Oszustwa na rynku inwestycyjnym: jak uchronić się przed manipulacjami i wyłudzeniami

Zawsze uważaj na „sznurek z przynętą”

Czy kiedykolwiek zastanawiałeś się, ile osób codziennie pada ofiarą różnego rodzaju finansowych oszustw i wyłudzeń? Cóż, niestety jest to problem, który nasila się z każdym rokiem. Dziesiątki, a nawet setki ludzi są regularnie okradane z oszczędności całego życia, a nowe, coraz bardziej wyrafinowane metody manipulacji i oszukiwania wciąż się pojawiają.

Jako że sam kiedyś dałem się nabrać na jeden z takich kruczków, postanowiłem podzielić się z tobą swoimi doświadczeniami. Mam nadzieję, że dzięki temu będziesz mógł uniknąć podobnego losu i skutecznie ochronić się przed takimi nikczemnikami.

Mechanizm działania oszustów

Zacznijmy od tego, że najczęstszą metodą działania wszelakich naciągaczy jest wykorzystywanie ludzkiej natury i psychologicznych słabości. Jak to zwykle bywa, za fasadą atrakcyjnej oferty czy pozornie legalnej działalności kryją się perfidne plany wyłudzenia twoich pieniędzy.

Według badań, scammerzy najczęściej odwołują się do sześciu podstawowych zasad, które znamy jeszcze z dzieciństwa. Są to:

Zasada wzajemności – polega na tym, że skoro ktoś nam coś dał, to czujemy się w obowiązku odwdzięczyć się. Oszuści często więc na początku oferują nam drobne upominki lub usługi, byśmy później ulegli ich naciskom.
Zasada zaangażowania – wykorzystuje ludzką tendencję do konsekwentnego kontynuowania raz podjętych działań. Jeśli więc daliśmy się wciągnąć w jakąś grę czy inwestycję, to trudno nam potem z tego wycofać, nawet jeśli zaczynamy podejrzewać, że coś jest nie tak.
Zasada dowodu społecznego – polega na tym, że ludzie chętniej podejmują decyzje, jeśli widzą, że większość robi to samo. Oszuści więc często podsuwają nam fałszywe opinie i rekomendacje, byśmy poczuli się bezpieczni, idąc za tłumem.
Zasada lubienia i sympatii – wykorzystuje naszą skłonność do ufania osobom, które nam się podobają. Dlatego scammerzy często starają się nawiązać z nami „przyjacielskie” relacje, by później nas wykorzystać.
Zasada autorytetu – opiera się na naszej tendencji do ulegania osobom uznawanym za ekspertów czy przełożonych. Oszuści potrafią więc świetnie udawać zaufane instytucje, by zdobyć nasze zaufanie.
Zasada rzadkości – wykorzystuje ludzkie pragnienie posiadania czegoś wyjątkowego i niedostępnego dla wszystkich. Dlatego naciągacze często kusią nas „ostatnimi” okazjami lub ofertami „tylko dla wybranych”.

Inwestycje pełne ryzyka

Jednym z najczęstszych pól działania oszustów są oczywiście inwestycje, a w szczególności rynek kryptowalut. To idealne środowisko, by nakłaniać ludzi do szybkiego wzbogacenia się. Wystarczy spojrzeć na skalę wzrostu wartości Bitcoina czy Ethereum w ostatnich latach, by zrozumieć, dlaczego tak wielu inwestorów daje się nabrać na podobne „okazje”.

Niestety, w praktyce wygląda to zupełnie inaczej. Według danych Komendy Głównej Policji, w 2020 roku Polacy stracili na skutek różnego rodzaju inwestycyjnych oszustw ponad 190 milionów złotych. A to zaledwie wierzchołek góry lodowej – wiele ofiar po prostu nie zgłasza takich spraw.

Najczęściej scammerzy podszywają się pod pracowników giełd kryptowalutowych lub maklerów, obiecując niebotyczne zyski z „wyjątkowych” inwestycji. Przekonują, że wystarczy tylko wpłacić niewielką kwotę, by po krótkim czasie zarobić fortunę. Gdy ofiara daje się nabrać i przelewa pieniądze, okazuje się, że cała historia to jedna wielka mistyfikacja. Kontakt ze sprawcami się urywa, a pieniądze przepadają.

