Osoby starsze często padają ofiarą różnorodnych form oszustw, w tym manipulacji telefonicznych. Metody te wykorzystują naiwność, zaufanie i dobroć seniorów, narażając ich na poważne straty finansowe. Jedną z najbardziej powszechnych technik stosowanych przez oszustów jest podszywanie się pod członków rodziny lub znajomych.
„Wnuczku, pomóż mi!”
Oszuści często kontaktują się z osobami starszymi, podając się za bliskich członków rodziny – najczęściej za wnuków lub siostrzeńców. Zmienionym, nieco zachrypniętym głosem informują ofiarę, że znaleźli się w trudnej sytuacji i pilnie potrzebują pomocy finansowej. Może to być na przykład konieczność zapłacenia kaucji lub zobowiązanie do natychmiastowej spłaty rzekomego długu. Sprawcy grają na uczuciach i poczuciu obowiązku, wiedząc, że seniora będzie to skłaniało do niezwłocznego działania.
Aby uwiarygodnić swoją historię, oszuści mogą również poprosić ofiarę o potwierdzenie tożsamości wnuka czy siostrzeńca, przekazując numer telefonu, który ma do nich należeć. W ten sposób upewniają się, że senior rzeczywiście wierzy, iż rozmawia z bliską osobą. Następnie namawiają na przekazanie pieniędzy pod różnymi pretekstami – od konieczności spłaty długu lub udziału w rzekomej akcji policyjnej, po pilną potrzebę leczenia czy zakup towaru w atrakcyjnej cenie.
Jeden z takich przypadków miał miejsce w Przemyślu, gdzie pani Barbara, myśląc, że rozmawia ze swoją znajomą, przekazała oszustom swój numer konta i kod dostępu do konta na portalu społecznościowym. Dopiero interwencja informatyka pozwoliła jej uniknąć poważniejszych strat.
„Jestem policjantem, muszę odebrać pieniądze”
Inną częstą metodą jest podszywanie się pod funkcjonariuszy policji lub urzędników różnych instytucji. W tym przypadku oszuści mogą twierdzić, że osoba bliska seniora popełniła przestępstwo lub wykroczenie i konieczne jest natychmiastowe uregulowanie kary. Przekonują ofiarę, że jedynym sposobem na uniknięcie dalszych konsekwencji jest przekazanie pieniędzy „policjantowi” lub „urzędnikowi”, który przybędzie do mieszkania.
Sprawcy wykorzystują także fakt, że seniorzy często są mniej zorientowani w procedurach kontaktu z takimi instytucjami. Podają się za pracowników opieki społecznej, urzędu skarbowego czy ZUS-u, informując o dodatkowych świadczeniach lub konieczności uiszczenia opłat manipulacyjnych. W rzeczywistości celem jest okradzenie ofiary z oszczędności.
Policjanci stanowczo podkreślają, że funkcjonariusze nigdy nie żądają prywatnych pieniędzy, a wszelkie płatności związane z mandatami czy innymi opłatami państwowymi dokonywane są wyłącznie w urzędach lub placówkach banków. Dlatego w przypadku wątpliwości należy natychmiast skontaktować się z odpowiednimi służbami, aby zweryfikować tożsamość osoby dzwoniącej.
Phishing i wyłudzanie danych
Kolejną popularną formą oszustw jest phishing – podszywanie się pod znane firmy lub instytucje w celu wyłudzenia wrażliwych danych, takich jak numery kart płatniczych czy hasła do kont bankowych. Oszuści mogą na przykład skontaktować się z seniorem, podając się za pracownika banku lub innej instytucji finansowej. Następnie przekonują ofiarę, że doszło do włamania na jej konto i konieczne jest pilne zweryfikowanie danych w celu zabezpieczenia środków.
W rzeczywistości klikając w link lub podając dane, senior umożliwia przestępcom dostęp do prawdziwego konta bankowego. Takie metody phishingowe coraz częściej wykorzystują także domeny internetowe niemal identyczne z oficjalnymi stronami banków lub instytucji. Celem jest zwiedzenie ofiary i wyłudzenie poufnych informacji.
„Chcesz wygrać na loterii?”
Inną formą oszustwa jest wyłudzanie pieniędzy pod pretekstem wygranej w konkursie lub loterii. Oszuści kontaktują się z seniorem, informując, że wygrał on atrakcyjną nagrodę, ale aby ją odebrać, musi najpierw uiścić opłatę manipulacyjną lub dodatkowe koszty. Oczywiście po przekazaniu pieniędzy nagroda nigdy nie trafia do ofiary.
Sfałszowane produkty i usługi
Oszustwa mogą również przybierać postać sprzedaży sfałszowanych lub bezwartościowych produktów, takich jak rzekomo cenne monety kolekcjonerskie. Sprawcy często wykorzystują naiwność seniorów, podszywając się pod rzekomo zagranicznych handlarzy. Ich celem jest wyłudzenie pieniędzy za przedmioty, które w rzeczywistości nie mają żadnej wartości.
Podobnie niebezpieczne mogą być propozycje zakupu niby atrakcyjnych, lecz w istocie bezwartościowych suplementów diety lub innych produktów. Seniorzy, urzeczeni obietnicami niezwykłych właściwości, godzą się na dokonanie transakcji, często przez telefon, a następnie otrzymują towary, które nie spełniają obietnic sprzedawców.
Jak się bronić?
Kluczem do ochrony przed tego typu oszustwami jest zachowanie stałej czujności i ostrożności, szczególnie w przypadku kontaktów z nieznanymi osobami. Warto pamiętać o kilku podstawowych zasadach bezpieczeństwa:
- Nigdy nie podawaj osobom postronnym poufnych informacji, takich jak numery kart, hasła do kont bankowych czy dane osobowe.
- Zawsze weryfikuj tożsamość i intencje dzwoniącego – zadzwoń do bliskich lub na oficjalne infolinie instytucji, aby potwierdzić, czy rzeczywiście potrzebują twoich pieniędzy lub danych.
- Bądź ostrożny przy zawieraniu umów i podpisywaniu dokumentów – dokładnie czytaj wszystkie zapisy, a w razie wątpliwości skonsultuj się z zaufaną osobą.
- Nie ulegaj presji i namowom do natychmiastowego podjęcia decyzji lub przekazania pieniędzy.
- Zachowaj szczególną ostrożność podczas nawiązywania znajomości przez internet lub w mediach społecznościowych.
- Regularnie monitoruj swoje konta bankowe i wyciągi, by szybko zareagować w przypadku podejrzanych transakcji.
- Zgłaszaj wszelkie próby oszustw na https://stop-oszustom.pl/, by pomóc w identyfikacji i zatrzymaniu przestępców.
Seniorzy stanowią szczególnie wrażliwą grupę, dlatego też wymagają szczególnej ochrony i edukacji w zakresie bezpieczeństwa finansowego. Uważność, rozwaga i gotowość do weryfikacji informacji to kluczowe elementy skutecznej obrony przed narastającą falą telefonicznych oszustw.
