Przestępcy Czają Się Wszędzie – Jak Rozpoznać Oszustwo i Ustrzec Się Przed Stratami
Czy pamiętacie czasy, gdy operatorzy komórkowi kusili nas usługami SMS premium, oferując dostęp do różnych treści za pomocą krótkich wiadomości? Był to typowy przykład oszustwa, który przez lata przynosił sporą korzyść przestępcom, a przy okazji narażał nieświadomych klientów na poważne straty finansowe.
Na szczęście w 2018 roku wprowadzono w Polsce nowe Prawo Telekomunikacyjne, które znacznie ukróciło ten proceder. Usługi SMS premium są teraz domyślnie wyłączone, a operator musi uzyskać wyraźną zgodę abonenta przed ich włączeniem. Niestety sprytni przestępcy szybko znaleźli nowy sposób na wyłudzanie pieniędzy – płatności mobilne.
Płatności mobilne to możliwość dokonania zakupu w Internecie za pośrednictwem swojego operatora GSM. Koszt zakupionej usługi jest doliczany do faktury za telefon. Na pierwszy rzut oka może to wydawać się wygodne rozwiązanie, ale w praktyce stało się kolejnym polem do działania dla oszustów.
Jak Działają Płatności Mobilne i Dlaczego Stały Się Narzędziem Dla Naciągaczy?
Aby korzystać z płatności mobilnych, sprzedawca musi podpisać umowy ze wszystkimi operatorami GSM w Polsce i zintegrować się z ich systemami. Alternatywą jest skorzystanie z usług bramek płatniczych, pobierających jednak wysokie prowizje (nawet do 50%).
Ponadto, płatności mobilne niosą za sobą szereg niedogodności dla klientów. Brak jest konkretnego dowodu sprzedaży między kupującym a sprzedawcą – fakturę wystawia operator, pośredniczący w transakcji. Księgowym również może sprawić to kłopot, gdy na firmowej fakturze pojawi się pozycja typu „film” czy „gra”.
Biorąc pod uwagę mnogość innych metod płatności online, takich jak karty, bramki bankowe, Blik, Google Pay, Apple Pay czy PayPal, płatności mobilne nie wydają się mieć znaczącej przewagi. Są one jednak popularnym rozwiązaniem wśród grupy zwolenników, a wśród nich – naciągaczy.
Jak Naciągacze Wykorzystują Płatności Mobilne?
Historia lubi się powtarzać. Podobnie jak w przypadku oszustw SMS premium, przestępcy wysyłają ofiarom wiadomości sugerujące aktywację jakiejś usługi. Kiedy ofiara próbuje ją wyłączyć, okazuje się, że wysłanie takiego SMS-a było już płatne.
Jednak jeśli ofiara, kierując się zdrowym rozsądkiem, zignoruje taki SMS, to przykra niespodzianka czeka ją na najbliższej fakturze od operatora. Okazuje się bowiem, że za każdy kolejny tydzień od otrzymania wiadomości, operator nalicza opłatę, na przykład 14,99 zł.
W opisanym przykładzie, operator Play naliczył opłatę za usługę „Zamów z Play”, której dostawcą okazał się serwis www.playvod.pl – zupełnie niezwiązany z Play. Kiedy ofiara próbowała reklamować tę sprawę u operatora, ten odsyłał ją do dostawcy usługi, tłumacząc, że jedynie pośredniczył w transakcji.
Gdzie Szukać Legalnych Serwisów VOD?
Zapytany, gdzie zazwyczaj szukamy filmowych nowości lub klasyków kina, większość z nas wskazałaby popularne serwisy VOD, takie jak Netflix, Disney+, Amazon Prime Video czy HBO Max. Niewielu z nas słyszało natomiast o serwisach VOD, takich jak Playvod czy Watchmovie.
Ci, którzy świadomie korzystają z tych platform, stanowią raczej wąskie grono. Tymczasem to właśnie z dostawcami ostatnich dwóch serwisów VOD operatorzy GSM podpisali umowy na pośrednictwo w płatnościach mobilnych. Wspomniana wcześniej usługa „Zamów z Play” jest tego przykładem.
Zajrzyjmy Pod Maskę Płatności Mobilnych
Postanowiłem przyjrzeć się bliżej, jak wyglądają płatności mobilne od strony technicznej. Zacząłem przeglądać stronę operatora Play, u którego korzystam z usług, w poszukiwaniu informacji na ten temat.
