Uważaj na nielegalne praktyki wobec seniorów

Oszustwa na niekorzyść osób starszych – jak chronić siebie i bliskich

Wyobraź sobie, że pewnego dnia dzwoni do Ciebie ktoś podając się za członka rodziny lub pracownika banku. Osoba ta przekonuje Cię, że z Twoim kontem bankowym dzieje się coś niepokojącego i musisz natychmiast podjąć jakieś działania, np. przekazać poufne dane dostępowe. Serce zaczyna Ci szybciej bić, ogarnia Cię strach i pośpiech. W takich chwilach łatwo dać się nabrać na wymyślne sztuczki oszustów.

Niestety, to przykład jednego z wielu sposobów, w jaki cyberprzestępcy próbują wyłudzić pieniądze od osób starszych. Seniorzy to często łatwy i atrakcyjny cel dla oszustów – z powodu mniejszej orientacji w nowoczesnych technologiach, skłonności do ufności oraz trudności w odmawianiu. Dlatego tak ważne jest, aby uświadamiać starszych ludzi i ich bliskich na temat coraz to nowych niebezpiecznych praktyk.

Najczęstsze techniki oszustw na szkodę seniorów

Choć metody wyłudzania pieniędzy mogą być coraz bardziej wyrafinowane, wiele z nich opiera się na prostych ludzkich słabościach. Oto najczęstsze typy oszustw, na które narażeni są starsi ludzie:

Oszustwa telefoniczne
– Wyłudzanie danych osobowych i haseł pod pretekstem rzekomych problemów z kontem bankowym lub konieczności aktualizacji informacji
– Fałszywe oferty pomocy w odzyskaniu pieniędzy zainwestowanych w nielegalne lub nieistniejące produkty finansowe
– Podszywanie się pod pracowników instytucji publicznych, np. ZUS, urząd skarbowy, by uzyskać dostęp do wrażliwych danych

Oszustwa internetowe
– Phishingowe e-maile i SMS-y z prośbami o potwierdzenie danych lub zalogowanie się na fałszywych stronach
– Fałszywe oferty produktów lub usług, w tym inwestycji, kredytów lub pożyczek
– Wyłudzanie opłat za nieistniejące nagrody, loterie lub konkursy

Oszustwa „na wnuczka”
– Przestępcy podszywają się pod członków rodziny (np. wnuków) i wyłudzają pieniądze, twierdząc, że pilnie potrzebują pomocy finansowej

Oszustwa „na policjanta”
– Sprawcy podają się za funkcjonariuszy i twierdzą, że seniorowi grozi niebezpieczeństwo lub że musi pilnie przekazać środki na potrzeby śledztwa

Oszustwa „na pracownika banku”
– Przestępcy podszywają się pod pracowników banku i proszą o przekazanie danych dostępowych lub przesłanie pieniędzy na rzekomych „bezpiecznych” konta

Według danych Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, osoby starsze – ze względu na mniejszą świadomość zagrożeń oraz większą ufność – są szczególnie narażone na tego typu przestępstwa. Często nie są one w stanie rozpoznać manipulacji i z obawy przed negatywnymi konsekwencjami godzą się na żądania oszustów.

Jak chronić się przed oszustwami?

O ile zapobieżenie wszystkim próbom wyłudzeń jest niemożliwe, to istnieje wiele skutecznych sposobów, by zminimalizować ryzyko stania się ofiarą. Oto kilka porad, które warto stosować:

