Wstęp: Niewinni naiwni?
Nie chcę Cię straszyć, ale jesteśmy w dobie rosnącej liczby transakcji online, a co za tym idzie – coraz większego ryzyka stania się ofiarą oszustwa finansowego. Oszuści coraz częściej wykorzystują fałszywe oferty matrymonialne, aukcje na platformach sprzedażowych takich jak OLX czy Vinted oraz szybkie metody płatności BLIK. Raporty CERT Polska pokazują, że z roku na rok rośnie liczba oszustw finansowych dotyczących podejrzanych działań online.
Dlatego ważne jest, abyśmy poznali metody oraz mechanizmy stosowane przez współczesnych cyberoszustów, byśmy nie stali się ich kolejnymi ofiarami. W artykule dowiesz się, na co zwrócić uwagę, by bezpiecznie poruszać się w sieci i uniknąć przykrych niespodzianek.
Oszustwo telekomunikacyjne – czym jest?
Zanim zagłębimy się w niuanse rozpoznawania i zgłaszania oszustw, warto mieć jasność, czym właściwie jest oszustwo telekomunikacyjne. W polskim prawie zostało ono zdefiniowane w artykule 286 Kodeksu karnego. Mowa tam o przestępstwie polegającym na świadomym wprowadzeniu innej osoby w błąd w celu nakłonienia jej do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem.
Wyłudzenie, jako specyficzna forma oszustwa, również ma odniesienie w tym artykule. Charakteryzuje się ono zachowaniem oszusta, które skłania jego nieświadomą ofiarę do przekazania pieniędzy lub innego mienia. Przykładami wyłudzeń mogą być fałszywe ogłoszenia sprzedaży towarów, które po dokonaniu zapłaty nigdy nie zostają dostarczone, czy też nieuczciwe propozycje inwestycyjne mające przynieść duże zyski.
Takie działania są ścigane przez prawo, a ich sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat, a w szczególnych sytuacjach dużych malwersacji finansowych – nawet do 15 lat.
Metody oszustw telekomunikacyjnych
Obecnie coraz więcej transakcji sprzedażowych i płatności odbywa się online, a dostęp do informacji jest łatwiejszy niż kiedykolwiek wcześniej. Niestety, ludzie nadal pozostali ufni i łatwowierni. Choć oszustwa mogą przybierać różne formy, to większość z nich opiera się na kilku zasadach: wzbudzeniu zaufania, ponagleniu i wykorzystaniu nieuwagi ofiary.
Współcześni oszuści do wyłudzenia pieniędzy wykorzystują nowoczesne technologie, z których chętnie korzystamy, gdyż są one szybkie i łatwo dostępne – takie jak sklepy internetowe, portale sprzedażowe (np. OLX) oraz szybkie płatności BLIK.
Poniżej przedstawiam najczęściej spotykane oszustwa finansowe oraz sposoby na ich uniknięcie.
Oszustwa na platformach sprzedażowych
Oszuści często wykorzystują platformy takie jak OLX czy Vinted do zamieszczania atrakcyjnych, ale fikcyjnych ofert sprzedażowych lub podają się za potencjalnych kupców naszych przedmiotów wystawionych na aukcji. Takie oszustwa internetowe często polegają na wyłudzeniu towaru, pieniędzy lub przekierowaniu użytkownika do fałszywej strony płatniczej czy imitującej serwis bankowy.
Aby się przed tym bronić i bezpiecznie kupować w internecie, zwróć uwagę na następujące aspekty i przestrzegaj poniższych zasad:
- Sprawdź ocenę i opinie sprzedawcy – wysokie oceny i długi staż działalności to dobry znak.
- Upewnij się, że oferta jest autentyczna, a cena rynkowa – nie daj się zwieść nierealnie niskim cenom.
- Płać bezpiecznie, najlepiej za pobraniem lub przy odbiorze, unikaj przedpłat.
- Bądź ostrożny przy zakupach od nieznanych sprzedawców lub z podejrzanie niskimi cenami.
- Jeśli coś wydaje się być zbyt atrakcyjne, aby było prawdziwe – to prawdopodobnie oszustwo.
Fałszywe inwestycje
Fałszywe inwestycje przyciągają uwagę ofiar atrakcyjnymi ofertami, często wykorzystując reklamy online. Po przekierowaniu na stronę i wypełnieniu formularza kontaktowego, przedstawiciel firmy namawia do wpłaty, obiecując wysokie zyski. Niemniej wpłaty trafiają bezpośrednio do oszustów, a obiecane zyski nigdy nie wpływają.
Dlatego inwestując pieniądze, warto pamiętać o następujących zasadach:
- Sprawdź reputację firmy i zweryfikuj informacje o niej w internecie.
- Unikaj ofert z nierealnie wysokimi obietnicami zysków.
