Oszustwa związane z podróbkami to globalne wyzwanie, z którym muszą mierzyć się zarówno konsumenci, jak i sprzedawcy. Coraz bardziej zaawansowane techniki fałszowania sprawiają, że odróżnienie oryginału od kopii staje się prawdziwym wyzwaniem. Jedną z kategorii produktów szczególnie narażonych na ten problem są przedmioty wykonane z metali szlachetnych, takich jak złoto.
Złoto a tombak – rozpoznawanie złota
Tombak, często określany jako „złoto głupców”, to stop miedzi i cynku, który ze względu na swoją złotą barwę bywa używany przez oszustów do podrabiania wyrobów z prawdziwego złota. Choć na pierwszy rzut oka tombak może wyglądać jak autentyczny kruszec, różnice w składzie chemicznym oraz właściwościach fizycznych są znaczące. Zawartość miedzi w tombaku, sięgająca nawet 80%, nadaje mu charakterystyczny kolor, który przypomina złoto, jednak w przeciwieństwie do królewskiego metalu, tombak jest praktycznie bezwartościowy.
Profesjonaliści, tacy jak złotnicy czy jubilerzy, potrafią łatwo odróżnić prawdziwe złoto od tombaku. Jednakże przypadkowi konsumenci, szczególnie turyści na ulicach Indii czy Tajlandii, mogą dać się oszukać i zapłacić za bezwartościowe wyroby. Aby uniknąć przykrej niespodzianki, warto znać kilka sprawdzonych metod weryfikacji autentyczności złota.
Najpopularniejsze domowe sposoby sprawdzania autentyczności złota
Pierwszym i najprostszym krokiem w celu zweryfikowania, czy dany przedmiot jest wykonany z prawdziwego złota, jest sprawdzenie próby probierczej, czyli oznaczenia czystości kruszcu. Na większości złotej biżuterii, w trudno dostępnym miejscu, wybijany jest stempel informujący o próbie złota, np. 333, 585 czy 750. Te liczby oznaczają zawartość czystego złota w danym przedmiocie – odpowiednio 33,3%, 58,5% oraz 75%.
Kolejną prostą metodą jest test magnesu. Złoto, jako metal szlachetny, nie wykazuje właściwości magnetycznych, dlatego też nie powinno reagować na przyłożony magnes. Warto jednak zachować ostrożność, szczególnie przy sprawdzaniu biżuterii ze srebra, ponieważ niektóre jej elementy, np. zapięcia, mogą być wykonane z tańszych, paramagnetycznych metali.
Bardziej miarodajnym testem jest sprawdzenie gęstości danego przedmiotu. Złoto ma gęstość wynoszącą około 19,3 g/cm³, co znacząco różni się od gęstości innych metali, takich jak ołów (11,34 g/cm³) czy srebro (10,49 g/cm³). Aby przeprowadzić ten test, potrzebujemy wagi, naczynia z wodą oraz kalkulatora. Po zważeniu biżuterii i zmierzeniu ilości wody, którą wypiera, możemy obliczyć jej gęstość i w ten sposób określić, czy mamy do czynienia z prawdziwym złotem.
Kolejną metodą jest test kwasowy. Polega on na naniesieniu kropli kwasu azotowego lub mieszaniny kwasu azotowego i solnego (zwanej aqua regia) na badany przedmiot. Złoto o wysokiej próbie (18-karatowe i wyższe) nie powinno wykazywać żadnej reakcji z tymi odczynnikami. Natomiast złoto o niższej zawartości czystego kruszcu (np. 14-karatowe) może lekko zmienić kolor na brązowy, a jeszcze niższe próby (10-karatowe i poniżej) będą reagować intensywniej, zmieniając kolor na brązowy lub zielony.
Warto pamiętać, że test kwasowy wymaga zachowania szczególnej ostrożności ze względu na niebezpieczne właściwości użytych substancji. Dlatego też najlepiej przeprowadzać go w obecności doświadczonego specjalisty.
