Wraz z rosnącą popularnością zakupów online, zjawisko oszustw w e-handlu również narasta. Pandemia COVID-19 oraz postępująca digitalizacja społeczeństwa w Polsce to główne czynniki, które wpłynęły na tę dynamiczną zmianę. Dane zebrane przez CERT Polska wskazują, że w 2021 roku liczba incydentów cyberbezpieczeństwa związanych z oszustwami na najpopularniejszych polskich portalach zakupowych wzrosła ponad 5-krotnie w porównaniu do poprzedniego roku. Sytuacja nadal się pogarsza – w 2022 roku liczba realnych incydentów tego typu była już niemal 7-krotnie wyższa niż w 2020 roku.
Luka w zabezpieczeniach podczas wyprzedaży
Szczególnie narażone na działania cyberprzestępców są okresy wzmożonej aktywności sprzedażowej, takie jak Black Friday czy Cyber Monday. Wówczas wzrasta liczba transakcji online, a co za tym idzie – także aktywność oszustów. Powodem tej podatności na oszustwa jest fakt, że konsumenci w gorączce zakupów często przeoczają standardowe środki ostrożności.
Jak pokazują statystyki, w okresie przedświątecznym i okolice Black Friday liczba incydentów cyberbezpieczeństwa związanych z oszustwami na najpopularniejszych polskich portalach zakupowych rośnie lawinowo. Tylko w 2021 roku w porównaniu do 2020 roku odnotowano blisko 5-krotny wzrost takich incydentów. Z kolei w 2022 roku liczba realnych incydentów tego typu była już niemal 7-krotnie wyższa niż dwa lata wcześniej.
Powodem tej tendencji jest fakt, że w okresie wyprzedaży konsumenci są bardziej skłonni do pochopnych i mniej uważnych decyzji zakupowych. Poszukiwanie okazji i presja czasu sprawia, że nabywcy często nie weryfikują wiarygodności sprzedawców czy bezpieczeństwa transakcji. To stwarza idealne warunki dla działania cyberprzestępców, którzy wykorzystują tę sytuację, by wyłudzić dane i pieniądze od niczego niespodziewających się klientów.
Fałszywe sklepy internetowe
Jedną z najpoważniejszych form oszustw w okresie wyprzedaży są fałszywe sklepy internetowe. Cyberprzestępcy tworzą je, by wyłudzić dane dostępowe do kont bankowych użytkowników i opróżnić te konta. Dane CERT Polska pokazują, że od 2019 roku liczba takich fałszywych sklepów rośnie w lawinowym tempie. W 2020 roku, w porównaniu z rokiem 2018, ich liczba wzrosła aż o 1256 punktów procentowych. Nawet porównując 2022 rok z poprzednim wciąż widać 34-procentowy wzrost liczby portali podszywających się pod sklepy online.
Fałszywe sklepy internetowe są często bardzo dobrze przygotowane – wyglądają profesjonalnie, oferują atrakcyjne promocje i rabaty. Jednak w rzeczywistości ich celem jest wyłudzenie danych logowania do kont bankowych klientów. Po uzyskaniu tych poufnych informacji cyberprzestępcy mogą opróżnić konta ofiar z oszczędności.
Inną niebezpieczną praktyką jest tworzenie przez oszustów fałszywych wersji popularnych platform aukcyjnych, takich jak Allegro, OLX czy Vinted. Celem jest tu również wyłudzenie danych logowania i pieniędzy klientów.
Jak rozpoznać fałszywy sklep?
Aby ustrzec się przed padnięciem ofiarą oszustwa podczas wyprzedaży, warto zwrócić uwagę na kilka kluczowych czynników:
- Wiarygodność sprzedawcy: Sprawdź opinie i reputację sprzedawcy. Unikaj sklepów, które mają niewiele lub negatywne opinie.
- Adres strony internetowej: Legitymowane sklepy mają zazwyczaj intuicyjne i logiczne adresy URL. Bądź podejrzliwy wobec domen z losowymi literami i cyframi.
- Certyfikat bezpieczeństwa: Autentyczne sklepy mają ważny certyfikat SSL/TLS, co oznacza, że ich strona internetowa jest szyfrowana (zaczynają się one od „https://”).
- Kontakt ze sprzedawcą: Sprawdź, czy możesz skontaktować się ze sprzedawcą przez różne kanały (e-mail, telefon, czat). Brak tych możliwości może świadczyć o oszustwie.
- Atrakcyjność oferty: Jeśli oferta wydaje się zbyt atrakcyjna, by była prawdziwa, prawdopodobnie jest to próba oszustwa.
Warto również pamiętać, aby dokonywać płatności kartą kredytową, a nie przelewem bankowym. Karty kredytowe oferują lepszą ochronę w przypadku oszustwa.
Zgłaszanie oszustw
Jeśli mimo zachowania ostrożności padniesz ofiarą oszustwa, niezwłocznie zgłoś ten incydent do CERT Polska. Możesz to zrobić za pośrednictwem strony stop-oszustom.pl. Twoje zgłoszenie pomoże CERT Polska lepiej monitorować i zwalczać tego typu cyberprzestępczość.
Podsumowując, w okresie wzmożonej aktywności sprzedażowej, takim jak Black Friday, szczególnie ważne jest zachowanie czujności i ostrożności przy dokonywaniu zakupów online. Warto wziąć pod uwagę przedstawione wskazówki, aby ustrzec się przed niebezpiecznymi pułapkami zastawianymi przez cyberprzestępców. Pamiętaj też, że zgłaszanie incydentów do CERT Polska to ważny krok w walce z rosnącą skalą oszustw w e-handlu.
