Uwaga na fałszywe kursy online – 9 cech które zdradzają oszustwo

Oszustwa w szkoleniach online

Przestępcy oszukujący na kursach online to prawdziwa plaga. Ilość wysyłanych przez nich e-maili jest zatrważająca. Na moje skrzynki mailowe trafia przynajmniej kilka takich e-maili tygodniowo. Czasami e-maile od oszustów są świetnie sfałszowane – wyglądają identycznie jak maile od instytucji, pod którą się podszywają.

Ale w bardzo łatwy sposób można rozpoznać, czy e-mail jest od oszusta czy nie. Próbę kradzieży pieniędzy czy danych osobowych poprzez wysyłanie fałszywych wiadomości e-mail lub SMS nazywamy Phishingiem. Brzmi to podobnie do słowa fishing, które oznacza łowienie ryb. Wysyłane e-maile czy SMSy zawierające szkodliwe pliki lub treści są swego rodzaju przynętą.

Zwięzłą i klarowną definicję słowa phishing przytacza Wikipedia:

Jest to metoda oszustwa w której przestępca podszywa się pod inną osobę lub instytucję w celu wyłudzenia poufnych informacji np. danych logowania, danych karty kredytowej, zainfekowania komputera szkodliwym oprogramowaniem czy też nakłonienia ofiary do określonych działań.

Jak rozpoznać fałszywe kursy online?

Poniżej kilka porad, jak nie dać się nabrać oszustowi i nie stracić pieniędzy lub danych na komputerze:

1. Sprawdzaj adres e-mail nadawcy. Najłatwiejszym i najszybszym sposobem na odkrycie, czy e-mail jest od oszusta, jest sprawdzenie adresu e-mail nadawcy. Ostatnio otrzymałem następujący e-mail, a nazwa nadawcy to Przelewy24. Jak sądzicie, email był prawdziwy czy oszustwo? Czy wygląda według was wiarygodnie? Dla mnie wyglądał wiarygodnie na pierwszy rzut oka, jednak nie robiłem transakcji na taką kwotę przez Przelewy24, dlatego postanowiłem sprawdzić nadawcę. Adres e-mail nadawcy to nbmmjelknfexioresi-kuchyne-praha-9cz. I to już wystarczy dla mnie, aby wiedzieć, że e-mail jest od oszusta. A gdybym nie miał pewności, czy Przelewy24 wysyłają maile z takiego adresu, sprawdzam poprzednie wiadomości, jakie otrzymywałem od Przelewy24. Przelewy24 z reguły wysyłają wiadomości z adresu infoprzelewy24pl lub z innych adresów w domenie przelewy24.

2. Sprawdzaj adres URL strony. Analogicznie może być z oszustwami bankowymi. Oszuści nierzadko podszywają się pod bank, np. mBank, i proszą o zalogowanie się na konto, aby „coś tam sprawdzić”. Wtedy należy sprawdzić dwie rzeczy: nadawcę e-maila oraz adres URL strony, pod którą każą się zalogować. E-maile zawsze powinny być z domeny mBanku, czyli cośtammbanktop. Najczęściej mBank wysyła powiadomienia z adresu kontaktmbankpl. Adres URL zawsze powinien należeć do mBanku, czyli np. mbankplplLogin. Jeśli adres URL jest mbankplcouk albo loginmbankru albo cokolwiek innego, wtedy należy nie podejmować żadnych działań i ewentualnie zgłosić to na policję oraz do mBanku, aby mogli ostrzec innych klientów.

3. Uważaj na oszustwa „spadku po wuju/kuzynie”. Czy dostaliście kiedyś e-mail od kogoś, kto informuje, że jakiś jego wujek, kuzyn, ojciec zmarł i potrzebują przelać na wasze konto 7 mln dolarów, 1 mln dolarów lub 10 mln złotych? Najczęściej takie maile przychodzą w języku angielskim, ale zdarzają się przypadki wrzucone w translator. Na takie e-maile również nie odpowiadacie. Najczęściej jesteście proszeni o podanie numeru konta i wszelkich danych związanych z tym kontem. Im więcej danych dot. waszego konta posiadają oszuści/hakerzy, tym łatwiej będzie im dostać się do środków na tym koncie (nie będę wnikać w szczegóły).

