Cyberatak na Twoje dane osobowe – jak się bronić?

Czy czujesz się bezpieczny w cyfrowym świecie?

Prawdę mówiąc, nie jest to już tak oczywiste. Każdego dnia jesteśmy narażeni na różnego rodzaju zagrożenia związane z naszymi danymi osobowymi. Czy to kradzież tożsamości, wyłudzenie pieniędzy czy po prostu wyciek wrażliwych informacji – cyberprzestępcy mają coraz więcej sposobów, by nas złapać w swoją sieć.

A co, jeśli to właśnie Ty stałeś się ofiarą takiego ataku? Jakie kroki powinieneś podjąć, by się bronić? Oto kompletny przewodnik, który odpowie na te pytania i nie tylko. Przygotuj się, bo w cyfrowym świecie nigdy nie wiadomo, co może Cię spotkać.

Rosnące zagrożenie – skala problemu

Zacznijmy od danych. Według raportu Identity Theft Resource Center, do końca września 2021 roku doszło do większej liczby naruszeń danych niż w całym poprzednim roku. Incydenty te dotknęły setki milionów osób na całym świecie. Łącznie stwierdzono 417 naruszeń danych z 61 003 474 ofiarami, 20 eksponowanych danych z 99 128 886 ofiarami oraz jeden wyciek danych z 700 000 000 ofiar.

Większość z tych incydentów była związana z cyberatakami, głównie phishingiem i działaniem oprogramowania ransomware. Choć w raporcie nie analizowano naruszeń w świecie offline, nie zapominajmy, że fizyczna kradzież dokumentów tożsamości również stanowi poważne zagrożenie.

Co ciekawe, według raportu serwisu ChronPESEL.pl i Krajowego Rejestru Długów, aż 54% Polaków nie wie lub nie jest pewna, co powinni zrobić w przypadku wycieku danych. Wyższą wiedzę w tej kwestii deklarują osoby młode, między 18 a 34 rokiem życia.

To zatrważające dane, które pokazują, że problem wycieku danych osobowych narasta, a świadomość społeczeństwa wciąż pozostawia wiele do życzenia. Dlatego ważne jest, abyśmy wszyscy wiedzieli, jak radzić sobie w takiej sytuacji. Czas najwyższy, żeby się temu bliżej przyjrzeć.

Wyciek danych – skutki i działania

Wyciek danych to niepożądany incydent skutkujący niezamierzonym lub celowym ujawnieniem danych. Może on mieć miejsce zarówno w Internecie, jak i na dyskach twardych czy laptopach. Przyczyną wycieku danych nie zawsze są umyślne ataki hakerów, ale także błędy użytkowników, awarie lub niesprawne systemy i sprzęty.

Konsekwencje takiego zdarzenia mogą być naprawdę poważne. Kradzież tożsamości, wyłudzenia, a nawet szkody w miejscu pracy – to tylko niektóre z nich. Najważniejsze jest, aby jak najszybciej zareagować, gdy tylko zorientujesz się, że Twoje dane wyciekły.

Co powinieneś zrobić w takiej sytuacji? Oto kilka kluczowych kroków:

1. Wyloguj się z miejsc, w których doszło do wycieku. Następnie zmień hasła i skorzystaj z dwuskładnikowego uwierzytelniania, jeśli jest dostępne. Pamiętaj, aby tworzyć oryginalne hasła, składające się z co najmniej 12 znaków, zawierające cyfry, małe i duże litery.

2. Jeśli wyciek dotyczył danych z dokumentów tożsamości lub karty płatniczej, w pierwszej kolejności zastrzeż je w banku. Możesz skontaktować się z każdą placówką, niezależnie od tego, czy posiadasz w niej konto – wszystkie banki w Polsce należą do programu Dokumenty Zastrzeżone. Możesz też skorzystać z międzybankowego Systemu Zastrzegania Kart, dzwoniąc pod numer 48 828 828 828.

3. Zgłoś sprawę na policję. Nie musisz osobno zastrzegać dokumentów w urzędzie – informacja od razu pojawi się w Rejestrze Dowodów Osobistych, a dokument zostanie zastrzeżony z dniem zgłoszenia. Zatrzymaj potwierdzenie zgłoszenia – będzie ono dowodem w sprawie sądowej, jeśli Twoje dane zostaną później wykorzystane.

4. Zażądaj wyjaśnień od administratora danych. Masz prawo uzyskać informacje na temat tego, jakie dane wyciekły, w czyim posiadaniu się obecnie znajdują oraz czy administrator zgłosił wyciek do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych (PUODO). Możesz także domagać się rekompensaty, np. w postaci rabatu na usługi.

