Świat kryptowalut i tokenów niewymienialnych (NFT) jest coraz bardziej popularny, a wraz z nim rośnie również liczba oszustw. Niestety nieuczciwe praktyki są nieodłącznym elementem rozwoju tej branży. Inwestorzy, kolekcjonerzy i entuzjaści muszą nieustannie czuwać, aby nie paść ofiarą szkodliwych schematów.
Oszustwa „Wypuść i Uciekaj” (Rug Pull)
Jednym z najbardziej powszechnych rodzajów oszustw w przestrzeni krypto jest tak zwany „rug pull” lub „wypuść i uciekaj”. W tym scenariuszu twórcy projektu porzucają go po udanej wyprzedaży tokenów, pozostawiając inwestorów z bezwartościowymi aktywami.
Klasycznym przykładem tego typu oszustwa był projekt Evolved Apes. Deweloper posługujący się pseudonimem „Evil Ape” zarobił ponad 27 milionów dolarów na sprzedaży 10 000 NFT, po czym po prostu zniknął, pozostawiając nabywców z niczym. Projekt gry blockchain, który miał być wspierany przez te NFT, nigdy nie powstał.
Kluczowe cechy oszustwa „rug pull”:
- Szybka i duża wyprzedaż tokenów lub NFT
- Obietnice rozwoju projektu lub gry, które nigdy nie są realizowane
- Nagłe zniknięcie twórców po zebraniu środków
Aby ustrzec się przed tego typu oszustwami, inwestorzy powinni dokładnie badać zespół stojący za projektem, jego historię i reputację. Ponadto ważne jest, aby zrozumieć mechanizmy ekonomiczne projektu i upewnić się, że nie ma możliwości „wyprzedania dywanu” spod stóp inwestorów.
Oszustwa Typu „Pump and Dump”
Kolejnym częstym oszustwem w świecie krypto są schematy „pump and dump”. Polega to na sztucznie pompowaniu ceny danego aktywa, a następnie jego gwałtownej sprzedaży, co powoduje załamanie kursu.
Mechanizm jest następujący: grupa osób skupuje dany token lub NFT, zwiększając popyt i windując cenę. Następnie, gdy cena osiągnie pożądany poziom, sprzedają swoje pozycje, pozostawiając pozostałych inwestorów z bezwartościowymi aktywami.
Przykładem jest projekt Big Daddy Ape Club, który miał być parodią popularnego Bored Ape Yacht Club. Oszuści namówili ponad 9 000 osób do „mintowania” NFT za wysoką cenę 1 SOL (około 135 USD), po czym po prostu zniknęli z ponad 13 milionami dolarów.
Cechy charakterystyczne schematu „pump and dump”:
- Nagły i gwałtowny wzrost ceny danego aktywa
- Intensywna reklama i promocja projektu
- Masowa wyprzedaż pozycji przez pierwotnych inwestorów
Aby ustrzec się przed tego typu oszustwami, inwestorzy powinni śledzić historię cen i wolumeny transakcji danego aktywa. Nagłe i nieuzasadnione wzrosty powinny wzbudzać czujność. Ponadto warto dokładnie sprawdzać reputację i działania zespołu stojącego za projektem.
Kradzież Prac Artystycznych
Niejednokrotnie artyści cyfrowi padają ofiarami kradzieży ich prac, które następnie są sprzedawane jako NFT bez ich zgody. Jest to poważny problem w branży, gdyż DeviantArt twierdzi, że wysłał ponad 50 000 alertów o potencjalnych naruszeniach unikalności obrazków NFT.
Oszuści kopiują prace artystyczne i umieszczają je na rynkach NFT, licząc na naiwność inwestorów. Ci z kolei, myśląc, że kupują oryginalne dzieła, tracą swoje środki.
Cechy kradzieży prac artystycznych:
- Brak weryfikacji tożsamości twórcy
- Brak potwierdzenia praw autorskich
- Znaczna dysproporcja ceny do wartości artystycznej
Aby uniknąć tego rodzaju oszustwa, należy zawsze weryfikować tożsamość twórcy i upewnić się, że ma on prawa do sprzedaży danej pracy jako NFT. Dodatkowo warto sprawdzić, czy dany obraz nie był już wcześniej opublikowany na innych platformach.
Phishing i Wyłudzanie Danych
Oszuści wykorzystują również klasyczne metody phishingu i wyłudzania danych osobowych, by kraść aktywa z portfeli kryptowalutowych. Mogą to robić poprzez fałszywe strony internetowe, wiadomości e-mail lub wiadomości w mediach społecznościowych.
Przykładem jest instalowanie na komputerach ofiar oprogramowania do zdalnego pulpitu, które umożliwia oszustom dostęp do loginów, haseł i kont bankowych.
Cechy phishingu i wyłudzania danych:
- Fałszywe strony internetowe podszywające się pod legalne platformy
- Prośby o podanie danych logowania lub kluczy prywatnych
- Niespodziewane wiadomości z próbami nawiązania kontaktu
Aby ustrzec się przed tego typu oszustwami, należy zachować szczególną ostrożność przy każdym kontakcie wymagającym podania poufnych informacji. Nigdy nie należy klikać w podejrzane linki ani instalować nieznanego oprogramowania.
Rynek krypto i NFT, mimo swego potencjału, niestety nie jest wolny od nieuczciwych praktyk. Aby chronić się przed stratami, inwestorzy muszą nieustannie czuwać, weryfikować informacje i ufać tylko sprawdzonym źródłom. Tylko zachowanie ostrożności może uchronić przed konsekwencjami coraz bardziej wyrafinowanych oszustw w tej dynamicznie rozwijającej się przestrzeni.
Podsumowanie
Rynek krypto i NFT, choć pełen możliwości, musi mierzyć się z rosnącą liczbą oszustw. Wśród najczęstszych schematów można wymienić:
- Oszustwa „Wypuść i Uciekaj” (rug pull) – szybka wyprzedaż tokenów lub NFT, po której twórcy znikają
- Oszustwa Typu „Pump and Dump” – sztucznie pompowana cena, po której następuje gwałtowna wyprzedaż
- Kradzież Prac Artystycznych – kopiowanie i sprzedaż cyfrowych dzieł bez zgody twórców
- Phishing i Wyłudzanie Danych – fałszywe strony i wiadomości służące do kradzieży loginów i haseł
Aby uchronić się przed tymi zagrożeniami, inwestorzy muszą zachować najwyższą ostrożność, weryfikować informacje i ufać tylko sprawdzonym źródłom. Tylko dzięki świadomości i czujności można ustrzec się przed konsekwencjami coraz bardziej wyrafinowanych oszustw w tej dynamicznie rozwijającej się przestrzeni.
