Platformy crowdfundingowe, które umożliwiają łatwe zbieranie pieniędzy na różne cele, stały się niestety również celem działań oszustów. Zgodnie z danymi przytoczonymi przez serwis Polityka Bezpieczeństwa, w 2021 roku w USA blisko 100 tysięcy osób zostało pokrzywdzonych na łączną kwotę 770 milionów dolarów przez różnego rodzaju oszustwa na platformach crowdfundingowych. W Polsce, według danych Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP), wartość oszustw dokonanych za pomocą kart płatniczych wzrosła w drugim kwartale 2021 roku o 193% do kwoty 194 mln zł, a liczba oszustw wzrosła o 4 punkty procentowe do 572 tysięcy przypadków.
Rodzaje najczęstszych oszustw na platformach crowdfundingowych
Według eksperta z platformy zrzutka.pl, Tomasza Chołasta, na platformach finansowania społecznego najczęściej mamy do czynienia z trzema rodzajami przestępstw:
- Fałszerstwo dokumentów – organizatorzy zbiórek posługują się sfałszowanymi dokumentami medycznymi, zwierzęcymi czy innymi, aby uwiarygodnić swoją historię i przyciągnąć więcej wpłat.
- Pranie pieniędzy – platformy crowdfundingowe mogą być wykorzystywane do legalizacji nielegalnych dochodów.
- Kradzież kart płatniczych i dostęp do cudzych rachunków – oszuści uzyskują dostęp do kart płatniczych lub rachunków bankowych darczyńców w celu dokonywania nieautoryzowanych transakcji.
Wśród najbardziej popularnych rodzajów oszustw na platformach crowdfundingowych można wyróżnić:
1. Fałszywe zbiórki na leczenie
Tego typu oszustwa polegają na zorganizowaniu fikcyjnej zbiórki na leczenie chorego dziecka czy osoby dorosłej. Oszuści często posługują się znalezionymi w sieci zdjęciami, aby uwiarygodnić swoją historię, a także angażują media, znanych aktorów, polityków czy sportowców do jej promocji. Sfałszowana jest również dokumentacja medyczna.
2. Fałszywe zbiórki na pomoc dla zwierząt
Organizatorzy tego typu oszustw wykorzystują emocje darczyńców, dodając zdjęcia zwierząt po zabiegach medycznych, często pochodzące z internetu. Czasem oszuści podszywają się pod istniejące schroniska czy stowarzyszenia, które rzekomio organizują zbiórkę.
3. Fałszywe zbiórki na pomoc dla Ukrainy
W związku z trwającym konfliktem zbrojnym na Ukrainie, oszuści coraz częściej wykorzystują ten temat do organizowania fałszywych zbiórek. Wiedząc, że taki cel z pewnością zgromadzi wielu wspierających, oszuści zakładają zbiórki rzekomo na pomoc dla potrzebujących na Ukrainie, podczas gdy środki te nie są wydatkowane zgodnie z deklarowanym celem.
Zabezpieczenia stosowane przez platformy crowdfundingowe
Mając świadomość narastającej skali oszustw, platformy crowdfundingowe wdrażają różnorodne zabezpieczenia, aby chronić darczyńców. Jednym z kluczowych rozwiązań stosowanych przez zrzutka.pl jest wieloetapowa weryfikacja organizatorów zbiórek:
- Sprawdzenie danych organizatora – na etapie zakładania konta.
- Przesłanie skanów dokumentów – potwierdzających dane organizatora, zanim możliwe będzie odblokowaniu możliwości zbierania wpłat.
- Przelew weryfikacyjny – aby potwierdzić autentyczność danych organizatora.
Jeśli w toku weryfikacji okaże się, że dane podane przez organizatora są fałszywe, jego konto jest usuwane, a zgromadzone środki zwracane wpłacającym.
Dodatkowo, w przypadku podejrzenia oszustwa, platforma współpracuje z lekarzami weterynarii w celu zweryfikowania prawdziwości przedstawionych dokumentów, a także z schroniskami i stowarzyszeniami, aby wykryć fałszywe zbiórki podszywające się pod te organizacje.
Rola edukacji w walce z oszustwami
Choć platformy crowdfundingowe wdrażają coraz bardziej zaawansowane zabezpieczenia, edukacja potencjalnych darczyńców odgrywa kluczową rolę w walce z oszustwami. Wzrost świadomości na temat typowych schematów oszukiwania, a także umiejętność weryfikacji wiarygodności organizatorów zbiórek może skutecznie ograniczyć skalę tego zjawiska.
Według Tomasza Chołasta, „pomysłowość naciągaczy właściwie nie zna granic, czemu sprzyja zarówno rozwój nowoczesnej technologii, upowszechnienie się kart płatniczych, jak i niski poziom świadomości Polaków na temat czyhających zagrożeń w sieci”. Dlatego tak ważne jest, aby potencjalni darczyńcy zachowywali szczególną ostrożność przy dokonywaniu wpłat na platformach crowdfundingowych i weryfikowali wiarygodność organizatorów.
Warto też pamiętać, że w przypadku podejrzenia oszustwa, należy niezwłocznie zgłosić ten fakt do odpowiednich organów, takich jak portal stop-oszustom.pl, które mogą podjąć stosowne kroki w celu ochrony innych użytkowników.
Podsumowując, platformy crowdfundingowe stały się celem działań oszustów, którzy coraz częściej wykorzystują je do realizacji różnego rodzaju nielegalnych schematów. Aby skutecznie ograniczyć skalę tego zjawiska, kluczowe znaczenie ma zarówno wdrażanie przez platformy zaawansowanych zabezpieczeń, jak i edukacja potencjalnych darczyńców w zakresie rozpoznawania typowych oszustw i weryfikacji wiarygodności organizatorów zbiórek.
