Czy naprawdę myślisz, że to nie może przytrafić się tobie?
Kiedy po raz pierwszy usłyszałem o „vishing”, czyli oszukiwaniu przez oszustów podających się za pracowników banku przez telefon, pomyślałem, że to zjawisko dotyczy wyłącznie naiwnych lub starszych osób. Przecież nikt normalny nie dałby się na to nabrać, prawda? Cóż, okazało się, że byłem w błędzie.
Nie ma znaczenia, czy jesteś młody, czy stary, bogaty czy biedny – cyberprzestępcy nie wybierają ofiar przypadkowo. Wykorzystują ludzkie słabości, takie jak zaufanie, nieuwaga czy strach. A gdy już wpadniesz w ich sidła, trudno będzie ci się z nich wyrwać.
Dlatego tak ważne jest, abyśmy byli czujni i nauczyli się rozpoznawać niebezpieczne sygnały. W końcu lepiej zapobiegać niż później naprawiać skutki. A w dzisiejszych czasach cyberzagrożeń nie może być mowy o lekceważeniu.
Najpopularniejsze metody oszustw telekomunikacyjnych
Zanim przejdziemy do tego, jak można się chronić, warto przyjrzeć się najpopularniejszym sposobom działania cyberprzestępców. Oto kilka przykładów:
1. Phishing na OLX
Otrzymujesz wiadomość od osoby zainteresowanej kupnem przedmiotu, którym sprzedajesz na OLX. Oszust proponuje zapłatę przez nową, rzekomo bezpieczną, metodę – np. przelew na konto. Sugeruje też, że pieniądze już zostały przelane, a ty musisz tylko kliknąć w dołączony link, aby je odebrać. Oczywiście link ten prowadzi do spreparowanej strony, na której masz się „zalogować”, by dokonać transakcji. W rzeczywistości to tylko pretekst do wykradzenia twoich danych.
2. Phishing na BLIKA
Przestępcy włamują się na konto znajomego na Facebooku lub innym portalu społecznościowym. Następnie, podszywając się pod niego, wysyłają do jego kontaktów prośbę o pożyczkę, do której spłaty mają użyć kodu BLIK. Ofiara, myśląc, że pomaga przyjacielowi, beztrosko udostępnia ten kod – a w efekcie traci pieniądze.
3. „Vishing” – oszustwa na „policjanta”
Oszuści dzwonią, podając się za funkcjonariuszy policji lub pracowników poczty. Twierdzą, że twoje oszczędności są zagrożone i musisz natychmiast przekazać je „do depozytu”, by je uratować. Albo że masz współuczestniczyć w akcji nakierowanej na zatrzymanie przestępców. Nakłaniają cię do pozostawienia pieniędzy w umówionym miejscu lub przekazania ich „zaufanemu” kurierowi.
4. Oszustwa na „pracownika banku”
Tutaj schemat jest podobny – dzwoni do ciebie ktoś, podając się za pracownika banku. Twierdzi, że twoje dane zostały przechwycone i grozi ci utratą oszczędności. By temu zapobiec, masz zainstalować „bezpieczną” aplikację na swoim urządzeniu. Oczywiście jest to program, który daje oszustom zdalny dostęp do twojego konta.
5. Oszustwa na fałszywej poczcie głosowej
Otrzymujesz wiadomość SMS z informacją, że masz oczekującą wiadomość głosową. Klikasz w dołączony link, by ją odsłuchać – a w efekcie ściągasz na swój telefon złośliwe oprogramowanie, za pomocą którego przestępcy mogą wyprowadzać pieniądze z twojego konta.
Jak widzisz, metody są różne, ale zawsze opierają się na tym samym – próbie wyłudzenia twoich poufnych danych lub bezpośredniego dostępu do twojego konta. Cyberprzestępcy stale udoskonalają swoje techniki, by być jeszcze bardziej przekonujący.
Jak się bronić?
Tak, to wszystko brzmi dość przerażająco. Ale spokojnie – są sprawdzone sposoby, by ustrzec się przed takimi oszustwami. Oto kilka z nich:
1. Bądź podejrzliwy
Nie ufaj bezkrytycznie każdemu, kto do ciebie dzwoni lub pisze. Nawet jeśli osoba podaje się za kogoś, kogo znasz, zweryfikuj to, zanim podejmiesz jakiekolwiek działanie. Zadzwoń do tej osoby pod znanym ci numerem lub skontaktuj się z nią na innym, bezpiecznym kanale.
2. Nie udostępniaj poufnych danych
Nigdy, ale to nigdy, nie podawaj osobie, która do ciebie dzwoni, loginu, hasła, numeru karty płatniczej ani kodu SMS. Prawdziwy pracownik banku czy instytucji nigdy o to nie zapyta.
3. Nie instaluj „bezpiecznych” aplikacji
Jeśli ktoś namawia cię do zainstalowania jakiejkolwiek aplikacji, bądź bardzo ostrożny. Może to być sposób na przejęcie kontroli nad twoim urządzeniem.
4. Nie pozostawiaj pieniędzy w umówionym miejscu
Jeśli ktoś prosi cię, byś zostawił gotówkę w określonym punkcie, aby „uchronić ją przed kradzieżą”, to z pewnością jest to oszustwo. Nigdy nie rób tego, nawet jeśli osoba podaje się za funkcjonariusza policji.
5. Zgłaszaj podejrzane sytuacje
Jeśli masz choćby cień wątpliwości, że ktoś próbuje cię oszukać, natychmiast poinformuj o tym odpowiednie instytucje. Możesz zgłosić to na stronie CERT Polska lub na policję.
6. Bądź wyczulony na nieprawidłowości
Uważnie sprawdzaj każdy link, jaki otrzymujesz – czy prowadzi on na prawdziwe, znane ci strony. Zwróć też uwagę na nietypowe adresy e-mail lub numery telefonów. Jeśli cokolwiek wydaje ci się podejrzane, zignoruj to.
7. Korzystaj z usług BIK
Warto założyć konto na stronie BIK.pl, by mieć pełen wgląd w swoje finanse i móc na bieżąco monitorować transakcje. To dobre zabezpieczenie na wypadek, gdyby oszuści uzyskali dostęp do twoich danych.
Podsumowanie
Niestety, oszustwa w cyberprzestrzeni to nieodłączna część naszej rzeczywistości. Ale to nie znaczy, że musimy im bezbronnie ulegać. Wystarczy zachować zdrowy rozsądek, śledzić pojawiające się informacje o nowych metodach działania przestępców i stosować podstawowe zasady bezpieczeństwa.
Pamiętaj – to ty jesteś gospodarzem swojego konta bankowego i danych osobowych. Nikt nie ma prawa ich wymagać czy żądać od ciebie. Bądź czujny, weryfikuj każde podejrzane działanie i nie obawiaj się zgłaszać go odpowiednim organom. Tylko w ten sposób możesz skutecznie bronić się przed telekomunikacyjnymi przestępcami.
A jeśli mimo to padniesz ofiarą oszustwa, niezwłocznie skontaktuj się ze swoim bankiem, by zablokować konto i uniemożliwić dalsze kradzieże. Pamiętaj też, by zgłosić incydent na stronie stop-oszustom.pl – to pomoże ostrzec innych przed niebezpieczeństwem.
Choć świat cyberprzestępczości staje się coraz bardziej wyrafinowany, nie daj się zastraszyć. Bądź czujny, a bezpieczeństwo twoich finansów i danych osobowych będzie dobrze chronione.
