Wzrost zagrożenia oszustwami w e-commerce
Pandemia COVID-19 oraz postępująca digitalizacja społeczeństwa w Polsce to dwa kluczowe czynniki, które znacząco przyczyniły się do wzrostu popularności e-commerce. Coraz więcej Polaków przenosi swoje zakupy do internetu, a w ślad za tym podążają także cyberprzestępcy. Dane zebrane przez CERT Polska, działający w strukturach Państwowego Instytutu Badawczego NASK, pokazują, że już w 2021 roku liczba incydentów cyberbezpieczeństwa związanych z oszustwami na najpopularniejszych polskich portalach zakupowych, takich jak Allegro, OLX czy Vinted, wzrosła ponad 5-krotnie w porównaniu do poprzedniego roku. Natomiast w 2022 roku liczba realnych incydentów tego typu była niemal 7-krotnie wyższa niż w 2020 roku.
Jednym z niepokojących trendów jest również gwałtowny wzrost liczby fałszywych sklepów internetowych, których celem jest wyłudzanie danych dostępowych do kont bankowych klientów. W 2020 roku w porównaniu do 2018 roku ich liczba zwiększyła się aż o 1256 punktów procentowych. Nawet porównując rok 2022 z rokiem ubiegłym, wciąż odnotowuje się 34-procentowy wzrost liczby portali podszywających się pod sklepy online.
Te alarmujące statystyki ukazują skalę zagrożenia, przed którym stają użytkownicy internetu w Polsce. Cyberprzestępcy coraz częściej przenoszą swoją działalność do sieci, wykorzystując nową, cyfrową rzeczywistość do prowadzenia rozmaitych oszukańczych praktyk.
Pułapki edukacyjne cyberprzestępców
Jednym z niepokojących trendów, który należy mieć na uwadze, jest wykorzystywanie przez cyberprzestępców sfery edukacji do realizacji swoich nielegalnych celów. Obserwowane w ostatnim czasie przypadki pokazują, że sprawcy nie cofają się przed próbami wyłudzenia danych lub pieniędzy pod przykrywką ofert edukacyjnych.
Fałszywe kursy i szkolenia online
Jedną z popularnych metod stosowanych przez oszustów jest tworzenie fałszywych ofert kursów i szkoleń online. Cyberprzestępcy podszywają się pod legalne instytucje edukacyjne, proponując atrakcyjne programy nauczania w atrakcyjnych cenach. Aby zwiększyć wiarygodność, wykorzystują profesjonalnie zaprojektowane strony internetowe, a nawet podrabiają certyfikaty i dyplomy.
W rzeczywistości celem tych działań jest wyłudzenie danych osobowych i loginów do kont bankowych kursantów pod pretekstem opłat za naukę. Nieświadomi użytkownicy, uwiedzeni obietnicą zdobycia nowych umiejętności, często bezkrytycznie udostępniają swoje poufne informacje, stając się ofiarami cyberprzestępców.
Fałszywe konkursy i nagrody
Inną często spotykaną metodą oszustów jest organizowanie fałszywych konkursów edukacyjnych z atrakcyjnymi nagrodami. Cyberprzestępcy rozsyłają fałszywe zawiadomienia o wygranych, informując ofiary, że aby odebrać nagrodę, muszą wpłacić niewielką kwotę tytułem opłaty manipulacyjnej lub podać dane swojej karty kredytowej.
Oczywiście po dokonaniu przelewu lub podaniu danych karty, ofiara nie otrzymuje żadnej nagrody, a jej pieniądze lub dane zostają bezpowrotnie utracone. Tego typu działania mają na celu wyłudzenie środków finansowych lub informacji umożliwiających dalsze kradzieże tożsamości.
Fałszywe aplikacje edukacyjne
Cyberprzestępcy często wykorzystują także popularność aplikacji mobilnych w celu rozpowszechniania złośliwego oprogramowania. Tworzą fałszywe aplikacje edukacyjne, które pozornie mają wspierać naukę i rozwój użytkowników, ale w rzeczywistości są narzędziami do kradzieży danych lub generowania nielegalnych zysków.
Instalując takie aplikacje, nieświadomi użytkownicy narażają się na utratę wrażliwych informacji, takich jak dane logowania, numery kart kredytowych czy dostęp do prywatnych wiadomości. Ponadto fałszywe aplikacje mogą generować niechciane reklamy lub dokonywać nieautoryzowanych transakcji finansowych.
Wpływ na ofiary
Ofiary oszustw edukacyjnych w sieci mogą doświadczyć poważnych konsekwencji, zarówno finansowych, jak i psychologicznych. Utrata środków pieniężnych przeznaczonych na opłaty za fałszywe kursy lub nagrody może być dotkliwym ciosem dla budżetów domowych, szczególnie w czasach rosnącej inflacji.