5. Jeśli nie otrzymasz satysfakcjonującej odpowiedzi, złóż skargę do PUODO. Zawrzyj w niej wszystkie posiadane informacje oraz opisz, jakich działań oczekujesz. Pamiętaj jednak, że PUODO nie może nakazać administratorowi wypłacenia Ci odszkodowania – może jedynie wymagać od niego podjęcia konkretnych działań związanych z przetwarzaniem Twoich danych lub nałożyć karę pieniężną.

6. Regularnie monitoruj swoje konto w Biurze Informacji Kredytowej. Jeśli przestępca spróbuje wykorzystać Twoje dane, do systemu BIK wpłynie zapytanie, a Ty otrzymasz natychmiastowe powiadomienie o próbie wyłudzenia.

7. Zachowaj szczególną ostrożność. Cyberprzestępcy mogą wykorzystać wiedzę o wycieku, by przeprowadzić atak phishingowy i wyłudzić od Ciebie dodatkowe dane, dostęp do systemów i usług. Uważaj na podejrzane linki i wiadomości.

Pamiętaj, że w przypadku wycieku danych masz określone prawa. Możesz domagać się wyjaśnień, rekompensaty, a nawet skierować sprawę na drogę sądową. Nie pozwól, by Twoje dane posłużyły do nielegalnych działań!

Jak ustrzec się przed wyciekiem danych?

Oczywiście, najlepszym rozwiązaniem jest zapobieganie samemu wyciekowi. Jak możesz się przed tym ustrzec?

Przede wszystkim, zachowaj szczególną ostrożność przy korzystaniu z urządzeń mobilnych. Surfshark radzi, aby regularnie aktualizować system operacyjny i aplikacje, szyfrować dane oraz unikać podejrzanych linków i załączników. Warto także zainstalować sprawdzone oprogramowanie antywirusowe.

Dbaj również o bezpieczeństwo swoich haseł. Nigdy nie używaj tego samego hasła do wielu kont, a przynajmniej zastosuj się do zasady „jedno hasło – jedno konto”. Twórz oryginalne, złożone hasła, korzystając ze sprawdzonych generatorów. Aktywuj też dwuskładnikowe uwierzytelnianie wszędzie, gdzie to możliwe.

Jeśli sprzedajesz lub pozbywasz się starego sprzętu, pamiętaj, aby wcześniej wyczyścić go z wszelkich danych osobowych. W telefonie czy komputerze pozostawiasz bowiem po sobie loginy, hasła i inne poufne informacje, które mogą wpaść w niepowołane ręce.

Regularnie sprawdzaj też, czy Twoje hasła nie wyciekły do Internetu. Możesz to zrobić na stronie Have I Been Pwned. Wystarczy, że podasz swój adres e-mail lub numer telefonu, aby sprawdzić, czy nie znalazły się one w bazie wycieków.

Jeśli zaś jesteś pracownikiem firmy, upewnij się, że Twoja organizacja podchodzi do ochrony danych osobowych poważnie. Odo24 radzi, aby regularnie przeprowadzać audyty zgodności z przepisami i normami, takie jak RODO. To niezbędne narzędzie w dzisiejszym, coraz bardziej skomplikowanym otoczeniu prawno-regulacyjnym.

Pamiętaj – Twoje dane to Twoja wartość. Chroń je jak najlepiej potrafisz, bo cyberprzestępcy nie będą się nad Tobą litować. Bądź czujny i reaguj natychmiast, gdy coś pójdzie nie tak. Na stop-oszustom.pl znajdziesz więcej porad, jak chronić się przed cyberzagrożeniami.

Podsumowanie

Cyberbezpieczeństwo to już nie rzadkość, a codzienność. Każdego dnia jesteśmy narażeni na ataki hakerów, kradzież tożsamości i wycieki danych osobowych. Choć skala problemu jest ogromna, a świadomość społeczeństwa wciąż niewystarczająca, możemy podjąć konkretne kroki, by się bronić.

Najważniejsze, aby zareagować natychmiast, gdy tylko zorientujesz się, że Twoje dane wyciekły. Wyloguj się, zmień hasła, zastrzeż dokumenty i zgłoś sprawę na policję. Domagaj się też wyjaśnień od administratora oraz rozważ skierowanie skargi do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych.

Pamiętaj również, by dbać o bezpieczeństwo na co dzień – chroń swoje urządzenia, twórz oryginalne hasła i regularnie sprawdzaj, czy nie wyciekły. Tylko wtedy masz szansę ustrzec się przed cyberprzestępcami i uniknąć poważnych konsekwencji wycieku danych.

Choć świat cyfrowy niesie ze sobą coraz więcej zagrożeń, możesz nauczyć się im skutecznie przeciwdziałać. Bądź czujny, działaj zdecydowanie, a Twoje dane osobowe będą bezpieczne. Zadbaj o to już dziś!