W branży modowej nieuczciwi gracze często sięgają po nielegalne praktyki, naruszając prawa autorskie i własności intelektualnej twórców. Jednym z najbardziej wyrazistych przykładów jest historia Tuesday Bassen, niezależnej projektantki, którą zaatakowała gigantyczna marka ZARA. W tym artykule przyjrzymy się bliżej tej głośnej sprawie i poznamy kluczowe strategie, dzięki którym projektanci mody mogą chronić swoją własność intelektualną.
Naruszenia praw własności intelektualnej w branży modowej
Marki fast fashion, takie jak ZARA, mają tendencję do szybkiego kopiowania najnowszych trendów wprowadzanych przez renomowanych projektantów. Choć modę cechuje ciągłe zmiany, a inspiracja jest powszechna w tej branży, niektóre działania firm fast fashion wykraczają daleko poza granice uczciwej konkurencji.
ZARA jest uważana za jednego z czołowych narusycieli praw własności intelektualnej w przemyśle modowym. Hiszpańska marka wielokrotnie była oskarżana o kradzież projektów od znanych projektantów, takich jak Simon Porte Jacquemus. Ich prosty, minimalistyczny styl okazuje się łatwy do skopiowania, a ZARA niejednokrotnie wprowadzała ubrania bardzo podobne do projektów Jacquemusa, często w znacznie niższych cenach.
Jeszcze głośniejsza była sprawa niezależnej projektantki Tuesday Bassen, której drobne, ręcznie robione przypinki i naszywki zostały skopiowane przez ZARĘ. Prawnicymarki stwierdzili nawet, że prace Bassen „nie są wystarczająco oryginalne, aby być kojarzone z jej marką”, co stoją w sprzeczności z międzynarodowymi konwencjami o ochronie praw autorskich. Bassen musiała wydać niemal wszystkie swoje oszczędności na walkę sądową z gigantycznym koncernem modowym.
Strategiczne zabezpieczanie własności intelektualnej
Choć walka małych projektantów z potężnymi markami fast fashion może przypominać biblijną walkę Dawida z Goliatem, istnieją skuteczne sposoby na ochronę własności intelektualnej w branży modowej.
Prawo autorskie
Powszechnie uważa się, że odzież może być chroniona na podstawie prawa autorskiego jako „utwór” w rozumieniu przepisów. Niestety, ochrona ta często okazuje się niewystarczająca. Amerykańscy prawnicy wskazują na niejasność obowiązujących przepisów w odniesieniu do wytworów modowych, a sama konieczność wykazania „indywidualnego charakteru” danego projektu bywa problematyczna w przypadku sztuki użytkowej.
Znaki towarowe
Rejestracja znaków towarowych jest stosowana przez niektóre duże marki modowe, jak LV czy Chanel. Jednak nie każdy projektant dysponuje na tyle charakterystycznym elementem, aby móc objąć go ochroną w ten sposób. Ponadto znaki towarowe chronią jedynie konkretne logotypy, a nie ogólny design ubrań czy akcesoriów.
Wzory przemysłowe
Najskuteczniejszą formą ochrony projektów modowych okazuje się prawo z rejestracji wzoru przemysłowego. Zgodnie z definicją, wzorem przemysłowym może być zewnętrzny wygląd ubrania lub jego elementu, obejmujący cechy takie jak kształt, linie, kolory czy materiał. Wzór taki może być chroniony na poziomie krajowym, unijnym lub międzynarodowym, a ochrona może trwać nawet do 25 lat.
Rejestracja wzoru przemysłowego jest stosunkowo szybka i prosta w porównaniu z innymi formami ochrony własności intelektualnej. Co więcej, zapewnia ona szerszy zakres ochrony niż prawo autorskie, obejmując nie tylko kopiowanie w całości, ale również niedozwolone naśladownictwo.
Patenty
Choć uzyskanie patentu na elementy odzieży jest trudne, nie jest to całkowicie niemożliwe. Taką ochronę uzyskały między innymi suwaki, rzepy czy innowacyjne tkaniny, takie jak kevlar. Jednak ze względu na długi czas i wysokie koszty procesu patentowego, ta forma ochrony nie zawsze jest opłacalna dla projektantów mody.
Historia Tuesday Bassen – walka David’a z Goliatem
Dobrym przykładem na to, że nawet mali gracze mogą skutecznie bronić swoich praw, jest sprawa niezależnej projektantki Tuesday Bassen. Jej ręcznie robione przypinki i naszywki zostały skopiowane przez giganta fast fashion – ZARĘ.
Bassen, chcąc chronić swoją własność intelektualną, skierowała do ZARY pismo z żądaniem zaprzestania naruszeń. W odpowiedzi otrzymała jednak stwierdzenie, że jej prace „nie są wystarczająco oryginalne”, aby podlegać ochronie prawnoautorskiej.
Oburzona projektantka założyła stronę internetową „Shop ZARA’s Art Theft Collection”, na której zestawiła swoje oryginalne projekty z podejrzanie podobnymi produktami ZARY. Ta akcja spotkała się z ogromnym odzewem społeczności internetowej, która stanęła po stronie Bassen.
Choć musiała ona wydać niemal wszystkie swoje oszczędności na walkę sądową, ostatecznie udało jej się osiągnąć porozumienie z koncernem Inditex – właścicielem ZARY. Pozwoliło to nie tylko na zadośćuczynienie za naruszenia, ale także na zwiększenie świadomości problemu kradzieży własności intelektualnej w branży modowej.
Wnioski i podsumowanie
Branża mody stoi przed poważnym wyzwaniem związanym z ochroną własności intelektualnej. Giganci fast fashion, tacy jak ZARA, często bezkarnie kopiują projekty niezależnych twórców, czerpiac z tego wymierne korzyści. Ofiarami takich praktyk padają zarówno sławni projektanci, jak i mali, niezależni artyści.
Aby skutecznie chronić swoje projekty, projektanci mody mogą skorzystać z różnych form ochrony własności intelektualnej. Najskuteczniejszą z nich okazuje się rejestracja wzorów przemysłowych, zapewniająca szeroką ochronę i stosunkowo niskie koszty. Warto również rozważyć rejestrację znaków towarowych oraz ochronę na podstawie prawa autorskiego, choć te formy ochrony mogą okazać się mniej skuteczne.
Jak pokazuje historia Tuesday Bassen, nawet mali gracze mogą stawić czoła potężnym markom fast fashion i odnieść sukces. Kluczem jest determinacja, kreatywność i umiejętne wykorzystanie dostępnych narzędzi ochrony własności intelektualnej.
Warto również pamiętać, że to my, jako świadomi konsumenci, mamy realny wpływ na losy oryginalnych twórców. Wybierając oryginalne, autorskie projekty zamiast tanich podróbek, możemy wesprzeć tych, którzy tworzą autentyczną, unikatową modę.
Zainteresowanych tematem ochrony własności intelektualnej zapraszamy do skorzystania z oferty usług stop-oszustom.pl. Nasi eksperci pomogą Ci zabezpieczyć Twoje projekty i kreatywne dzieła.