Dowiedziałem się, że usługa nosi nazwę „Zapłać z Play” i polega na tym, że klient podaje swój numer telefonu, otrzymuje kod SMS, który przepisuje w formularzu, a operator GSM dolicza wartość zakupu do faktury. Warto zauważyć, że w opisanym wcześniej przykładzie, opłaty zostały doliczone bez żadnego odwiedzania strony i przepisywania kodu.
Zainteresowała mnie również ta usługa z perspektywy sprzedawcy, a nie końcowego użytkownika. Postanowiłem więc zgłębić temat, kontaktując się z biurem obsługi.
Cyrk Biurokratyczny Wokół Płatności Mobilnych
Próba uzyskania informacji na temat oferty dla sprzedawców okazała się prawdziwym wyzwaniem. Musiałem przebrnąć przez rozmowy z kilkoma konsultantami, zanim uzyskałem jakiekolwiek konkretne informacje.
Akt I: Brak zrozumienia
Akt II: Brak takiej usługi
Akt III: Być może mamy, ale nic o tym nie wiemy
Po tych rozmowach wciąż nie wiedziałem nic o usłudze, ale dostałem adres, pod którym mógłbym się dowiedzieć więcej. Wysłałem więc wiadomość z zapytaniem o ofertę dla sprzedawców usług cyfrowych w zakresie płatności mobilnych.
Tajemnicze Serwisy VOD i Ich Powiązania
Mimo upływu niemal dwóch miesięcy, nikt z biura obsługi klienta biznesowego nie raczył udzielić mi odpowiedzi. W międzyczasie postanowiłem przyjrzeć się bliżej serwisowi www.playvod.pl, który naliczył owe opłaty.
Strona ta oferuje dostęp do około 260 filmów w ramach abonamentu, za który mamy płacić 14,99 zł tygodniowo, czyli ponad 60 zł miesięcznie. Dla porównania, za połowę tej kwoty Netflix oferuje kilka tysięcy filmów, w tym nowości i własne produkcje, a także ponad tysiąc seriali.
Zastanawia mnie, na ile serwis www.playvod.pl jest realną i konkurencyjną platformą VOD, a na ile przykrywką do wyłudzania płatności. Postanowiłem więc zagłębić się w temat jeszcze bardziej.
Sieć Powiązanych Spółek i Domen
Wróciłem do strony www.playvod.pl i przeanalizowałem jej zawartość. Zwróciłem uwagę na kilka kwestii budzących wątpliwości z punktu widzenia przepisów RODO.
Po pierwsze, na małym ekranie, na przykład smartfona, użytkownik, jeśli nie przewinie strony do dołu, może wysłać formularz bez widoczności informacji o opłatach i regulaminach. Ponadto, link kierujący do regulaminu serwisu, www.playvod.pl/regulamin, nie prowadzi nikąd, a użytkownik jest ponownie kierowany na stronę główną.
W stopce strony z formularzem zakupu znajdują się także linki do Polityki Prywatności oraz Cookies, które również kierują na stronę główną. Natomiast adres email [email protected] prowadzi do domeny justpay.pl.
Wygląda na to, że wszystkie te serwisy i spółki są ze sobą powiązane. Postanowiłem to sprawdzić.
DA Mobile i Pass2Mobile – Powiązane Spółki
Odkryłem, że w wyniku połączenia spółek DA Mobile sp. z o.o. oraz Pass2Mobile sp. z o.o., nowym dostawcą serwisu Playvod stała się spółka Pass2Mobile sp. z o.o. To właśnie ta firma jest obecnie administratorem danych osobowych użytkowników serwisu.
Ponadto, w komunikacie na stronie Playvod znajduje się informacja, że w związku ze zmianą administratora danych osobowych, zmienił się również regulamin serwisu. Warto zauważyć, że link do nowego regulaminu ponownie nie działa.
Analizując dalej, trafiłem na stronę www.dacare.pl, która wydaje się być główną stroną spółki Pass2Mobile. Znajduję tam informację, że firma posiada także drugi serwis bardzo podobny do Playvod – watchmovie.pl.
Justpay.pl – Kolejne Ogniwo w Łańcuchu
Docierając do kolejnej domeny, justpay.pl, okazuje się, że jest to serwis świadczący usługi pośrednictwa w płatnościach pomiędzy operatorami GSM a sprzedawcami. Jest to więc coś w rodzaju bramki płatniczej, integrującej płatności mobilne oraz SMS Premium różnych operatorów.