Weryfikacja złotych monet i sztabek
Kupując złote monety lub sztabki, należy zwrócić uwagę na szereg cech, które mogą pomóc w zweryfikowaniu ich autentyczności. Każda moneta ma określone wymiary, takie jak średnica, waga i grubość, które powinny być zgodne z danymi producenta. Niewielkie odchylenia w granicach 1-2% są akceptowalne, ale większe różnice mogą wskazywać na podróbkę.
W przypadku sztabek kluczowe jest staranne sprawdzenie opakowania – numer i logo producenta powinny być idealnie naniesione, a krawędzie sztabki ostre. Jeśli mamy do czynienia ze sztabkami sprzedawanymi w opakowaniach (tzw. Certipack), warto zmierzyć ich wysokość, szerokość, wagę i grubość i porównać z danymi producenta.
Dodatkowo, wykorzystanie aplikacji na smartfon do analizy dźwięku wydobywającego się po uderzeniu w monetę może być pomocne, szczególnie w przypadku monet 24-karatowych lub tych z domieszką miedzi, takich jak Krugerrand. Oryginalne monety mają charakterystyczny dźwięk, który trudno pomylić z czymkolwiek innym.
Rozwój metod testowania metali szlachetnych
Wraz z postępem technologicznym pojawiają się coraz bardziej zaawansowane sposoby weryfikacji autentyczności złota i innych metali szlachetnych. Jedną z nich jest pomiar przewodności elektrycznej, który pozwala na identyfikację różnych rodzajów metali występujących w badanym przedmiocie. Choć metoda ta nie zawsze jest w pełni dokładna, to stanowi kolejne narzędzie w walce z podróbkami.
Jeszcze bardziej precyzyjna jest analiza XRF (rentgenowska fluorescencja energetyczna), która emituje promieniowanie rentgenowskie do badanego materiału i mierzy uwalnianą energię, aby określić jego skład. Analizatory XRF są uznawane za jedną z najbardziej niezawodnych metod testowania metali szlachetnych, dostarczając wyników w zaledwie kilka sekund. Niestety, dostęp do tego typu specjalistycznego sprzętu oraz koszt przeprowadzenia testu mogą być barierą dla wielu konsumentów.
Na co uważać przy weryfikacji złota
Pomimo dostępności różnorodnych metod sprawdzania autentyczności złota, należy zachować ostrożność, szczególnie przy podejmowaniu działań mogących prowadzić do trwałego uszkodzenia przedmiotu. Nie zaleca się otwierania, wiercenia czy przecinania sztabek złota, ani stosowania cieczy probierczych na monetach w stanie menniczym. Tego typu praktyki mogą nie tylko doprowadzić do zniszczenia wartościowego przedmiotu, ale także narażają na niebezpieczeństwo osoby je wykonujące.
W celu uzyskania stuprocentowej pewności co do autentyczności złota, najlepiej udać się do zaufanego jubilera lub punktu skupu metali szlachetnych. Specjaliści z wykorzystaniem dedykowanych narzędzi są w stanie nie tylko określić, czy dany przedmiot jest wykonany z prawdziwego złota, ale także ustalić jego próbę i oszacować wartość na podstawie aktualnych cen rynkowych.
Podsumowując, rozpoznawanie autentyczności złota wymaga znajomości podstawowych metod weryfikacji, takich jak test magnesu, pomiar gęstości czy test kwasowy. Jednak coraz bardziej zaawansowane techniki fałszowania sprawiają, że odróżnienie oryginału od kopii staje się prawdziwym wyzwaniem. Dlatego też warto skorzystać z usług specjalistycznych firm, które dysponują profesjonalnym sprzętem i doświadczeniem w ocenie autentyczności przedmiotów z metali szlachetnych. Tylko w ten sposób możemy mieć pewność, że nabyty wyrób jest w pełni oryginalny.