- Nie ulegaj presji czasu i namowom na szybką decyzję.
- Nigdy nie inwestuj więcej, niż możesz sobie pozwolić stracić.
Oszustwa z użyciem BLIK-a
Cyberprzestępcy swoje działania opierają na socjotechnikach, takich jak szantaż emocjonalny, które mają na celu wywołanie u ofiary oszustwa uczucia współczucia i chęci niesienia natychmiastowej pomocy. Dlatego chociaż BLIK jest bezpiecznym sposobem płatności, nie jest wolny od oszustw, które polegają na nakłanianiu do nieświadomego zatwierdzenia transakcji.
Oszuści mogą na przykład przejąć konto na mediach społecznościowych i wysyłać prośby o przelewy do wielu osób jednocześnie, udając kogoś bliskiego.
W celu uniknięcia wyłudzenia pieniędzy za pomocą BLIKa i innych rodzajów płatności online, warto stosować się do poniższych wskazówek:
- Weryfikuj tożsamość osoby proszącej o przelew.
- Nie zatwierdzaj pośpiesznie transakcji pod presją czasu.
- Zachowaj ostrożność przy prośbach o pilne przelewy, zwłaszcza od nieznanych osób.
- Wyłącz automatyczne zatwierdzanie transakcji BLIK.
Oszustwa matrymonialne
Oszustwa matrymonialne, znane również jako oszustwa randkowe, polegają na tworzeniu fałszywych profili na portalach randkowych lub mediach społecznościowych. Osoby stojące za tymi profilami celowo budują emocjonalne więzi z innymi użytkownikami. Po zdobyciu ich zaufania, zaczynają one manipulować emocjami swoich ofiar, zwykle z zamiarem wyłudzenia pieniędzy pod pretekstem wymagających nakładu finansowego sytuacji, takich jak choroba, inwestycja czy problemy związane z podróżowaniem. Często też posuwają się do szantażu i gróźb, np. ujawnienia przesłanych zdjęć czy romansu.
W celu obrony przed oszustwami matrymonialnymi, warto być ostrożnym i stosować zasadę ograniczonego zaufania. Przede wszystkim, nigdy nie wysyłaj pieniędzy osobom, które poznałeś przez internet, bez względu na to, jak przekonujące mogą wydawać się ich historie i zamiary. Ważne jest też, aby nauczyć się rozpoznawać znaki ostrzegawcze, takie jak szybkie wyznania miłości, dramatyczne opowieści kończące się prośbą o pieniądze czy unikanie rozmów wideo. Dostrzeżenie tych sygnałów może pomóc uniknąć potencjalnych oszustw i zawodu miłosnego.
Jak zgłosić oszustwo telekomunikacyjne?
W przypadku podejrzenia oszustwa, kluczowa jest szybka reakcja i powiadomienie organów ścigania. Oszustwo możesz zgłosić:
- Osobiście, w najbliższej jednostce policji.
- Telefonicznie, pod numerem alarmowym 112 lub 997.
- Online, za pomocą strony internetowej https://www.gov.pl/web/gov/zglos-przestepstwo.
Podobnie jak w przypadku policji, popełnienie oszustwa można zgłosić pisemnie w prokuraturze właściwej dla miejsca popełnienia przestępstwa.
Pamiętaj, aby w trakcie zgłaszania oszustwa podać jak najwięcej informacji, m.in. datę i miejsce zdarzenia, opis oszustwa, dane kontaktowe sprawcy (jeśli je posiadasz) oraz wszelkie dowody, które posiadasz, np. zrzuty ekranu, wydruki wiadomości e-mail.
Równie istotne jest także zgłoszenie sprawy instytucjom i fundacjom zajmującym się bezpieczeństwem cyfrowym czy ochroną konsumentów, takim jak CERT Polska lub Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Podsumowanie
Podsumowując, obecnie oszuści wykorzystują technologię cyfrową do wyłudzania pieniędzy za pomocą fałszywych ofert matrymonialnych, aukcji internetowych i szybkich płatności. Dlatego, aby się chronić przed oszustwami finansowymi, warto zwracać uwagę na podejrzane oferty, nie działać pod presją czasu i weryfikować wiarygodność źródeł.
Istotne jest także, w sytuacji oszustwa, zgłoszenie zdarzenia zarówno organom ścigania, jak i instytucjom zajmującym się przeciwdziałaniem oszustom w sieci. Tylko wspólnie możemy skutecznie walczyć z tą plagą i chronić siebie oraz naszych bliskich.
Masz jakiekolwiek pytania? Potrzebujesz pomocy? Nie wahaj się – napisz do nas na adres [email protected] lub zadzwoń pod numer telefonu 500 15 60 15. Jesteśmy tu, aby Ci pomóc!
