Crowdfunding, choć oferuje nowe możliwości finansowania projektów, również stał się celem nadużyć. Według danych Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego (UKNF), w 2021 roku odnotowano wzrost liczby zgłoszeń dotyczących podejrzenia prowadzenia działalności bez wymaganego zezwolenia, w tym na platformach crowdfundingowych. Trend ten jest szczególnie niepokojący, biorąc pod uwagę coraz większą popularność tego typu finansowania.
Czym jest crowdfunding i jak działa?
Crowdfunding to alternatywna forma pozyskiwania finansowania, w której społeczność internetowa wspiera różne projekty lub przedsięwzięcia poprzez dokonywanie drobnych wpłat. Istnieją różne modele crowdfundingu, m.in.:
- Crowdfunding donacyjny – darczyńcy wspierają projekt bez oczekiwania w zamian czegokolwiek poza satysfakcją z przyczynienia się do jego realizacji.
- Crowdfunding udziałowy – inwestorzy otrzymują w zamian za swój wkład udziały w spółce lub zyski z projektu.
- Crowdfunding pożyczkowy – platforma pośredniczy w udzielaniu pożyczek między pożyczkodawcami a pożyczkobiorcami.
- Crowdfunding nagrodowy – darczyńcy otrzymują w zamian za swój wkład określone nagrody, np. produkty czy usługi.
Według raportu Komisji Nadzoru Finansowego, w Polsce największy udział ma crowdfunding nagrodowy, który stanowił 58% rynku w 2020 roku. Niemniej, coraz większą popularność zyskują również inne modele, takie jak crowdfunding udziałowy.
Nadużycia na platformach crowdfundingowych
Choć crowdfunding niesie wiele korzyści, rośnie też liczba przypadków nadużyć. Zgodnie z danymi UKNF, do najczęstszych naruszeń należą:
-
Nielegalna działalność bez wymaganego zezwolenia – Niektóre platformy crowdfundingowe działają bez uzyskania wymaganego prawem zezwolenia, co stanowi naruszenie przepisów.
-
Wprowadzanie inwestorów w błąd – Zdarza się, że platformy przedstawiają fałszywe informacje na temat projektów lub nie ujawniają wszystkich ryzyk z nimi związanych, wprowadzając inwestorów w błąd.
-
Nieuczciwość organizatorów projektów – Nieuczciwi organizatorzy nie realizują projektów zgodnie z deklaracjami lub w ogóle nie wypełniają zobowiązań wobec darczyńców/inwestorów.
-
Manipulacja danymi o projektach – Platformy mogą zaniżać lub zawyżać dane na temat zainteresowania projektami, aby zwiększyć ich atrakcyjność.
-
Nielegalne praktyki marketingowe – Niektóre platformy stosują agresywne lub wprowadzające w błąd praktyki marketingowe, aby przyciągnąć więcej użytkowników.
Eksperci podkreślają, że kluczową rolę w przeciwdziałaniu tym nadużyciom odgrywają regulacje prawne oraz właściwy nadzór nad rynkiem crowdfundingu. Wzmocnienie ochrony inwestorów i zwiększenie przejrzystości działania platform to priorytetowe działania, które mogą pomóc ograniczyć skalę nadużyć.
Jak chronić się przed oszustwami na platformach crowdfundingowych?
Aby ustrzec się przed nadużyciami na platformach crowdfundingowych, warto zachować szczególną ostrożność i przestrzegać następujących zasad:
-
Weryfikuj platformę i organizatorów projektu – Przed dokonaniem inwestycji dokładnie sprawdź reputację i wiarygodność platformy crowdfundingowej oraz organizatorów projektu. Poszukaj informacji o nich w Internecie i na forach dyskusyjnych.
-
Czytaj uważnie wszystkie informacje – Przeanalizuj dokładnie wszystkie informacje na temat projektu, w tym deklaracje organizatorów, ryzyka i warunki udziału. Zwracaj uwagę na ewentualne niejasności lub luki.
-
Nie inwestuj więcej, niż możesz stracić – Pamiętaj, że inwestycje w projekty crowdfundingowe wiążą się z wysokim ryzykiem. Nigdy nie inwestuj więcej, niż jesteś gotów stracić.
-
Korzystaj z zaufanych platform – Wybieraj wyłącznie renomowane i regulowane prawnie platformy crowdfundingowe, które zapewniają wyższy poziom bezpieczeństwa i przejrzystości.
-
Zgłaszaj podejrzane działania – Jeśli zauważysz coś niepokojącego, niezwłocznie zgłoś to do właściwych organów, np. Komisji Nadzoru Finansowego.
Przestrzeganie tych zasad może pomóc zminimalizować ryzyko stania się ofiarą oszustw na platformach crowdfundingowych. Pamiętaj, że należy zachować czujność i zdrowy rozsądek, aby bezpiecznie korzystać z tej formy finansowania.
