Jak nie dać się oszukać na popularnych platformach zbiórek crowdfundingowych

Otwórz portfel, ale uważaj!

Masz ochotę wesprzeć jakiś oryginalny pomysł lub innowacyjny projekt, ale boisz się, że Twoje pieniądze mogą wpaść w niepowołane ręce? Nie jesteś jedyny! Oszustwa na platformach crowdfundingowych to niestety coraz częstsze zjawisko. Jednak nie poddawaj się – poznaj kilka sprawdzonych sposobów, dzięki którym będziesz mógł bezpiecznie inwestować w najciekawsze przedsięwzięcia online.

Zacznijmy od początku. Crowdfunding to jedna z najszybciej rozwijających się form finansowania projektów. Pozwala ona twórcom na zebranie potrzebnych środków bezpośrednio od zainteresowanych osób, a inwestorom daje możliwość wsparcia ciekawych pomysłów i uzyskania w zamian różnego rodzaju nagród czy udziałów. Niestety, wraz ze wzrostem popularności tej metody, pojawiło się też więcej oszustów, którzy chcą wykorzystać naiwność i entuzjazm społeczności crowdfundingowej.

Według danych z Crowdzone.pl, w Polsce wartość rynku crowdfundingu dłużnego, czyli pożyczek społecznościowych, sięga już kilkudziesięciu milionów złotych rocznie. To wciąż niewiele w porównaniu do Zachodu, ale i tak stanowi kuszącą ofertę dla nieuczciwych graczy. Dlatego warto wiedzieć, na co szczególnie uważać, żeby nie dać się nabrać.

Jak rozpoznać potencjalne oszustwo?

Pierwszą i najważniejszą rzeczą jest dokładne sprawdzenie historii i wiarygodności twórcy kampanii. Rzetelny projektodawca powinien mieć na swoim koncie już zrealizowane przedsięwzięcia, a przynajmniej jasno przedstawioną wizję i plan działania. Jeśli ktoś po raz pierwszy próbuje swoich sił w crowdfundingu, to niekoniecznie musi być oszustem, ale z pewnością warto poprosić go o dodatkowe referencje lub informacje na temat jego doświadczenia.

Równie istotne jest uważne przejrzenie opisu projektu. Poszukaj szczegółów na temat planowanego wykorzystania zebranych funduszy, harmonogramu prac, a także możliwych nagród dla wspierających. Jeśli coś wydaje ci się niejasne lub podejrzanie ogólnikowe, to lepiej zrezygnuj z inwestycji.

Dobrym sposobem na uniknięcie kłopotów jest także sprawdzenie, czy dana platforma crowdfundingowa cieszy się dobrą opinią. Badania pokazują, że renomowane serwisy, takie jak Kickstarter czy Indiegogo, mają niższy odsetek nieudanych kampanii niż mniej znane witryny. Warto więc poświęcić trochę czasu na researche, zanim zdecydujesz się na wsparcie konkretnego projektu.

Uważaj na podejrzane sygnały

Niezależnie od tego, jak atrakcyjny wydaje ci się dany pomysł, zawsze zachowaj zdrowy rozsądek. Oto kilka typowych czerwonych flag, które powinny cię zaniepokoić:

Brak aktualizacji i komunikacji z twórcami. Rzetelni projektodawcy systematycznie informują swoich sponsorów o postępach prac i ewentualnych opóźnieniach. Jeśli kampania milczy, to może to oznaczać kłopoty.
Nierealistyczne cele finansowe. Jeśli dana inicjatywa próbuje zebrać absurdalnie wysoką kwotę w bardzo krótkim czasie, to prawdopodobnie mamy do czynienia z naciągaczami, a nie z poważnym przedsięwzięciem.
Podejrzanie niska lub wysoka stopa zwrotu. Podobnie jak w przypadku tradycyjnych inwestycji, w crowdfundingu również oprocentowanie zbyt dobre, by było prawdziwe, lub wręcz przeciwnie – nierealistycznie niskie, mogą budzić wątpliwości.
Niewyjaśnione opóźnienia. Jeśli twórcy nieustannie przesuwają terminy realizacji projektu, a ich wyjaśnienia wydają się mało przekonujące, to jest to wyraźny sygnał, że coś może być nie tak.
Brak transparentności. Rzetelni projektodawcy chętnie dzielą się szczegółowymi informacjami na temat swojej działalności. Jeśli ktoś próbuje ukrywać kluczowe dane, to lepiej unikać takiej inwestycji.

