dyskomfortu powinno przerwać rozmowę.
Patoinfluencerzy – gdy autorytet staje się zagrożeniem
Innym niebezpieczeństwem, przed którym musimy chronić nasze dzieci, są patoinfluencerzy – osoby z ogromnym gronem odbiorców, promujące szkodliwe, nierealne postawy lub nielegalne zachowania.
Patoinfluencerzy często nakręcają kontrowersje, skandale, dyskryminację i hejt, nie biorąc odpowiedzialności za swoje czyny. Jednocześnie tworzą fałszywy obraz rzeczywistości, pełen przepychu, ale pozbawiony problemów. Ich przekaz ogranicza się zwykle do płytkiego konsumpcjonizmu.
Dla dziecka, które poszukuje autorytetów, kontakt z taką osobą może być niezwykle niebezpieczny. Choć prostym rozwiązaniem wydaje się zablokowanie danego patoinfluencera, to niestety nic nie gwarantuje, że dziecko nie skorzysta z urządzenia rówieśnika.
Najskuteczniejszą metodą ochrony jest więc szczera rozmowa, wyjaśnienie, dlaczego proponowane przez patoinfluencerów wzorce są nie do zaakceptowania. Równie istotne jest monitorowanie treści polecanych dziecku przez platformy internetowe oraz promowanie rzetelnych, sprawdzonych twórców.
Uzależnienie od ekranu – gdy smartfon staje się nałogiem
Kolejnym, niepokojącym zjawiskiem jest uzależnienie dzieci od mediów mobilnych. Aplikacje na smartfony, jak choćby TikTok, są zaprojektowane w taki sposób, aby odbiorca spędził w nich jak najwięcej czasu. Często obserwujemy, jak dzieci wpatrują się w ekran niemal podczas każdej czynności – posiłku, mycia zębów, a nawet przechodzenia przez ulicę.
Uzależnienie od telefonu działa analogicznie do uzależnienia od substancji psychoaktywnych. Może ono wynikać z braku pewności siebie, problemów w domu lub szkole, a także po prostu z braku pomysłu na alternatywne formy spędzania czasu.
Aby temu zaradzić, kluczowe są rozmowa z dzieckiem, uświadomienie mu nadmiernej konsumpcji mediów mobilnych oraz ustalenie zdrowych nawyków związanych z korzystaniem z telefonu. Warto również promować aktywności offline i wprowadzić zasady cyfrowej higieny dla całej rodziny.
7 nawyków, które uchronią Twoje dziecko przed zagrożeniami w sieci
Choć internet stał się nieodłączną częścią naszego życia, a jego zalet nie sposób przecenić, musimy pamiętać, że niesie on ze sobą także poważne zagrożenia dla naszych dzieci. Oto 7 nawyków, które pomogą Ci chronić swoją pociechę:
-
Kontroluj ustawienia prywatności – niezależnie, czy profil w serwisie społecznościowym prowadzisz Ty, czy Twoje dziecko, upewnij się, że są one ustawione na najbardziej restrykcyjny poziom. Zadbaj również o ochronę rodzicielską na urządzeniach dziecka.
-
Unikaj publicznych sieci Wi-Fi – te dostępne w galeriach handlowych, restauracjach czy na lotniskach są łatwym celem dla hakerów. Mogą oni przejąć nad nimi kontrolę i podstawiać fałszywe strony internetowe w celu wyłudzenia danych.
-
Aktualizuj oprogramowanie – regularne aktualizowanie systemu operacyjnego, przeglądarki i aplikacji znacznie zwiększa poziom bezpieczeństwa Twoich urządzeń. Pamiętaj, by przed instalacją nowych programów upewniać się, że pochodzą one ze sprawdzonych źródeł.
-
Sprawdzaj wycieki danych – na stronie haveibeenpwned.com możesz za darmo sprawdzić, czy Twój lub Twojego dziecka adres e-mail nie wyciekł podczas wycieku danych. Jeśli tak, niezwłocznie zmień powiązane z nim hasła.
-
Ustal zasady korzystania z urządzeń – wspólnie z dzieckiem wypracujcie rozsądne reguły, które pomogą ograniczyć czas spędzany przed ekranem. Pamiętaj, by samemu stosować się do tych ustaleń – Twój przykład będzie tu kluczowy.
-
Monitoruj aktywność dziecka – regularnie przeglądaj materiały polecane przez platformy, z których korzysta Twoje dziecko. Wyłącz także sugestie, które mogą prowadzić do niepożądanych treści.
-
Rozmawiaj i edukuj – otwarta rozmowa, tłumaczenie zagrożeń i kształtowanie nawyków to najskuteczniejsza metoda ochrony. Ucz dziecko krytycznego myślenia i walki z dezinformacją – to umiejętności, które będą go chronić przez całe życie.
Bezpieczeństwo w sieci – nieustanne wyzwanie
Internet nieustannie się zmienia, a wraz z nim ewoluują zagrożenia, przed którymi musimy chronić nasze dzieci. Choć to zadanie może wydawać się trudne i czasochłonne, pamiętajmy, że to nasza najważniejsza rodzicielska powinność.
Dlatego warto skorzystać z dostępnych materiałów edukacyjnych, takich jak scenariusze lekcji i karty pracy przygotowane przez LexDigital we współpracy z Naukową i Akademicką Siecią Komputerową Dyżurnet.pl. To doskonałe narzędzia, które pomogą nam wytłumaczyć dziecku zagadnienia związane z bezpieczeństwem w sieci.
Pamiętajmy też, że nasza własna czujność i zaangażowanie w ten temat są kluczowe. Tylko wspólnymi siłami – rodzica i dziecka – możemy skutecznie stawić czoła wyzwaniom ery cyfrowej. A stop-oszustom.pl jest tu, by nas w tym wspierać.
