Krajowa Administracja Skarbowa (KAS) odegrała kluczową rolę w walce z oszustwami podatkowymi w Polsce w ostatnich latach. Podejmowane przez nich działania uszczelniające system podatkowy przyniosły znaczące efekty, jednak nie obyło się bez wyzwań i kontrowersji.
Zmniejszenie Luki w VAT – Kluczowy Sukces KAS
Jednym z największych sukcesów KAS było znaczące zmniejszenie luki w podatku od wartości dodanej (VAT). Zgodnie z danymi Komisji Europejskiej, w 2015 roku luka ta wynosiła aż 24,5% – co oznaczało, że ok. 40 mld zł nie wpłynęło do budżetu państwa. Jednak dzięki intensywnym działaniom podejmowanym przez KAS, do 2017 roku luka ta spadła do zaledwie 14%.
Według ekspertów, kluczową rolę w tej redukcji odegrało wprowadzenie w 2016 roku tzw. pakietu paliwowego, który przyczynił się do zwiększenia sprzedaży legalnego paliwa. Równie istotne skutki przyniosło również wprowadzenie comiesięcznego raportowania Jednolitego Pliku Kontrolnego (JPK), dzięki czemu wiele nieprawidłowości mogło być natychmiast wykrywanych.
Dodatkowo, w 2017 roku wdrożono system monitorowania przewozów towarów wrażliwych, który pozwolił na bieżąco śledzić transport importowanych do Polski towarów. Rok później, wraz z wprowadzeniem systemu teleinformatycznego STIR oraz mechanizmu podzielonej płatności (split payment), KAS zyskała kolejne narzędzia do walki z wyłudzeniami VAT.
Sukcesy w Podatkach Dochodowych, Ale Wolniejsze Tempo
Działania uszczelniające KAS przyniosły również pozytywne efekty w ściągalności podatków dochodowych. Według danych Ministerstwa Finansów, w 2018 roku wpływy z tych podatków były o ponad 16,3 mld zł wyższe niż rok wcześniej – co oznaczało wzrost o około 15,5%.
Jednak eksperci podkreślają, że w podatkach dochodowych KAS nie może reagować tak szybko jak w VAT. Niemniej, poprawa ściągalności została osiągnięta m.in. dzięki wysokiemu wzrostowi gospodarczemu na poziomie ok. 5% rocznie.
Ministerstwo Finansów zapowiedziało również, że w 2019 roku planuje przedłożyć projekty 3 nowych ustaw podatkowych regulujących opodatkowanie dochodów – w tym uproszczony PIT dla osób fizycznych nieprowaodzących działalności gospodarczej.
Konsolidacja KAS – Ocena Mieszana
Kolejnym ważnym elementem działań było utworzenie Krajowej Administracji Skarbowej poprzez konsolidację administracji podatkowej, celnej i kontroli skarbowej. Choć wzrost wpływów budżetowych wskazuje, że ta reorganizacja przynosi pozytywne efekty, to eksperci podkreślają, że trudno jeszcze ocenić, czy faktycznie pozwoli ona uniknąć podejmowania działań uciążliwych dla podatników i przedsiębiorców.
Według prof. Jadwigi Glumińskiej-Pawlic, czas pokaże, czy organy KAS staną się nowoczesną i przyjazną administracją, sprawnie pobierającą daniny publiczne i dbającą o bezpieczeństwo finansowe państwa. Podkreśliła także, że dobra administracja to także dobrze opłacana administracja.
Kontrowersje Wokół Narzędzi Uszczelniających
Choć działania KAS przyniosły wymierne sukcesy, nie obyło się bez kontrowersji. Eksperci zwracają uwagę, że niektóre z narzędzi wprowadzonych w ramach uszczelniania systemu podatkowego mogą nadmiernie ingerować w prawa podatników i przedsiębiorców**.
Według dr. Krzysztofa Radzikowskiego, system STIR, umożliwiający organom skarbowym blokowanie kont podatników, budzi obawy, że może oznaczać „śmierć biznesową” dla przypadkowych podmiotów. Z kolei dr Paweł Mikuła zaznacza, że część zmian głęboko ingeruje w prawa człowieka i obywatela, nie przewidując wystarczających instrumentów ochrony.
Ponadto, eksperci zwracają uwagę, że proces uszczelniania systemu VAT przesunął ośrodek decyzyjny ze stanowienia prawa na stosowanie prawa, co może prowadzić do nadmiernej uznaniowości organów podatkowych.
Wyzwania Stojące Przed KAS
Choć działania KAS przyniosły wiele sukcesów, eksperci wskazują na obszary wymagające dalszej poprawy i wyzwania stojące przed tą instytucją. Wśród nich wymienia się:
- Potrzebę dalszego upraszczania i odformalizowania przepisów podatkowych, aby ułatwić compliance dla uczciwych podatników
- Konieczność wzmocnienia instrumentów ochrony praw podatników i przedsiębiorców, aby zapobiec nadmiernej uznaniowości organów
- Wyzwanie utrzymania wysokiej efektywności przy jednoczesnym zachowaniu przyjaznego nastawienia do podatników
Podsumowując, działania KAS w walce z oszustwami podatkowymi przyniosły znaczące sukcesy, jednak nie obyło się bez wyzwań i kontrowersji. Kluczowe będzie znalezienie właściwej równowagi pomiędzy skutecznością a ochroną praw podatników, aby budować zaufanie do systemu podatkowego. Dalsze usprawnienia i reformy w tym zakresie z pewnością będą przedmiotem ożywionej debaty w najbliższej przyszłości.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat przeciwdziałania oszustwom, odwiedź stronę https://stop-oszustom.pl/.