W danych kontaktowych justpay.pl ponownie znajduję adres al. Jana Pawła II 22 w Warszawie, który jest wspólny dla wszystkich opisywanych serwisów i spółek. Ponadto, z klauzuli informacyjnej RODO na stronie justpay.pl dowiaduję się, że administratorem danych osobowych jest firma Digital Virgo Polska SA.
Wydaje się, że wszystkie te firmy i serwisy są ze sobą powiązane. Sprawdziłem to w KRS – firmy Digital Virgo Polska SA oraz Pass2Mobile Sp. z o.o. mają wspólne osoby w zarządach.
Walka z Systemem i Nieskuteczność Operatora
Ponieważ operator Play nie przyjął mojej reklamacji i zasugerował kontakt bezpośrednio ze sprzedawcą, tak też zrobiłem. Przez kilka dni próbowałem uzyskać jakąkolwiek informację pod numerem telefonu podanym na stronach wszystkich opisywanych spółek. Jedyne, co mi się udawało, to wysłuchanie 60-sekundowego nagrania, po czym połączenie było automatycznie kończone.
Następnie wysłałem wiadomość email na adres [email protected], przedstawiając szczegółowo moją sytuację i żądając wyjaśnień. Niestety, do dnia dzisiejszego nie otrzymałem żadnej odpowiedzi.
Nieoczekiwana Korekta Faktury przez Operatora Play
Pomimo braku reakcji ze strony sprzedawców, ku mojemu zaskoczeniu, operator Play przysłał mi korektę faktury, anulując wcześniej pobrane opłaty. Stało się to bez żadnych dodatkowych wyjaśnień z ich strony.
Pozostaje tylko jedno pytanie – ile jest osób, które nie miały tyle czasu, chęci lub samozaparcia, by wyjaśniać niesłusznie pobrane opłaty? Gdyby nie mój zawodowy interes w tej sprawie, zapewne sam bym machnął ręką.
Znalazłem jednak ciekawy materiał na artykuł i mam nadzieję, że przyda się on czytelnikom bloga w uniknięciu podobnych oszustw. Jeśli macie podobne doświadczenia, podzielcie się nimi w komentarzach. Zostawcie również swój email, aby otrzymywać informacje o nowych treściach i zagrożeniach.
Praktyczne Porady Jak Ustrzec Się Przed Oszustwami
Analizując opisaną sytuację, warto zwrócić uwagę na kilka kluczowych kwestii, które mogą pomóc uniknąć bycia ofiarą podobnych oszustw:
-
Zablokuj Płatności Mobilne u Operatora: Upewnij się, że masz zablokowane płatności mobilne u swojego operatora. Często są one domyślnie włączone, a to właśnie one stanowią pożywkę dla naciągaczy.
-
Uważaj na Podejrzane Wiadomości SMS: Nie reaguj na wiadomości sugerujące aktywację jakiejś usługi, którą rzekomo wykonałeś. Najlepiej zignoruj takie SMS-y, nawet jeśli wydają się autentyczne.
-
Regularnie Sprawdzaj Swoje Faktury: Uważnie przeglądaj swoje faktury od operatora pod kątem nieznanych lub podejrzanych pozycji. Nie zwlekaj z reklamacją, jeśli zauważysz coś niepokojącego.
-
Kontaktuj Się Bezpośrednio z Dostawcą Usługi: Jeśli operator odsyła Cię do dostawcy usługi, nie zwlekaj i skontaktuj się z nim bezpośrednio. Żądaj wyjaśnień i udokumentowania okoliczności rzekomego zakupu.
-
Powołuj Się na Przepisy RODO: W ramach RODO masz prawo żądać udostępnienia informacji na temat przetwarzania Twoich danych osobowych. Skorzystaj z tego uprawnienia, jeśli masz wątpliwości co do legalności działań.
-
Nie Daj Się Zastraszyć: Nie daj się zastraszyć groźbami i żądaniami zapłaty. Stań twardo na gruncie przepisów i żądaj wyjaśnień. Jeśli to konieczne, nie wahaj się zgłosić sprawy na policję lub do odpowiednich organów nadzorczych.
Pamiętaj, że czujność i wiedza na temat potencjalnych zagrożeń to klucz do u