Ponadto kradzież danych osobowych i informacji bankowych może prowadzić do dalszych strat finansowych, takich jak nieuprawnione transakcje na skradzionych kontach lub wykorzystanie tożsamości do innych nielegalnych działań. Ofiary mogą również doświadczać stresu, niepokoju i poczucia bezradności, borykając się z konsekwencjami bycia oszukanym.
Istotnym aspektem jest również wpływ tego typu incydentów na zaufanie do internetu i instytucji edukacyjnych. Doświadczenie bycia ofiarą oszustwa może zniechęcać użytkowników do korzystania z legalnych, bezpiecznych platform edukacyjnych online, co w dłuższej perspektywie może mieć negatywny wpływ na rozwój kompetencji cyfrowych społeczeństwa.
Jak unikać pułapek edukacyjnych cyberprzestępców?
Aby chronić się przed oszustwami edukacyjnymi w sieci, warto zastosować kilka podstawowych zasad bezpieczeństwa:
-
Weryfikuj źródła i wiarygodność ofert: Przed podjęciem jakichkolwiek działań związanych z edukacją online, dokładnie sprawdź pochodzenie i wiarygodność ofert. Upewnij się, że pochodzą one od znanych, renomowanych instytucji edukacyjnych.
-
Unikaj płatności z góry: Bądź ostrożny, gdy wymagana jest pełna opłata za kurs lub szkolenie przed jego rozpoczęciem. Legitymowane instytucje edukacyjne często oferują elastyczne plany płatności lub możliwość rozłożenia opłat na raty.
-
Weryfikuj certyfikaty i dyplomy: Zanim zdecydujesz się na zakup kursu, dokładnie sprawdź autentyczność oferowanych certyfikatów i dyplomów. Skontaktuj się z instytucją wydającą, aby potwierdzić, że są one rzeczywiście wystawiane przez nią.
-
Uważaj na atrakcyjne nagrody: Bądź szczególnie ostrożny, gdy otrzymujesz informacje o wygranych w konkursach edukacyjnych. Sprawdź wiarygodność organizatora i upewnij się, że oferta nie jest jedynie przykrywką do wyłudzenia danych lub pieniędzy.
-
Unikaj pobierania nieznanych aplikacji: Zanim zainstalujesz jakąkolwiek aplikację edukacyjną, dokładnie sprawdź jej pochodzenie i recenzje. Unikaj pobierania programów z nieznanych źródeł, które mogą zawierać złośliwe oprogramowanie.
-
Zgłaszaj podejrzane działania: Jeśli napotkasz cokolwiek, co wzbudza Twoje podejrzenia, niezwłocznie zgłoś to organom ścigania lub zespołowi CERT Polska. Twoje zgłoszenie może pomóc w identyfikacji i powstrzymaniu cyberprzestępców.
-
Dbaj o bezpieczeństwo danych osobowych: Nigdy nie udostępniaj swoich danych osobowych, loginów lub haseł do kont bankowych bez upewnienia się, że jest to w pełni bezpieczne i legalne.
Pamiętaj, że cyberprzestępcy nieustannie poszukują nowych sposobów na oszukiwanie użytkowników. Zachowaj czujność, krytycznie analizuj otrzymywane oferty i nie wahaj się prosić o pomoc specjalistów, aby chronić się przed pułapkami edukacyjnymi w sieci.
Podsumowanie
Gwałtowny rozwój e-commerce w Polsce, napędzany przez pandemię COVID-19 oraz rosnącą inflację, niestety idzie w parze ze wzrostem aktywności cyberprzestępców. Dane zebrane przez CERT Polska pokazują, że liczba incydentów związanych z oszustwami na popularnych portalach zakupowych znacząco rośnie z roku na rok.
Jednym z niepokojących trendów jest wykorzystywanie przez sprawców sfery edukacji do realizacji swoich nielegalnych celów. Fałszywe kursy i szkolenia online, oszukańcze konkursy z nagrodami oraz malware ukryty w aplikacjach edukacyjnych to tylko kilka z wielu metod stosowanych przez cyberprzestępców.
Ofiary tych oszustw mogą doświadczać poważnych konsekwencji finansowych, a także psychologicznych, zmagając się z utratą środków i poczuciem bezradności. Istotnym aspektem jest również negatywny wpływ takich incydentów na zaufanie do internetu i instytucji edukacyjnych.
Aby chronić się przed pułapkami edukacyjnymi cyberprzestępców, należy stosować podstawowe zasady bezpieczeństwa, takie jak weryfikacja źródeł i wiarygodności ofert, unikanie przedpłat, sprawdzanie certyfikatów i dyplomów oraz ostrożność przy pobieraniu aplikacji. Zgłaszanie podejrzanych działań organom ścigania lub zespołowi CERT Polska może również pomóc w identyfikacji i powstrzymaniu sprawców.
Pamiętajmy, że dbałość o własne bezpieczeństwo w sieci, szczególnie w obszarze edukacji online, jest kluczowa, aby nie paść ofiarą oszustw cyberprzestępców. Zachowując czujność i stosując dobre praktyki, możemy skutecznie chronić się przed pułapkami zastawianymi przez sprawców.