Oczywiście zdarzają się także autentyczne przedsięwzięcia, które napotykają na nieoczekiwane trudności. Dlatego zawsze warto dociekać przyczyn wszelkich problemów, zanim podejmiemy decyzję o wycofaniu wsparcia. Liczy się przede wszystkim dobra komunikacja i transparentność ze strony twórców.

Jak bezpiecznie inwestować?

Teraz, kiedy wiesz już, na co szczególnie uważać, pora przejść do konkretnych kroków, które pozwolą ci zainwestować bezpiecznie. Oto moje top 5 wskazówek:

Dywersyfikuj swój portfel. Nie wkładaj wszystkich jajek do jednego koszyka. Rozłóż ryzyko, inwestując w kilka różnych projektów.
Czytaj uważnie regulaminy. Zapoznaj się ze wszystkimi warunkami, zanim zdecydujesz się wesprzeć daną kampanię. Upewnij się, że rozumiesz, na co się decydujesz.
Korzystaj z zaufanych platform. Jak wspomniałem wcześniej, serwisy typu stop-oszustom.pl cieszą się lepszą opinią i mają niższy wskaźnik nieudanych zbiórek.
Nie inwestuj więcej, niż możesz stracić. Pamiętaj, że crowdfunding, podobnie jak każda inna forma inwestycji, wiąże się z ryzykiem. Nigdy nie wkładaj w to pieniędzy, których utrata mogłaby cię poważnie zranić.
Zaufaj swojej intuicji. Jeśli coś w danej kampanii wydaje ci się podejrzane, to lepiej zrezygnuj. Lepiej dmuchać na zimne, niż potem żałować.

Oczywiście żadne z tych zaleceń nie gwarantuje ci 100% bezpieczeństwa, ale z pewnością znacząco zminimalizuje ryzyko, że staniesz się ofiarą oszustwa. Pamiętaj, że świadome i rozważne inwestowanie to klucz do udanych crowdfundingowych przygód.

Ucz się na cudzych błędach

Na koniec chciałbym podzielić się z tobą kilkoma konkretnymi przykładami nieudanych kampanii crowdfundingowych, abyś mógł wyciągnąć z nich wnioski. To doskonała lekcja tego, czego nie robić.

Jeden z najbardziej głośnych przypadków to nieudana zbiórka na Kalendarz Komiksowy 2016. Twórcy nie tylko nie dotarli do wyznaczonego celu, ale także narobili sporo zamieszania wokół wysyłki nagród dla wspierających. Kluczowe błędy to brak doświadczenia w prowadzeniu tego typu kampanii, niejasna komunikacja z darczyńcami oraz nierealistyczne założenia finansowe.

Innym przykładem jest projekt inteligentnej lodówki Coolest Cooler, który mimo zdobycia ponad 13 milionów dolarów na Kickstarterze, okazał się totalną klapą. Opóźnienia w dostawach, problemy techniczne i brak kontroli nad produkcją doprowadziły do bankructwa firmy i rozczarowania setek tysięcy backerów.

Takich historii jest naprawdę wiele. Niekiedy twórcy po prostu nie radzą sobie z realizacją swoich wizji, a czasem okazuje się, że od początku mieli złe intencje. Dlatego tak ważne jest, abyśmy jako inwestorzy nauczyli się wyciągać wnioski z cudzych błędów i stosowali opisane wcześniej zasady ostrożności.

Podsumowanie

Crowdfunding to świetna forma wspierania ciekawych pomysłów i innowacyjnych projektów. Jednak, podobnie jak w każdej inwestycji, należy zachować należytą ostrożność, aby nie paść ofiarą oszustwa. Starannie weryfikuj twórców kampanii, uważnie czytaj regulaminy, korzystaj z zaufanych platform i ufaj swojej intuicji. Dzięki temu będziesz mógł bezpiecznie i z czystym sumieniem inwestować w najciekawsze przedsięwzięcia online.