Bądź czujny i nie ufaj osobom, które same się do Ciebie zgłaszają. Jeśli ktoś telefonuje, pisze lub odwiedza Cię niezapowiedzianie, zachowaj szczególną ostrożność. Nigdy nie udostępniaj danych osobowych, haseł ani pieniędzy.
Sprawdzaj tożsamość rozmówcy. Jeśli kontaktuje się z Tobą rzekomy pracownik instytucji, poproś o podanie numeru identyfikacyjnego, który możesz zweryfikować. Skontaktuj się bezpośrednio z daną instytucją, aby potwierdzić autentyczność zgłoszenia.
Nie daj się zwieść emocjom. Przestępcy celowo wzbudzają pośpiech, strach lub poczucie zagrożenia, by ograniczyć Twoją zdolność do racjonalnego myślenia. Zachowaj spokój i nie reaguj pochopnie.
Rozmawiaj z bliskimi. Skonsultuj się z rodziną lub zaufanymi osobami, jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości co do wiarygodności oferty lub prośby. Wspólnie łatwiej jest ocenić potencjalne ryzyko.
Monitoruj swoje konta bankowe. Regularnie sprawdzaj wyciągi i transakcje. Jeśli zauważysz coś niepokojącego, niezwłocznie skontaktuj się z bankiem.
Dbaj o bezpieczeństwo danych. Nigdy nie udostępniaj poufnych informacji, takich jak numery kart płatniczych czy kody dostępu. Zachowuj ostrożność podczas korzystania z internetu i bankomatów.
Zgłaszaj oszustwa. Jeśli stałeś się ofiarą próby wyłudzenia, bez wątpienia należy to zgłosić na Policję lub do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Może to pomóc innym uniknąć podobnej sytuacji.

Zgodnie z informacjami zawartymi w broszurze Illinois Department of Financial and Professional Regulation, niezwłoczne zgłoszenie próby oszustwa może zwiększyć szanse na odzyskanie straconych pieniędzy.

Jak chronić bliskich?

Nie zawsze osoby starsze są w stanie samodzielnie rozpoznać i uniknąć niebezpiecznych sytuacji. Dlatego bliscy – rodzina, opiekunowie, sąsiedzi – odgrywają kluczową rolę w ochronie seniorów przed oszustwami.

Oto kilka praktycznych wskazówek, jak pomóc chronić bliskich:

Rozmawiaj o zagrożeniach. Omawiaj z osobami starszymi przykłady typowych oszustw i uczul ich na podejrzane sytuacje. Podpowiadaj, jak powinny reagować.
Pomagaj w czynnościach bankowych. Asystuj przy obsłudze kont, wyjaśniaj procedury i pomagaj weryfikować transakcje. Upewnij się, że senior nie udostępnia nikomu danych dostępowych.
Monitoruj aktywność. Jeśli to możliwe, regularnie sprawdzaj wyciągi z kont i uważnie słuchaj o wszelkich kontaktach telefonicznych lub odwiedzinach nieznajomu.
Zaangażuj sąsiadów. Poproś zaufanych sąsiadów, by zwracali uwagę na aktywność wokół domu seniora i reagowali w przypadku niepokojących sytuacji.
Zachęcaj do korzystania z technologii. Pomóż osobie starszej zainstalować i skonfigurować aplikacje umożliwiające zdalny nadzór i alarmowanie w sytuacjach zagrożenia.
Bądź wsparciem. Słuchaj uważnie, jeśli senior zwierza Ci się ze swoich obaw lub podejrzeń. Nigdy nie lekceważ takich sygnałów.

Zgodnie z badaniami przeprowadzonymi przez Uniwersytet Wrocławski, seniorzy, którzy mają wsparcie bliskich i czują się bezpieczni w swoim otoczeniu, są znacznie mniej narażeni na próby oszustw.

Podsumowanie

Ochrona osób starszych przed nielegalnymi praktykami to ważne wyzwanie społeczne. Choć nie sposób całkowicie wyeliminować zagrożenia, to świadomość zagrożeń i wzajemna troska mogą znacznie ograniczyć skalę problemu.

Pamiętajmy, że wyłudzanie pieniędzy od seniorów to poważne przestępstwo. Jeśli staniemy się świadkami lub ofiarami takiej sytuacji, nie wahajmy się niezwłocznie powiadomić odpowiednie służby. Tylko wspólnymi działaniami możemy skutecznie chronić naszych bliskich.

Zapraszam Cię do odwiedzenia strony stop-oszustom.pl, gdzie znajdziesz więcej porad i informacji na temat bezpieczeństwa seniorów.