Fałszowanie Leków: Rosnące Zagrożenie dla Zdrowia i Bezpieczeństwa
Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), wśród kategorii leków najczęściej fałszowanych w latach 2013-2017 znajdowały się leki przeciwmalaryczne (19,6%), antybiotyki (16,9%), leki znieczulające i przeciwbólowe (8,5%), leki poprawiające jakość życia (8,5%) oraz leki przeciwnowotworowe (6,8%). Fałszerstwa lekarstw to poważny i rosnący problem, który zagraża zdrowiu i bezpieczeństwu pacjentów na całym świecie.
Najnowsze raporty wskazują, że ten niebezpieczny proceder nasila się szczególnie w kontekście pandemii COVID-19. Według danych Głównego Inspektora Farmaceutycznego, od początku marca 2020 roku odnotowano znaczący wzrost przypadków fałszowania produktów leczniczych, wyrobów medycznych i środków do dezynfekcji związanych z pandemią. Sfałszowane leki zawierające substancje czynne takie jak chlorochina, hydroksychlorochina czy leki przeciwwirusowe stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia pacjentów.
Fałszowanie leków to działalność przestępcza, której konsekwencje mogą być tragiczne w skutkach. Przyjmowanie sfałszowanych produktów leczniczych niesie ze sobą ryzyko braku skuteczności terapeutycznej, ale także wystąpienia poważnych działań niepożądanych, a nawet zagrożenia życia. Niestety, odróżnienie autentycznego leku od jego podróbki jest niezwykle trudne, nawet dla ekspertów.
Przyczyny Wzrostu Fałszerstw Leków
Istnieje wiele czynników, które sprzyjają rozwojowi nielegalnego rynku leków sfałszowanych. Jednym z kluczowych jest ich wysoka cena oryginałów, szczególnie w przypadku nowoczesnych terapii biologicznych. Niskie koszty nielegalnej produkcji, poprzez zastosowanie gorszych jakościowo substancji czynnych lub ich niedoborów, są silną zachętą dla przestępców. Dodatkowym czynnikiem jest również łatwość zakupu leków przez internet na stronach nieautoryzowanych aptek, co sprzyja wprowadzaniu do obrotu produktów niskiej jakości lub wręcz niebezpiecznych.
Przestępcy często wykorzystują ludzki strach i desperację, szczególnie w czasach kryzysu zdrowotnego. Podczas pandemii COVID-19 wiele osób poszukiwało desperate środków, które rzekomo miały leczyć lub zapobiegać zakażeniu. Niestety, to stworzyło idealne warunki do rozwoju nielegalnego rynku sfałszowanych leków i środków ochrony osobistej.
Poważnym wyzwaniem jest również trudność w identyfikacji fałszerstw, nawet dla specjalistów. Zgodnie z wypowiedziami ekspertów z Narodowego Instytutu Leków, nawet na podstawie wyglądu produktu i opakowania nie można jednoznacznie stwierdzić, czy dany lek jest oryginalny czy sfałszowany. Wymaga to przeprowadzenia specjalistycznych badań laboratoryjnych.
Zagrożenia Związane z Przyjmowaniem Sfałszowanych Leków
Konsekwencje stosowania sfałszowanych produktów leczniczych mogą być niezwykle poważne. Według danych WHO, w latach 2013-2017 zgłaszano przypadki leków bez substancji czynnej, z niewłaściwą zawartością substancji czynnej, z obecnością niedeklarowanych składników lub ze znaczną ilością zanieczyszczeń.
Przyjmowanie takich preparatów może prowadzić do braku oczekiwanego efektu terapeutycznego, a w najgorszych przypadkach – do wystąpienia poważnych działań niepożądanych zagrażających życiu lub zdrowiu pacjenta. Śmiertelne przypadki zatruć, ciężkich powikłań lub zgonów w związku z przyjmowaniem sfałszowanych leków są niestety realne.
Warto podkreślić, że problem fałszerstw leków dotyczy nie tylko krajów rozwijających się, ale również wysoko rozwiniętych. Coraz częściej raportowane są przypadki fałszowania bardzo drogich, ratujących życie leków, takich jak nowoczesne terapie onkologiczne. Stanowi to poważne zagrożenie dla pacjentów zmagających się z chorobami nowotworowymi.
Jak Chronić Się Przed Fałszerstwami Leków?
Zapobieganie nabywaniu sfałszowanych produktów leczniczych jest kluczowe dla ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pacjentów. Eksperci podkreślają, że leki należy kupować wyłącznie w zarejestrowanych, legalnych aptekach, zarówno stacjonarnych, jak i internetowych. Apteki internetowe w Polsce muszą być wpisane na specjalną listę prowadzoną przez Główny Inspektorat Farmaceutyczny i posiadać unijny znak identyfikacyjny.
Ponadto, nigdy nie należy zamawiać leków przez internet na stronach spoza Unii Europejskiej, ponieważ nie ma możliwości zweryfikowania ich legalności i autentyczności. Podobnie nie należy kupować leków wydawanych z przepisu lekarza bez recepty – takie praktyki stwarzają bardzo wysokie ryzyko nabycia fałszerstw.
Jeśli pacjent ma wątpliwości co do oryginalności leku, powinien skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Profesjonaliści medyczni są w stanie ocenić, czy dany produkt budzi podejrzenia i wymaga dalszej weryfikacji. W przypadku podejrzenia fałszerstwa, należy niezwłocznie poinformować o tym fakcie właściwe organy.
Warto pamiętać, że istnieją również inicjatywy, takie jak Stop Oszustom, które pomagają konsumentom chronić się przed niebezpiecznymi fałszerstwami i nieuczciwymi praktykami rynkowymi. Korzystanie z takich zasobów może znacząco zwiększyć świadomość i bezpieczeństwo pacjentów.
Podsumowanie i Wnioski
Fałszowanie leków to poważny i narastający problem, który zagraża zdrowiu i życiu pacjentów na całym świecie. Czynniki takie jak wysoka cena oryginalnych preparatów, łatwy dostęp do nielegalnych źródeł przez internet oraz wykorzystywanie strachu i desperacji ludzi przez przestępców sprzyjają rozwojowi tego niebezpiecznego procederu.
Przyjmowanie sfałszowanych leków niesie ze sobą ryzyko braku skuteczności, wystąpienia groźnych działań niepożądanych, a nawet śmiertelnych powikłań. Problem ten dotyczy nie tylko krajów rozwijających się, ale także wysoko rozwiniętych, gdzie coraz częściej fałszowane są najnowocześniejsze i najdroższe terapie ratujące życie.
Kluczem do ochrony pacjentów jest kupowanie leków wyłącznie w zarejestrowanych, legalnych aptekach, zarówno stacjonarnych, jak i internetowych. Należy również unikać nabywania leków przez internet na stronach spoza Unii Europejskiej lub bez recepty. W razie jakichkolwiek wątpliwości, warto skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.
Rosnąca skala fałszerstw leków oraz ich potencjalnie tragiczne skutki dla zdrowia i życia pacjentów wymagają wzmożonej czujności i działań edukacyjnych, aby chronić społeczeństwo przed tym niebezpiecznym procederem. Jedynie łączenie wysiłków profesjonalistów medycznych, organów ścigania i samych pacjentów może skutecznie ograniczyć ten poważny problem zdrowia publicznego.