4. Uważaj na podejrzane załączniki. Bardzo powszechną praktyką hakerów (robią to chyba dla zabawy) jest rozsyłanie wirusów, które usuwają wszystkie dane z komputera. Znam sytuacje, gdzie ludzie w poważnych firmach na poważnych stanowiskach dawali się nabierać na coś takiego – pobierając fakturę, która de facto była wirusem. W pierwszej kolejności taki załącznik nie powinien być dopuszczony dla nich do pobrania, ale nie każda sieć jest idealnie zabezpieczona lub wirus jest nowy i bardzo wyrafinowany. Gdy już na waszej skrzynce wyląduje e-mail z fakturą w załączniku, ale nie macie pewności co do tożsamości nadawcy, sprawdźcie najpierw adres e-mail, z którego ta faktura została przysłana. Wprowadźcie ten adres e-mail w wyszukiwarce swojej poczty i zobaczcie, czy dochodziło do korespondencji z danym adresem e-mail w przeszłości. Jeśli nie, najlepiej skonsultować zawartość e-maila z działem IT w danej firmie, a jeśli to komputer prywatny, to z dowolnym specjalistą. Jeśli nikt nie jest w stanie pomóc, można odpisać i poprosić o doprecyzowanie, za jakie działania i kiedy jest dana faktura. Odpisanie na taki e-mail nie zainfekuje nam komputera. Najważniejsze jest, aby nie klikać w żadne linki i nie pobierać załączników.

5. Dbaj o aktualność oprogramowania antywirusowego. Ważne również jest, aby chronić komputer antywirusem. Dobre i uznane programy to G-Data, Norton, Kaspersky, AVG, Bitdefender. Poniżej przykładowy e-mail imitujący fakturę od operatora Play. Wygląda on wiarygodnie. Jedynym, co zdradza, że coś jest nie tak, jest odrobinę inny szablon graficzny maila w stosunku do standardowego, ale i tak jest bardzo podobny i jest to świetna imitacja. Dodatkowo adres e-mail nadawcy to bimemetirez1997o2pl. Do tego e-maila został dołączony plik RAR, w którym rzekomo jest faktura, a w rzeczywistości zawiera on wirusa. Prawdziwe faktury od Play przychodzą z adresu awizomojefinanseplaypl. Dodatkowo w mailu jest znacznie więcej informacji, a faktura jest wysłana bezpośrednio jako PDF, nie jako spakowany plik RAR. Gdy widzicie plik RAR w załączniku, możecie być niemal pewni, że coś jest nie tak – w przypadku wszelkich faktur, nie tylko od Play.

Oszustwa charytatywne

9 października 2019 roku otrzymałem kilka e-maili o takiej treści:

Dziś dostałam informację z księgowości, że zapłaciliście Państwo 327.768 zł, pozostało do zapłaty 749.757 zł. Pozdrawiamy i życzymy miłego dnia. Sienkiewska Zuzanna, Perfekt FHU NIP 497-22-08-497.

E-mail wysłany z adresu infosankohuansite, a jako nadawca podpisany Damian Nowak. W załączniku tego e-maila jest plik, którego w żadnym wypadku nie pobierajcie. Jest to oczywiście oszustwo – próba zainfekowania urządzenia.

Obecnie w Polsce jest mnóstwo organizacji charytatywnych, mniejszych lub większych, które pomagają chorym dzieciom czy dorosłym ludziom i weryfikują, czy rzeczywiście dana osoba/rodzina potrzebuje pomocy. Istnieją też serwisy, w których można legalnie zbierać środki na jakiś cel. Kiedy otrzymujecie od nieznajomej osoby e-mail z prośbą o pomoc na chore dziecko czy innego członka rodziny, warto spróbować dowiedzieć się więcej. Chociażby spróbować wygooglować coś na temat nadawcy e-maila, sprawdzić adres e-mail nadawcy.

W mediach kilka razy było głośno o oszustach, którzy gromadzili środki poprzez wymyślanie fałszywych historii – albo dotyczących kogoś chorego, albo sami udawali, że są na coś ciężko chorzy. Prawdopodobnie wiele takich akcji nie zostało nigdy wykrytych przez policję czy media, i wielu oszustom się po prostu udało.

