Nieoczekiwana Przygoda Polskiego Jezuity
Wyobraź sobie scenę rodem z fantastycznego filmu – rok 1653, Watykan, a u drzwi papieża Innocentego X staje niezwykły gość. Ubrany w egzotyczny, chiński strój mandaryna, twierdzi, że jest wysłannikiem samego cesarza Chin! Brzmi jak scenariusz dla hollywoodzkiego hitu, prawda? A jednak, to wydarzenie miało miejsce naprawdę.
Ów niespodziewany gość, o którym mowa, to polski jezuita – Michał Boym. Jego historia jest niczym żywcem wyjęta z kart powieści przygodowej. Boym opowiedział papieżowi, że cesarz Yongli z upadającej dynastii Ming, który właśnie się nawrócił na katolicyzm, wysyła go do Europy z prośbą o pomoc w walce z najeźdźcami z północy – mandżurskimi wojskami. Czy Innocenty X uwierzył w to niesamowite wyznanie? Cóż, niestety nie – jezuici rywalizujący z Boyma o wpływy na Dalekim Wschodzie, oskarżyli go o bycie oszustem i naciągaczem. Biedny Michał trafił do aresztu domowego, gdzie spędził ponad dwa lata, nim doczekał się audiencji u następcy Innocentego, papieża Aleksandra VII.
Wedle relacji historyków, Boym był synem szlacheckiej rodziny z Lwowa, która wniosła niemały wkład w rozwój polskiej medycyny. Sam Michał również interesował się tą dziedziną, jednak jego największą pasją były podróże i poznawanie odległych zakątków świata. W wieku 14 lat, gdy poważnie zachorował, złożył Bogu ślub, że jeśli wyzdrowieje, wyruszy do Chin, by nawracać tamtejszych mieszkańców na chrześcijaństwo. I słowa dotrzymał – wstąpił do zakonu jezuitów i po latach intensywnej nauki wyruszył w długą, pełną przygód wyprawę na Daleki Wschód.
Upadek Dynastii Ming i Narodziny Dynastii Qing
Kiedy Michał Boym przebywał na Hajnanie, prowadząc duszpasterstwo wśród lokalnej ludności, w imperium chińskim szalała zawierucha. Ostatni cesarze z dynastii Ming pogrążyli kraj w chaosie, korupcji i złych rządach, co doprowadziło do wybuchu ogólnonarodowego powstania chłopskiego. Na jego czele stanął bezwzględny watażka Li Zicheng, który w 1644 roku wmaszerował do Pekinu i obwołał się nowym władcą, zakładając dynastię Shun.
Tymczasem na północy, za Wielkim Murem, czyhali na osłabione Chiny mandżurscy najeźdźcy. Ich dowódca, młody generał Wu Sangui, stanął przed trudnym wyborem – albo porzucić wierność upadającej dynastii Ming i zasilić szeregi rebeliantów Li Zichenga, albo ruszyć na odsiecz Pekinowi, narażając się tym samym na atak Mandżurów zza Muru. Wu Sangui zdecydował się na tę drugą opcję – otworzył bramę swojej twierdzy przed mandżurskimi wojskami, które wylały się do Państwa Środka i pokonały siły Li Zichenga. Tym samym władzę w Chinach przejęła nowa dynastia – Qing, założona przez mandżurskiego władcę, sześcioletniego Shunzhi.
Na południu jednak wciąż trwał opór przeciwko najeźdźcom. Ocaleni członkowie rodu cesarskiego wybrali na nowego władcę księcia Yongli, który przyjął tron pod chrześcijańskim imieniem. To właśnie na jego dworze przebywał wówczas Michał Boym.
Ostatni Bastion Obrony
Gdy Boym dowiedział się o dramatycznej sytuacji lojalistów, niezwłocznie udał się w długą, pełną niebezpieczeństw podróż do Europy. Jego celem było przekonanie papieża, by ten zorganizował krucjatę, która wsparłaby Yongliego w walce z Mandżurami. Jezuita liczył na to, że jego doświadczenie jako misjonarza i znajomość Chin okażą się kluczowe w tej misji dyplomatycznej.
Niestety, jego starania nie spotkały się z entuzjastycznym przyjęciem. Papież Aleksander VII wprawdzie zgodził się go wysłuchać, ale ostatecznie odmówił zorganizowania krucjaty. Czasy świętych wojen dawno minęły, a Kościół nie mógł pozwolić sobie na otwartą konfrontację z potężnymi Mandżurami. Zrozpaczony Boym wrócił do Chin, by dalej służyć cesarzowi Yongliemu. Niestety, sytuacja lojalistów stawała się coraz bardziej beznadziejna.
Pomimo heroicznej obrony, ostatnie bastiony wierności dawnej dynastii upadały jedna po drugiej. Michał Boym, wyczerpany latami nieustannej walki, zmarł w 1659 roku gdzieś w lasach prowincji Guangxi. Jego śmierć oznaczała koniec marzeń o ocaleniu upadającej dynastii Ming. Mandżurowie święcili ostateczne zwycięstwo, zakładając swą potężną dynastię Qing, która panowała w Chinach aż do upadku cesarstwa w 1912 roku.
Lekcja Pokory i Czujności
Historia Michała Boyma to nie tylko fascynująca opowieść o niezwykłej życiowej przygodzie, ale także ważna lekcja pokory i czujności. Ten polski jezuita, pełen zapału i idealizmu, wyruszył na Daleki Wschód, by nieść słowo Boże i pomagać upadającej dynastii Ming. Niestety, jego starania nie spotkały się z należytym uznaniem – najpierw oskarżono go o bycie oszustem, a później papież odmówił mu pomocy.
Podobne scenariusze niestety wciąż się powtarzają w naszych czasach. Naciągacze i cwaniacy wykorzystują ludzką naiwność, by wzbogacić się kosztem niczego niepodejrzewających ofiar. Dlatego tak ważne jest, byśmy zawsze zachowywali czujność i ostrożność, zwłaszcza w kontaktach z nieznanymi osobami. Nie dajmy się zwieść pozorom, pięknym słowom czy egzotycznym strojem – starajmy się wnikliwie sprawdzać każdą propozycję i ofertę, nim podejmiemy jakiekolwiek decyzje.
Krucjata Michała Boyma nie powiodła się, ale historia jego zmagań z najeźdźcami i naciągaczami może stać się dla nas cenna pouczającym przykładem. Bądźmy czujni, ale też pokorszmy się – nikt z nas nie jest doskonały i podatny na manipulację. Pamiętajmy, że wspólne działania mogą nas uchronić przed naciągaczami. Tylko zjednoczeni mamy szansę na wygranie tej „krucjaty” przeciwko oszustom.