Inną metodą jest również proponowanie darmowych kryptowalut w zamian za niewielką opłatę na ich przesłanie. To typowy przykład „przynęty” – coś za nic, co ma skusić nas do działania. Oczywiście w rzeczywistości nigdy nie otrzymujemy obiecanych środków, a sami tracimy swoje oszczędności.

Uważaj na każdym kroku

Niestety, ofiarami oszustw mogą paść nie tylko osoby starsze lub mniej biegłe w tematyce finansowej. Nawet bardzo wykształceni i doświadczeni inwestorzy mogą dać się nabrać na wyrafinowane techniki manipulacji. Raport MSWiA z 2016 roku wyraźnie pokazuje, że ofiarami oszustw padają ludzie z różnych środowisk i grup wiekowych.

Dlatego niezależnie od swojej sytuacji, zawsze muszę zachować czujność i krytycyzm wobec każdej propozycji inwestycyjnej. Pamiętaj, że pracownicy giełd lub doradcy finansowi nigdy nie kontaktują się z klientami pierwsi w celu proponowania im inwestycji. Jeśli ktoś taki się do ciebie zgłasza, traktuj to jako potencjalne zagrożenie.

Podobnie jeśli ktoś obiecuje ci łatwe pieniądze z kryptowalut czy innych instrumentów finansowych – to niemal na sto procent oszustwo. Żadna legalna i uczciwa firma czy instytucja nie działa w ten sposób. Zawsze warto zweryfikować wiarygodność takiej oferty, zanim podejmiesz jakiekolwiek działania.

Jak uchronić się przed wyłudzeniami?

Oczywiście najlepszą obroną przed oszustwami jest szeroko pojęta edukacja i stała czujność. Oto kilka konkretnych wskazówek, które mogą ci pomóc:

Bądź ostrożny z każdą niezamówioną ofertą inwestycyjną. Jeśli ktoś próbuje cię namówić na szybki zysk, zanim cokolwiek zrobisz, dokładnie to zweryfikuj.
Sprawdzaj wiarygodność firmy lub instytucji, z którą masz do czynienia. Poszukaj informacji o nich w internecie, przeczytaj opinie klientów itp.
Nigdy nie udostępniaj swoich danych osobowych, haseł czy kluczy do portfeli kryptowalut na żądanie obcych osób. Pamiętaj, że nikt nie ma prawa cię o to prosić.
Zachowaj zdrowy rozsądek. Jeśli oferta wydaje się zbyt dobra, by była prawdziwa – to prawie na pewno oszustwo.
Zgłaszaj podejrzane sytuacje na policję lub do instytucji nadzorujących rynek finansowy. Tylko w ten sposób możemy ograniczać działalność naciągaczy.

I pamiętaj – nawet jeśli padniesz ofiarą oszustwa, nie obwiniaj się. To przestępcy są winni, a nie ty. Najważniejsze, by jak najszybciej zgłosić taką sytuację odpowiednim organom.

Bądź zawsze czujny

Podsumowując, w dzisiejszych czasach musimy być niezwykle ostrożni w kwestiach finansowych. Nie możemy ufać każdej atrakcyjnej ofercie czy obietnicom łatwych pieniędzy. Kluczem jest stała edukacja, rozwój świadomości i czujność.

Pamiętaj, że oszuści nieustannie wymyślają coraz to nowe kruczki, by nas okradać. Dlatego nigdy nie możemy spocząć na laurach. Musimy cały czas śledzić najnowsze trendy, ostrzegać innych i zgłaszać podejrzane sytuacje odpowiednim instytucjom. Tylko w ten sposób możemy skutecznie chronić siebie i naszych bliskich.

Mam nadzieję, że dzięki tym wskazówkom będziesz mógł sprawnie poruszać się po finansowym gąszczu i uchronić się przed niebezpiecznymi machinacjami. Powodzenia!