Oszustwa firm kurierskich

Coraz powszechniejszym zjawiskiem ostatnimi czasy są również maile od podmiotów podszywających się pod firmy kurierskie. Oczywiście łatwo rozpoznać po adresie e-mail nadawcy, że to oszustwo. Poniżej przykładowy sfałszowany mail od FedEx, a nadawca to a_reiffageforfuncom. Kliknięcie w link click here zaprowadziłoby nas pod adres setorservcombr, gdzie doszłoby do próby zainfekowania naszego komputera lub wyłudzenia danych.

Oszustwa na skrzynkach pocztowych

Jeśli posiadasz skrzynkę pocztową na własnym serwerze i własnej domenie, pamiętaj, że nikt nigdy nie będzie prosić Cię o podanie hasła do niej. Hasło powinnaś znać tylko Ty sama i nikt inny. Zawsze jest możliwość zresetowania hasła do skrzynki. Są oszuści, którzy próbują wykorzystać niewiedzę, brak doświadczenia właścicieli takich skrzynek pocztowych i próbują wyłudzić dane.

Kilka dni temu otrzymałem taki e-mail w sprawie mojej skrzynki infocliviopl. Oczywiście standardowo wystarczy spojrzeć w adres e-mail nadawcy – postmastercupidorjp. Jest to domena z Japonii, końcówka jp. Sama treść e-maila również jest alarmująca. Tak jak wspomniałem powyżej, nikt nigdy nie będzie was prosił o podanie hasła do waszej prywatnej skrzynki.

Jedynie osoba tworząca waszą stronę internetową może poprosić o stworzenie skrzynki noreplywaszadomenapl i podanie do niej hasła, aby obsługiwać wysyłkę e-maili ze strony internetowej. Ale najlepiej takiemu specjaliście po prostu przekazać dostęp do panelu serwera i niech zajmie się tym sam.

Może się natomiast zdarzyć, że będzie się kończyć pojemność na serwerze i otrzymacie powiadomienie o tym, że wkrótce usługi przestaną działać, w tym poczta e-mail. Wiadomości takie są jednak wysyłane z adresów e-mail należących do podmiotów, u których macie wykupione usługi, i łatwo to zweryfikować. W takiej sytuacji trzeba zrobić trochę miejsca na serwerze, usuwając niepotrzebne pliki, stare e-maile lub wykupić większy pakiet.

Jest możliwe, że otrzymasz wiadomość e-mail, której nadawcą będziesz Ty sama. Jeśli Twój adres e-mail to np. czesławkowalski22gmail.com, to nadawcą e-maila będzie właśnie czesławkowalski22gmail.com. W wiadomości e-mail zazwyczaj jest informacja, że Twoje konto zostało zhakowane – jakieś mądrze brzmiące uzasadnienie, np. Mój trojan ma sterownik i aktualizuję jego sygnatury co cztery godziny. Dlatego Twój program antywirusowy milczy. I jest groźba, że albo przeleje się ileś euro na jakieś konto, albo zostanie opublikowany kompromitujący filmik (np. że robisz sobie dobrze przy komputerze).

Jeśli masz czas, warto to zgłosić na policję. Z takiej wiadomości e-mail można wyciągnąć adres IP serwera, z którego został wysłany. W Gmailu należy wejść w opcję Pokaż oryginał, aby sprawdzić adres IP. Oszust – nieudacznik udający hakera nie dysponuje żadnymi nagraniami Ciebie, a e-mail nie był de facto wysłany z Twojej skrzynki i Twoje konto nie zostało zhakowane. Został wysłany z użyciem serwera wykorzystanego przez oszusta, a adres e-mail został wprowadzony ręcznie przez oszusta. Program pocztowy powiadomi Cię, że ta wiadomość może być niebezpieczna, ponieważ o ile przestępca może sobie wpisać jako adres e-mail nadawcy cokolwiek zechce, o tyle nie zna Twojego hasła i nie może użyć autoryzacji SMTP, więc Twój program pocztowy, Twój serwer, nie może takiego e-maila potraktować poważnie.

Oczywiście nie zaszkodzi raz na 3 miesiące czy pół roku zmienić sobie hasło. Warto też mieć program antywirusowy, o czym już wspominałem we wcześniejszej części artykułu.

Oszustwa na domenach

Posiadamy domenę cliviowebcom. Kilku naszych klientów także posiada domeny .com. Gdy przychodzi czas na przedłużenie ważności domeny, oprócz e-maili dotyczących opłaty za przedłużenie od operatorów domen, przychodz